9 Pułk Strzelców Granicznych
9 Pułk Strzelców Granicznych był jednostką organizacyjną Strzelców Granicznych w okresie II Rzeczypospolitej.
Jednostka ta powstała z 1 samodzielnego dywizjonu Strzelców Granicznych, podczas gdy 2 dywizjon został utworzony z kadry szwadronu szkolnego oraz z naboru nowych rekrutów.
Formowanie i zmiany organizacyjne
Po reorganizacji formacji granicznych w marcu 1920 roku, przystąpiono do tworzenia większych jednostek i zwiększania stanu osobowego korpusu. Na mocy rozkazu ministra spraw wojskowych z 7 maja 1920, postanowiono sformować 9 pułk Strzelców Granicznych. W rozkazie zawarto następujące polecenia:
Dowództwo samodzielnego dywizjonu zostało przekształcone w dowództwo 9 pułku Strzelców Granicznych, a dotychczasowy dowódca dywizjonu objął tymczasowo dowództwo pułku. 1 samodzielny dywizjon StG stał się I/9 pStG, a jego dowództwo utworzono z personelu dowództw szwadronów.
II dywizjon został utworzony poprzez wydzielenie czterech szwadronów liniowych z szwadronu szkolnego, a jego dowództwo pochodziło z personelu szwadronów, w tym szwadronu szkolnego.
Szwadron szkolny 1 samodzielnego dywizjonu StG został przemianowany na szwadron szkolny 9 pułku.
Proces formowania przebiegał stosunkowo sprawnie, jednak znacznie odczuwano braki w koniach taborowych. Zgodnie z meldunkiem z 9 maja, pododdziały 9 pułku nie mogły wyruszyć na granicę z powodu niedoboru koni taborowych.
Zgodnie z rozkazem formacyjnym, pułk został przeznaczony do ochrony odcinka kordonu sanitarnego wzdłuż wschodnich granic powiatów Łuck, Dubno, Krzemieniec i po zakończeniu formowania miał zostać wyłączony z podporządkowania DOG Warszawa i włączony do DOG Lublin.
W połowie czerwca 1920 roku 9 pułk Strzelców Granicznych został przeniesiony do innego rejonu.
9 listopada 1920 roku szkolny szwadron 9 pułku StG został przekształcony w szwadron zapasowy 1 pułku strzelców konnych, a dowództwo nad nim objął mjr Skoryna.
Żołnierze pułku
Dowódcy pułku:
- ppłk Stanisław Szemioth (V 1920 –)
- ppłk Witold Sieciński (p.o. od 14 X 1920)
Obsada personalna pułku na dzień 9 czerwca 1920:
- dowódca pułku – ppłk Stanisław Szemioth
- zastępca dowódcy pułku – mjr Juliusz Menżet
- adiutant pułku – ppor. Kazimierz Szumski
- kapelan – ks. kpl. Hipolit Skibiński
- dowódca I dywizjonu – mjr Marian Norejko
- dowódca 1 szwadronu – por. Roman Rumsza
- dowódca 2 szwadronu – kpt. Adam Leszuk
- dowódca 3 szwadronu – por. Stanisław Ulankiewicz
- dowódca 4 szwadronu – por. Czesław Orło
- dowódca II dywizjonu – mjr Gustaw Soszyński
- dowódca 5 szwadronu – rtm. Piotr Powszedny
- dowódca 6 szwadronu – ppor. Hipolit Ciągliński
- dowódca 7 szwadronu – ppor. Józef Jerzy Mularczyk
- dowódca 8 szwadronu – rtm. Antoni Hajkiewicz
- dowódca szwadronu szkolnego – ppor. Apolinary Dudziński
Obsada personalna pułku na dzień 29 września 1920:
- dowódca pułku – ppłk Witold Sieciński
- zastępca dowódcy pułku – mjr Kazimierz Sokołowski
- adiutant pułku – kpt. Kazimierz Szumski
- kapelan – ks. kpl. Hipolit Skibiński
- dowódca I dywizjonu – kpt. Adam Leszuk
- dowódca 1 szwadronu – por. Feliks Żurawski
- dowódca 2 szwadronu – por. Jan Krzeczkowski
- dowódca 3 szwadronu – ppor/por. Czesław Kiełbiewski (Kiełbiński)
- dowódca 4 szwadronu – por. Zygmunt Studziński
- dowódca II dywizjonu – mjr Gustaw Soszyński
- dowódca 5 szwadronu – kpt. Władysław Cywiński
- dowódca 6 szwadronu – por. Mieczysław Kośmiński
- dowódca 7 szwadronu – ppor./por. Józef Gaszyn Piekarski
- dowódca 8 szwadronu – ppor. Józef Bieńkowski
- dowódca szwadronu szkolnego – mjr Augustyn Skoryna
- oficer szwadronu – ppor Czesław Kiełbiński
- oficer szwadronu – ppor. Stefan Kuczyński
Ponadto w pułku służyli:
- ppor Jerzy Łukaszewicz
- ppor Jan Nowakowski
- ppor Wacław Nowina-Przybylski
Przekształcenia
3 szwadron I dywizjonu 3 pułku Wojskowej Straży Granicznej → 1 samodzielny dywizjon Wojskowej Straży Granicznej (do 1 II 1920) → 1 samodzielny dywizjon Strzelców Granicznych (do V 1921) → 9 pułk Strzelców Granicznych ↘ rozformowany
Przypisy
Bibliografia
Materiały dotyczące przeformowania i rozformowania oddziałów Strzelców Granicznych 1920–1921 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.
Zmiany organizacyjne w formacji Strzelców Granicznych 1920 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.
Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2021-01-07].
Henryk Dominiczak: Granica polsko–niemiecka 1919–1939. Z dziejów formacji granicznych. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1975.
Antoni Krzysztof Sobczak: 9 Pułk Strzelców Granicznych i jego ciechanowski epizod (od 28 października do 1 grudnia 1920 r.) – przyczynek do historii polskich formacji granicznych. W: Wywiad i kontrwywiad a bezpieczeństwo Polski odrodzonej po 1918. Henryk Ćwięk (red.) Malwina Siewier (red.). Warszawa: Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego, 2019. ISBN 978-83-8098-803-3.
Imienne spisy oficerów inspektoratu, pułków, samodzielnych dywizjonów i szkoły podoficerskiej Wojskowej Straży Granicznej. 1919–1920 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin. (sygn.6/112.)