Krakowski Oddział WOP nr 9 – jednostka Wojsk Ochrony Pogranicza.
Formowanie i zmiany organizacyjne
Oddział został utworzony w 1946 roku na podstawie 9 Oddziału Ochrony Pogranicza, zgodnie z rozkazem NDWP nr 0153/org. wydanym 21 września 1946. W skład oddziału wchodziły cztery komendy oraz 20 strażnic, a jego stan etatowy wynosił 1497 żołnierzy i 14 pracowników cywilnych.
Sztab oddziału znajdował się w Krakowie przy ul. Kosynierów 2. Przeniesienie Krakowskiego Oddziału WOP do Krakowa wiązało się z przekazaniem 38 komendy odcinka w Zagórzu oraz 39 komendy odcinka w Gorlicach do Rzeszowskiego Oddziału WOP w Przemyślu.
W 1947 roku w oddziale zlikwidowano grupę manewrową, a w jej miejsce utworzono szkołę podoficerską.
W latach 1947–1948 na obszarze oddziału uruchomiono 6 Punktów Kontrolnych (PPK) małego ruchu granicznego: w Niedzicy, Jurgowie, Chochołowie, Winiarczykówce, Glinkach i Zwardoniu.
W 1948 roku 9 Krakowski Oddział WOP został rozwiązany, a na jego podstawie powstała 19 Brygada Ochrony Pogranicza.
Struktura organizacyjna
W 1946 roku struktura oddziału obejmowała:
- dowództwo, sztab oraz pododdziały dowodzenia,
- grupę manewrową, a od 1947 roku także szkołę podoficerską,
- 40 komendę odcinka – Nowy Sącz,
- 41 komendę odcinka – Nowy Targ,
- 42 komendę odcinka – Czarny Dunajec,
- 43 komendę odcinka – Rajcza.
Na terenie oddziału znajdowały się również przejściowe punkty kontrolne (PPK): Muszyna (kolejowy), Łysa Polana (drogowy), Chyżne (drogowy) oraz Zwardoń (drogowy).
We wrześniu 1946 roku przewidywany stan etatowy oddziału wynosił: 4 komendy, 20 strażnic, 1597 żołnierzy oraz 14 pracowników cywilnych. Po reorganizacji w 1947 roku liczby te wyniosły: 4 komendy odcinków, 20 strażnic, 1565 żołnierzy oraz 13 pracowników cywilnych.
Dowódcy oddziału
- płk Franciszek Mróz (do 21 IX 1946),
- ppłk Ludwik Bałos (do 30 VIII 1947 → dowódca 32 pp),
- ppłk Władysław Horabik.
Przekształcenia
9 Oddział Ochrony Pogranicza → 9 Krakowski Oddział WOP → 19 Brygada Ochrony Pogranicza → 3 Brygada WOP → 3 Karpacka Brygada WOP → Karpacka Brygada WOP → Karpacki Oddział SG.
Uwagi
Przypisy
Bibliografia
Henryk Dominiczak: Wojska Ochrony Pogranicza w latach 1845-1948. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1971.
Henryk Dominiczak: Zarys historii Wojsk Ochrony Pogranicza 1945-1985. Warszawa: Wojskowa drukarnia w Łodzi, 1985.
Zenon Jackiewicz: Wojska Ochrony Pogranicza (1945-1991). Krótki informator historyczny. Kętrzyn: Centrum Szkolenia Straży Granicznej, 1998. ISBN 83-909304-3-9.
Jan Ławski: Ochrona granic Polski Ludowej 1945-1948. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowe, 1974.
Jerzy Prochwicz: Wojska Ochrony Pogranicza 1945-1965. Piotrków Trybunalski: Naukowe Wydawnictwo Piotrkowskie, 2011. ISBN 978-83-7726-027-2.
ASGr.Historia Karpackiej Brygady Wojsk Ochrony Pogranicza. Kraków 1962.
Archiwum Straży Granicznej, DWOP sygn.2825/1. Rejestr główny jednostek WOP.