9 Oddział Lotniczy Samodzielnej Armii Uralskiej
9 Oddział Lotniczy (ros. 9-й авиационный отряд Уральской Отдельной армии) był jednostką lotniczą Samodzielnej Armii Uralskiej, która brała udział w wojnie domowej w Rosji.
Do początku września 1918 roku w ramach Samodzielnej Armii Orenburskiej powstało dziesięć oddziałów lotniczych. 9 Oddział Lotniczy został włączony do Samodzielnej Armii Uralskiej i przyjął nazwę Uralski Oddział Lotniczy. W tym okresie w Uralsku stacjonowali dwaj piloci: wojskowy starszyna Michaił Kalinin oraz porucznik Borys Smierdin, a także trzech obserwatorów: sotnik Nikołaj P. Łarszin, sotnik Siergiej Charczew i chorąży Borys Portnow. Pozostali piloci i obserwatorzy zostali w lipcu 1918 roku wysłani do Szkoły Wojskowo-Lotniczej Ludowej Armii Komucza w Samarze. Uralski Oddział Lotniczy dysponował tylko samolotem zwiadowczym Lebied XII, który po naprawie rozpoczął loty patrolowe z Nowonikołajewska. 28 września pilota z obserwatorem zmusiła awaria silnika do lądowania w rejonie Samary, gdzie zdołali powrócić do swoich linii, jednak samolot został utracony.
Na początku października 1918 roku, po utracie Samary, sytuacja strategiczna Samodzielnej Armii Uralskiej uległa znacznemu pogorszeniu. Dowództwo bolszewickie postanowiło zająć Uralsk za pomocą 4 Armii, która była dwukrotnie liczniejsza i lepiej uzbrojona. Bolszewicy skierowali do walki także Saratowską Grupę Lotniczą, składającą się z 1 i 2 Saratowskich Sowieckich Oddziałów Lotniczych (4-5 samolotów). Wkrótce dwa samoloty tej grupy zostały przejęte przez Kozaków uralskich i dołączyły do Uralskiego Oddziału Lotniczego. Pierwszym z nich był samolot Sopwith, który 9 października lądował w rzece, a drugim samolot typu Voisin LAS, który uległ awarii 18 października.
Na mocy rozkazu admirała Aleksandra W. Kołczaka z 8 października 1918 roku Uralski Oddział Lotniczy został przekształcony w 9 Oddział Lotniczy. Po zakończeniu nauki w szkole lotniczej do oddziału dołączyli ppor. I. I. Dudka i praporszczik A. W. Riabow, którzy przybyli 17 listopada, a następnie zostali przeniesieni do 10 Oddziału Lotniczego. Na czele oddziału stanął wojskowy starszyna Kaplin, a jego zastępcą był por. B. Smierdin. Loty były jednak rzadkie z powodu złego stanu technicznego maszyn.
10 grudnia 1918 roku wojskowy starszyna Kaplin został mianowany dowódcą sił lotniczych Frontu Południowo-Zachodniego, a dowództwo 9 Oddziału Lotniczego przejął por. B. Smierdin. Na podstawie rozkazu dowódcy frontu z 31 grudnia, oddziały lotnicze zyskały status samodzielnych jednostek wojskowych. Pod koniec 1918 roku białe wojska rozpoczęły generalny odwrót w kierunku wschodnim, co postawiło Samodzielną Armię Uralską w trudnej sytuacji strategicznej. Atakowana przez bolszewickie 1 i 4 Armię, wycofywała się w trudnych warunkach atmosferycznych w stronę Uralska. Od połowy grudnia 1918 roku zaczęły się regularne naloty sowieckich samolotów na miasto. 9 Oddział Lotniczy, mający wtedy tylko samolot Voisin LAS (Sopwith był w naprawie), próbował stawiać opór, ale jego skuteczność była ograniczona. Liczba personelu wynosiła 4 oficerów, 2 podoficerów, 5 żołnierzy obsługi technicznej i 11 Kozaków.
W połowie stycznia 1919 roku, gdy linia frontu zbliżyła się do Uralska, por. B. Smierdin zarządził ewakuację wyposażenia i zapasów oddziału. 22 stycznia samolot Voisin LAS został przetransportowany konno i wozami do Lbiszczeńska, a reszta oddziału dotarła tam do 22 lutego. Dowództwo tymczasowo objął podesauł N. P. Łarszin. Bojowa gotowość oddziału była wówczas bardzo ograniczona. Dopiero pod koniec marca 1919 roku odbyły się sporadyczne loty patrolowe, głównie z powodu braku paliwa. W rezultacie personel oddziału brał udział w walkach naziemnych z lokalnymi partyzantami, podczas których 1 maja został ranny podesauł N. P. Łarszin. Wiosną 1919 roku Samodzielna Armia Uralska nawiązała kontakt z Siłami Zbrojnymi Południa Rosji gen. Antona I. Denikina oraz brytyjskimi wojskami interwencyjnymi w Zakaukaziu. Dzięki temu uzyskano nowe uzbrojenie i wyposażenie, w tym hydroplany. W połowie 1919 roku w Guriewie utworzono Oddział Hydroplanów Samodzielnej Armii Uralskiej, który otrzymał także samolot Voisin LAS z 9 Oddziału Lotniczego. Natomiast resztki personelu zostały włączone do 10 Oddziału Lotniczego.
Linki zewnętrzne
Historia 9 Oddziału Lotniczego Samodzielnej Armii Uralskiej (jęz. rosyjski) (zarchiwizowane z tego adresu 2008-08-29).
