9 Plewneńska Dywizja Piechoty (bułg. Девета пехотна плевенска дивизия) to bułgarski związek taktyczny, który funkcjonował w okresie Księstwa oraz Trzeciego Carstwa w latach 1904 – 1919.
Dywizja została utworzona w 1904 roku. Brała udział zarówno w I, jak i II wojnie bałkańskiej, a także w I wojnie światowej. W 1919 roku przekształcono ją w 9 Plewneński pułk piechoty.
Działania
W czasie I wojny bałkańskiej dywizja uczestniczyła w walkach jako część 3 Armii, natomiast w II wojnie bałkańskiej weszła w skład 1 Armii.
Wzmożone napięcia międzynarodowe na Bałkanach skłoniły cara Bułgarii, Ferdynanda I, do ogłoszenia powszechnej mobilizacji 30 września 1912 roku.
Rokowania pokojowe rozpoczęły się 30 lipca 2013 w Bukareszcie, a następnego dnia wprowadzono zawieszenie broni, które zakończyło II wojnę bałkańską. Po podpisaniu traktatu pokojowego w Bukareszcie, car Ferdynand I ogłosił demobilizację armii. Jednak z powodu ciągłych napięć w relacjach z Wysoką Portą, w połowie sierpnia 1913 roku dywizja została skupiona na południowo-wschodnim odcinku granicy i weszła w skład zgrupowania operacyjnego liczącego około 43 000 żołnierzy. Z chwilą rozpoczęcia negocjacji pokojowych z Imperium Osmańskim liczba ta stopniowo malała. Już pod koniec sierpnia oddziały dywizji zostały wycofane z granicy i po powrocie do swoich garnizonów zdemobilizowane.
I wojna światowa
W obliczu rosnącego zagrożenia wojennego, na początku lipca 1914 roku sztab Armii Bułgarskiej zajął się aktualizacją planów mobilizacyjnych. W marcu 1915 roku ogłoszono wytyczne dotyczące mobilizacji jednostek, które przewidywały włączenie do Dywizji sztabu, czterech pułków piechoty, dwóch rezerwowych pułków piechoty, dwóch pułków marszowych, dwóch pułków pospolitego ruszenia, pułku etapowego oraz pododdziałów zabezpieczenia. Pułk artylerii przeszedł na etat dwupułkowej brygady artylerii, a do dywizji przydzielono również batalion inżynieryjny. Mobilizacja rozpoczęła się 24 września 1915 roku.
Po zmobilizowaniu, dywizja, wchodząc w skład 1 Armii gen. lejt. Bojadżiewa, została rozmieszczona wzdłuż granicy z Serbią.
14 października 1915 roku bułgarskie wojska rozpoczęły ofensywę w Macedonii. 1 Armia, działając na pomocniczym kierunku, prowadziła natarcie przez Zajeczar, Knjażewac i Pirot, mając na celu zdobycie doliny rzeki Morawy oraz opanowanie rubieży Paraćin–Aleksinac–Nisz. W ciągu pierwszego tygodnia walk dywizja w ramach operacji morawskiej zdobyła głębokość od 10 do 15 km na całym froncie. W następnym tygodniu oddziały armii dotarły do przedpola miasta Nisz.
Szturm na Nisz przeprowadziły oddziały 8 Tundżanskiej i 9 Plewneńskiej DP atakując równocześnie z północy i ze wschodu, zdobywając miasto 5 listopada. Opanowanie Nisz spowodowało, że cała trasa kolejowa łącząca Berlin, Belgrad, Sofię i prowadząca do Konstantynopola znalazła się pod kontrolą Państw Centralnych, co stanowiło jeden z głównych celów politycznych kampanii.
Na początku 1916 roku, po konferencji w Niszu, dowództwo niemieckie wycofało większość swoich jednostek z Bałkanów, a wojska bułgarskie zostały rozmieszczone wzdłuż granicy greckiej, blokując oddziały Ententy zgrupowane w Salonikach. W centrum zgrupowania obronnego znajdowała się 11 Armia niemiecka, w skład której wchodziła niemiecka 101 DP oraz trzy dywizje bułgarskie: 2 Tracka, 5 Dunajska oraz 9 Plewneńska DP. Dowództwo nad 1 Armią bułgarską i 11 Armią niemiecką sprawował niemiecki feldmarszałek August von Mackensen.
16 września 1918 roku wojska Ententy przeprowadziły atak na odcinku Wardar – jezioro Dojran. XII Korpus Piechoty, składający się z czterech dywizji brytyjskich i dwóch greckich, nie był w stanie przełamać silnie ufortyfikowanych pozycji bronionych przez 9 Plewneńską DP oraz 1 Brygadę z 11 DP. Pomimo użycia gazów bojowych i lotnictwa przez Brytyjczyków, Bułgarzy zdołali obronić swoje pozycje, a dowództwo alianckie zrezygnowało z dalszych prób przełamania bułgarskiej obrony na tym odcinku frontu.
W lipcu 1919 roku 9 Plewneńska DP została rozwiązana.
Struktura organizacyjna
W grudniu 1903 roku, na podstawie dekretów księcia Ferdynanda I, rozpoczęto tworzenie trzech nowych dywizji piechoty (7., 8. i 9.). W czasie pokoju dywizja piechoty składała się z dwóch brygad piechoty, pułku artylerii, batalionu inżynieryjnego, batalionu taborów oraz szpitala. W każdej brygadzie piechoty znajdowały się dwa dwubatalionowe pułki piechoty z kompanią zabezpieczenia oraz plutonem ciężkich karabinów maszynowych, a pułk artylerii składał się z dwóch dywizjonów, z których każdy miał po dwie czterodziałowe baterie.
Stan w 1907 roku:
dowództwo dywizji – Plewen
1 Brygada – Plewen
4 pułk piechoty – Plewen
17 pułk piechoty – Plewen
2 Brygada – Łowecz
33 Swisztowski pułk piechoty – Swisztow
34 pułk piechoty – Łowecz
9 pułk artylerii – Sewliewo
W przypadku wojny struktura dywizji zwiększała się (1912) do trzech brygad piechoty, a w miejsce pułku artylerii tworzono dwupułkową brygadę artylerii. Etatowo dywizja miała 12 batalionów piechoty, batalion inżynieryjny oraz 8 baterii artylerii. Na jej uzbrojeniu znajdowało się 24 813 karabinów, 24 ciężkie karabiny maszynowe oraz 72 działa. Stan osobowy wynosił 858 oficerów, 42 urzędników wojskowych, 3455 podoficerów, 32 918 szeregowych i 7550 koni.
Przypisy
Bibliografia
Dariusz Faszcza: Zapomniany sojusznik kajzerowskich Niemiec. Armia Bułgarska w czasie pierwszej wojny światowej. Oświęcim: Wydawnictwo Napoleon V, 2015. ISBN 978-83-7889-339-4.
T. Тодоров, T. Евтимов: Пътеводител на архивните фондове 1877–1945. T. 1. Sofia: Военно издателство, 1976.