9 Brygada Wojsk Ochrony Pogranicza – to zlikwidowany związek taktyczny Wojsk Ochrony Pogranicza, który pełnił służbę na granicy polsko-niemieckiej.
Formowanie i zmiany organizacyjne
9 Brygada WOP JW 1703, a następnie 3404, została utworzona w 1950 roku na podstawie 10 Brygady Ochrony Pogranicza, zgodnie z rozkazem MBP nr 043/org. z dnia 3 czerwca 1950. Nowa numeracja dla batalionów i brygad weszła w życie 1 stycznia 1951. Sztab brygady miał swoją siedzibę w Krośnie Odrzańskim.
Na podstawie etatu czasu „P” nr 352/17, na dzień 1 listopada 1954 roku brygada liczyła 2387 żołnierzy, natomiast etat czasu „W” nr 0352/14 przewidywał 3271 żołnierzy.
W 1956 roku Brygada przyjęła 121 batalion WOP Mieszkowice z 12 Brygady WOP w Szczecinie, jednocześnie rozformowano 94 batalion WOP Słońsk. Batalion WOP Mieszkowice został ostatecznie rozformowany w 1958 roku, a strażnice zlikwidowanych batalionów podlegały batalionowi WOP w Słubicach.
Zgodnie z etatem czasu „P” nr 352/38, na dzień 1 sierpnia 1957 roku brygada liczyła 2875 żołnierzy, a etat czasu „W” nr 0352/23 przewidywał 4440 żołnierzy.
9 Brygada WOP została rozwiązana 1 stycznia 1958 roku, a na jej podstawie powstała 9 Lubuska Brygada WOP.
Struktura organizacyjna
W 1950 roku struktura brygady wyglądała następująco:
- Dowództwo, sztab i pododdziały dowodzenia
- 91 batalion WOP – Tuplice
- 92 batalion WOP – Gubin
- 93 batalion WOP – Słubice
- 94 batalion WOP – Słońsk.
Dowódcy brygady
ppłk Zygmunt Tarnawski (18.05.1949–5.07.1951) → oddelegowany do AR
mjr Kazimierz Posyniak p.o. (od 15.08.1951)
mjr Adam Broda (30.09.1951–14.12.1953)
płk Władysław Wąsowicz (15.12.1953–1.07.1956)
ppłk Longin Wasilewski cz.p.o. (od 30.11.1956)
płk Stanisław Czesławski.
Przekształcenia
2 Oddział Ochrony Pogranicza → 2 Poznański Oddział WOP → 10 Brygada Ochrony Pogranicza → 9 Brygada WOP → 9 Lubuska Brygada WOP → Lubuska Brygada WOP → Ośrodek Szkolenia WOP w Krośnie Odrzańskim → Lubuski Oddział Straży Granicznej → Nadodrzański Oddział Straży Granicznej.
Uwagi
Przypisy
Bibliografia
Andrzej Błażej: Zarys dziejów Lubuskiej Brygady WOP (1945–1985). Krosno Odrzańskie: 1985.
Henryk Dominiczak: Zarys historii Wojsk Ochrony Pogranicza 1945-1985. Warszawa: Wojskowa drukarnia w Łodzi, 1985.
Grzegorz Goryński. Plany mobilizacyjne Wojsk Ochrony Pogranicza okresu zimnej wojny – zadania na rzecz MON. „Biuletyn Historyczny Muzeum Marynarki Wojennej”. 36/2021, 2021. Gdynia: Muzeum Marynarki Wojennej. ISSN 0137-5539.
Zenon Jackiewicz: Wojska Ochrony Pogranicza (1945-1991). Krótki informator historyczny. Kętrzyn: Centrum Szkolenia Straży Granicznej, 1998. ISBN 83-909304-3-9.
Jerzy Prochwicz: Wojska Ochrony Pogranicza 1945-1965. Piotrków Trybunalski: Naukowe Wydawnictwo Piotrkowskie, 2011. ISBN 978-83-7726-027-2.
Stowarzyszenie Przyjaciół Ziemi Gubińskiej, Gubińskie Towarzystwo Kultury, czerwiec 2010 – Kalendarium Gubina 1945-2009 ISBN 978-83-927655-6-1.
Archiwum Straży Granicznej, DWOP sygn.2825/1. Rejestr główny jednostek WOP.
