9 Pułk Artylerii Lekkiej (9 pal) – jednostka artylerii lekkiej w składzie Polskich Sił Zbrojnych.
Formowanie i zmiany organizacyjne
Pułk został utworzony w październiku 1942 roku w wyniku podziału pułku artylerii lekkiej 6 DP na 6 oraz 9 pal w Iraku, w obozie wojskowym w Mullach Azis. Po jego sformowaniu rozpoczęto intensywne szkolenie całego personelu, a jednostka była stopniowo wyposażana w brytyjską broń. Wstąpił w skład Armijnej Grupy Artylerii Armii Polskiej na Wschodzie. Po wydzieleniu z APW 2 Korpusu Polskiego, dołączył do 2 Armijnej Grupy Artylerii 2 KP, biorąc udział we wszystkich starciach 2 KP od rzeki Sangro aż po linię Gotów.
W jesieni 1944 roku jednostka przeszła przezbrojenie i reorganizację, stając się 9 pułkiem artylerii ciężkiej/najcięższej. Pułk wchodził w skład 2 Grupy Artylerii wspierającej 2 Korpus, angażując się w dalsze walki. Po zakończeniu działań bojowych, na przełomie lipca i sierpnia 1945 roku, został wyznaczony do pełnienia służby wartowniczej, wchodząc w skład Zgrupowania Brygadowego „Tobruk” Grupy „Straż” (Polish Guard Group).
Organizacja i obsada personalna 9 pułku artylerii lekkiej
Dowódca pułku:
ppłk dypl. Stanisław Gliwicz
ppłk Antoni Świeży
Zastępca dowódcy pułku:
mjr Jan Walasek
Dowódcy dywizjonu:
I dywizjon: mjr Wojciech Kopel
II dywizjon: kpt. Romuald Stępniewski
III dywizjon: kpt. Henryk Ostrowski
Struktura organizacyjna 9 pułku artylerii lekkiej
Dowództwo
3 x dywizjon artylerii
2 x bateria artylerii
Pułk liczył (etatowo):
- oficerów – 50
- podoficerów i kanonierów – 679
- 25 funtowych armat – 24
Organizacja i obsada personalna 9 pułku artylerii ciężkiej
Obsada w czasie bitwy o Bolonię:
Dowódca pułku: ppłk Antoni Świeży
Zastępca dowódcy: mjr Włodzimierz Łagidze
Adiutant: kpt. Stanisław Drewnowski
Dowódcy dywizjonów:
I dywizjon – kpt. Adam Kowalski
II dywizjon – kpt. Andrzej Cieszewski
III dywizjon – kpt. Ludwik Salwik
IV dywizjon – kpt. Edward Marcinkiewicz
Ponadto w pułku służbę pełnił por. Kazimierz Romanowicz.
Dwa dywizjony artylerii ciężkiej były uzbrojone w 7,2-calowe haubice (183 mm), a dwa pozostałe w 155 mm armaty dalekosiężne (amerykańskie). Etat przewidywał 32 oficerów, 57 starszych podoficerów oraz 689 młodszych podoficerów i szeregowych, łącznie 778 żołnierzy. W każdej baterii znajdowały się 2 armaty lub haubice, a w dywizjonie 4 sztuki, co razem w pułku dawało 8 sztuk 7,2-calowych haubic i 8 sztuk armat dalekonośnych 155 mm oraz 2 armaty plot. 20 mm holowane, 26 lkm Bren oraz 14 granatników ppanc. Piat.
Uwagi
Przypisy
Bibliografia
Maciej Szczurowski: Artyleria Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie w II wojnie światowej. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek, 2001. ISBN 83-7174-918-X.
Piotr Żaroń: Armia Polska w ZSRR, na Bliskim Wschodzie i Środkowym Wschodzie. Warszawa 1981: KAW RSW „Prasa- Książka – Ruch, 1981.
Józef Smoliński: Polskie Siły Zbrojne na Zachodzie: 1939-1945. Warszawa: „Egros”, 1997. ISBN 83-86268-66-2. Brak numerów stron w książce.
Aleksander Blum, Maciej Przedrzymirski, Jerzy Wisz, Jan Paśnicki: Artyleria polska Bitwa o Bolonię 1945. Materiały do Księgi Pamiątkowej Artylerii Polskiej na Zachodzie 1940-1945. Londyn: Koło Oficerów Artylerii, 1990.
Jakub Żak: Nie walczyli dla siebie. Powojenna odyseja 2 Korpusu Polskiego. Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Rytm”, 2014. ISBN 978-83-7399-621-2.
Krzysztof Gaj: 16. Brygada Pancerna. Studium organizacji brygady pancernej – myśl organizacyjno-etatowa Wschodu i Zachodu w okresie II-VII 1945 r. Oświęcim: Napoleon V, 2019. ISBN 978-83-7889-958-7.
Michał M. Polak: Grot – Zeszyty Historyczne nr 18/19 2004. „Obsada dowództw Armii Polskiej na Wschodzie według stanu na 1 stycznia 1943 r.”, Leszno: Wydawnictwo Instytutu im. gen. Stefana „Grota” Roweckiego w Lesznie, 2004, ISSN 1509-9792.