95 tez (niem. 95 Thesen) – dokument, który został ogłoszony przez Marcina Lutra 31 października 1517 roku w Wittenberdze.
Tezy miały na celu wezwanie do publicznej dyskusji o charakterze religijnym, dotyczącej istoty oraz skuteczności odpustów. Luter planował umieścić je na drzwiach katedry zamkowej. Jego zamiarem było dążenie do reformy Kościoła rzymskokatolickiego, jednak ten zamiar nie został zrealizowany, co doprowadziło do podziału w Kościele.
Konflikt wokół odpustów
Przyczyną pierwszego konfliktu Lutra z Kościołem była praktyka sprzedaży odpustów, prowadzona przez katolickich duchownych. Połowa dochodów z ich sprzedaży przeznaczana była na budowę kościoła Św. Piotra w Rzymie, a druga połowa na spłatę długu związanego z zakupem paliusza (symbolu godności arcybiskupiej).
Handel odpustami, mający długą historię, opierał się na przekonaniu, że Jezus Chrystus i święci podczas swojego życia na ziemi uczynili więcej dobrego, niż potrzeba było do ich zbawienia. Nadmiar ten miał być zatem dostępny dla innych w celu uzyskania życia wiecznego, a papież miał władzę udzielania łask ze skarbca świętych. Ponieważ odpusty można było nabywać za pieniądze, odpuszczenie kar za grzechy w ten sposób było dalekie od prawdziwej pokuty i żalu.
Wśród sprzedawców odpustów wyróżniał się dominikanin Johann Tetzel, który w szczególnie jarmarczny sposób oferował listy odpustowe. Znany był z frazy, która mylnie była mu przypisywana: „Skoro pieniądz w szkatule zadzwoni, duszę z czyśćca do nieba wygoni”. Luter ogłosił swoje 95 tez, aby zwrócić uwagę na takie nadużycia, wzywając do dyskusji na ich temat.
Dzięki rozwijającej się sztuce drukarskiej, tezy Lutra w ciągu dwóch tygodni stały się znane w całych Niemczech, a po miesiącu dotarły do całej Europy, mimo że sam Luter nie miał w tym udziału. Po roku tezy dotarły nawet do Jerozolimy.
Wybrane tezy
Teza 1: Gdy Pan i Mistrz nasz Jezus Chrystus mówi „pokutujcie”, pragnie, aby całe życie wiernych było nieustanną pokutą.
Teza 2: Nie można pod pojęciem „pokutujcie” rozumieć Sakramentu pokuty, czyli spowiedzi i zadośćuczynienia, które sprawuje kapłan.
Teza 7: Bóg nie odpuszcza nikomu win, jeśli nie prowadzi go do upokorzenia się przed kapłanem, jako swoim zastępcą.
Teza 13: Umierający są zwolnieni z pokuty; są prawnie wolni od wszystkich kościelnych obowiązków, bo umierają.
Teza 21: Kaznodzieje odpustowi mylą się, twierdząc, że przez odpust papieski człowiek uwalnia się od wszelkiej męki i zostaje zbawiony.
Teza 36: Każdy chrześcijanin, który prawdziwie żałuje za grzechy, ma pełne odpuszczenie kary i winy, nawet bez listu odpustowego.
Teza 38: Nie należy gardzić odpustem papieża, ponieważ, jak już wspomniałem, jest on objaśnieniem Boskiego przebaczenia.
Teza 43: Należy uczyć chrześcijan, że ten, kto wspiera ubogiego lub pomaga potrzebującemu, czyni lepiej, niż kupując odpusty.
Teza 45: Należy pouczyć chrześcijan, że ten, kto dostrzega ubogiego i mimo to nabywa odpust, nie nabywa odpustu papieskiego, lecz ściąga na siebie gniew Boży.
Teza 46: Należy pouczyć chrześcijan, że jeśli nie są zbyt bogaci, powinni zatrzymać to, co jest im potrzebne, zamiast wydawać na odpusty.
Teza 62: Prawdziwym i istotnym skarbem Kościoła jest święta Ewangelia chwały i łaski Bożej.
Teza 81: Następstwem bezczelnych kazań odpustowych jest to, że nawet wykształcony człowiek ma trudności z obroną papieża przed oskarżeniami prostaczków.
Teza 82: Na przykład: dlaczego papież, dla świętej miłości i cierpień, jakie dusze w czyśćcu znoszą, nie wyzwala ich od razu z czyśćca, a jednocześnie za małą kwotę, jaką jest budowa kościoła św. Piotra, wyzwala tyle dusz?
Teza 86: Będąc bogatszym niż magnaci, dlaczego papież nie buduje kościoła św. Piotra za swoje własne pieniądze, lecz korzysta z pieniędzy ubogich wiernych?
Teza 92: Więc precz z prorokami, którzy wołają: pokój, pokój, pokój, a pokoju nie ma (Ezech. 13,10.16).
Teza 94: Należy upominać chrześcijan, aby dążyli do naśladowania Chrystusa, jako swojej głowy, przez krzyż, śmierć i piekło.
Teza 95: I miejcie pewność, że lepiej jest cierpieć, niż przy użyciu fałszywego pokoju, wejść do niebios.
Przypisy
Linki zewnętrzne