9K121 Wichr
9K121 Wichr (ros. 9К121 Вихрь, w kodzie NATO AT-16 Scallion) to radziecki system rakietowy przeznaczony do atakowania celów powietrznych oraz naziemnych. Składa się z wyrzutni 9K121 oraz kierowanego pocisku rakietowego 9A4172. Jest używany przez jednostki Sił Zbrojnych Federacji Rosyjskiej oraz egipskie siły powietrzne.
Historia
Prace nad nowym systemem uzbrojenia rozpoczęły się w latach 80. XX wieku w Biurze Konstrukcji Przyrządów (ros. АО «Констру́кторское бюро́ приборострое́ния») w Tule, pod kierownictwem głównego konstruktora A.G. Szipunowa. Opracowane założenia miały na celu stworzenie pocisku przeciwpancernego dla śmigłowców szturmowych Ka-50 oraz Mi-28, jak również samolotu szturmowego Su-25T. System ten obejmuje kierowane pociski rakietowe 9A4172K Wichr, wielokanałowy system łączności oraz naprowadzania, co zapewnia pełną autonomię pocisku po jego wystrzeleniu.
Pierwsza wersja kompleksu Wichr z pociskiem rakietowym 9A4172 została wprowadzona do użytku w 1985 roku. Testy porównawcze wykazały przewagę systemu Wichr nad systemem 9M120 Ataka. Został on użyty z sukcesem w październiku 1986 roku podczas ćwiczeń na poligonie w rejonie Gorochowiecka. W 1990 roku wprowadzono zmodyfikowane pociski, które otrzymały oznaczenie Wichr-M. Ta nowa wersja umożliwia niszczenie pojazdów opancerzonych, umocnień oraz celów powietrznych poruszających się z niewielkimi prędkościami.
Nowa konstrukcja, powstała w wyniku tych prac, została zaprezentowana w 1993 roku na targach broni w Dubaju oraz jako wyposażenie śmigłowca Ka-50 podczas Międzynarodowego Salonu Lotniczego Le Bourget w Paryżu.
Dla potrzeb marynarki wojennej Federacji Rosyjskiej opracowano wariant morski. Składa się on z czterech pocisków Wichr zamocowanych na podstawie armaty morskiej AK-630M. System ten można montować zarówno na okrętach wojennych, jak i na małych łodziach patrolowych (o wyporności od 20 ton). Umożliwia on atakowanie zarówno celów powietrznych, jak i morskich. Zmodyfikowany system nosi oznaczenie Wichr-K.
Rozwiązania zastosowane w systemie umożliwiają użycie rakiety na dystansie od 500 do 8000 metrów. Wersja Wichr-M ma zasięg do 10 000 m w ciągu dnia, natomiast w nocy zasięg spada do 6000 m. Pocisk osiąga prędkość 600 m/s, co pozwala na pokonanie 10 km w czasie 28 sekund. Wichr jest naprowadzany w wiązce laserowej generowanej przez podświetlacz celu systemu I-251 Szkwał, który posiada automatyczny system śledzenia i podświetlania celu, co pozwala na samodzielną korektę toru lotu pocisku. System kierowania ogniem nosiciela umożliwia jednoczesne atakowanie jednego celu dwoma pociskami. Samolot Su-25 może przenosić 16 rakiet na dwóch belkach podwieszeń APU-8, a śmigłowiec Ka-52 może mieć 12 pocisków na dwóch belkach podskrzydłowych. Pociski Wichr są przystosowane do zwalczania celów powietrznych poruszających się z prędkościami do 800 km/h (do 600 km/h przy kursach spotkaniowych). Dodatkowo, nośnikami pocisku mogą być także śmigłowce Mi-28N, Mi-8 oraz Mi-17.
Pierwszą umowę na seryjną produkcję pocisków Ministerstwo Obrony Rosji zawarło w 2013 roku z zakładami Iżmasz (ОАО «НПО «Ижмаш») w Iżewsku. Wartość zamówienia wynosiła 13 miliardów rubli, a termin zakończenia dostaw przewidziano na 2015 rok. Dostawy opóźniły się z powodu problemów z jakością techniczną dostarczonych pocisków, które według producenta były spowodowane trudnościami w pozyskaniu zagranicznych komponentów niezbędnych do ich budowy. Koncern Kałasznikowa, do którego należą zakłady w Iżewsku, uzyskał kolejne rządowe zamówienia w 2016 roku, a w 2017 roku zwiększył zatrudnienie o 1700 pracowników oraz wprowadził trzyzmianowy system pracy na swoich liniach produkcyjnych. Wzrost zapotrzebowania na pociski wynikał między innymi z sprzedaży 46 śmigłowców Ka-52 Egiptowi, który zamówił również 1000 pocisków Wichr.
Użycie bojowe rakiet Wichr-M miało miejsce w 2015 roku. Podczas konfliktu w Syrii, śmigłowiec Ka-52 przeprowadził atak na grupę bojowników Państwa Islamskiego. W grudniu 2021 roku przeprowadzono testy użycia pocisków Wichr-M przez drony uderzeniowe Orion, które zakończyły się pomyślnie.
Konstrukcja
Pocisk rakietowy ma aerodynamiczny kształt w układzie kaczki. Jest przechowywany w kontenerze, który jednocześnie pełni rolę wyrzutni. Producent zapewnia 10-letni okres przechowywania pocisku w tym kontenerze.
W przedniej części rakiety znajdują się usterzenie oraz głowica bojowa. Istnieje możliwość zamontowania głowicy przeciwpancernej tandemowej, burzącej z ładunkiem paliwowo-powietrznym oraz przeciwlotniczej z głowicą odłamkową wyposażoną w zapalnik zbliżeniowy. W środkowej części rakiety umieszczono zbiorniki paliwa stałego oraz dwie dysze silnika marszowego, które jednocześnie nadają pociskowi ruch obrotowy. W tylnej części rakiety znajdują się cztery rozkładane powierzchnie stabilizujące w układzie X oraz system sterujący z odbiornikiem promieniowania laserowego.
Głowica tandemowa zapewnia przebicie 1000 mm jednorodnego pancerza osłoniętego pancerzem reaktywnym.
Przypisy
Bibliografia
Tomasz Szulc. Rosyjskie przeciwpancerne pociski kierowane. Cz. II. „Nowa Technika Wojskowa”. 9/96, wrzesień 1996. Warszawa: Magnum-X Sp. z o.o.. ISSN 1230-1655. OCLC 749171931.
Tomasz Szulc. Salon lotniczy Le Bourget 1993. „Nowa Technika Wojskowa”. 07-08/93, lipiec-sierpień 1993. Warszawa: Magnum-X Sp. z o.o.. ISSN 1230-1655. OCLC 749171931.
Igor Witkowski: Broń przeciwpancerna. Warszawa: Lampart, 1996. ISBN 83-86776-25-0. OCLC 750864711.