9 Brygada Jazdy
9 Brygada Jazdy (9 BJ) była znaczącą jednostką jazdy w Wojsku Polskim II RP, która została sformowana w pierwszej połowie sierpnia 1920 roku. Brygada uczestniczyła w działaniach wojennych w składzie 1 p.szwol., 201 p.szwol., 203 pułku oraz 1 baterii 7 dak. Została włączona do 2 Dywizji Jazdy pod dowództwem płk. Gustawa Dreszera. Do września 1920 roku operowała w strefie 5 Armii, a następnie w ramach dywizji i korpusu jazdy na Wołyniu. Po zakończeniu działań wojennych stacjonowała w rejonie Chełma i Włodzimierza Wołyńskiego.
W maju 1921 roku, na podstawie wojennej struktury 9 Brygady Jazdy, w DOK IX powstała IX Brygada Jazdy, której dowództwo ulokowano w Baranowiczach.
Formowanie
W czasie intensywnych walk na przedpolach Warszawy generał Józef Haller wydał 14 sierpnia 1920 roku rozkaz organizacyjny nr 3826/III, który dotyczył reorganizacji kawalerii Frontu Północnego oraz utworzenia dwóch dywizji jazdy. Istniejąca dywizja północna miała podlegać dowódcy 5 Armii, jej celem była osłona lewego skrzydła i tyłów ugrupowania obronnego.
W tym samym rozkazie płk. Gustaw Orlicz-Dreszer został mianowany dowódcą dywizji jazdy „północnej”. Dysponując 1. i 201 pułkiem szwoleżerów oraz 2., 108., 115. i 203 pułkiem ułanów, płk Dreszer przydzielił je do brygad: 8. pod dowództwem mjr. Zygmunta Podhorskiego oraz 9 BJ pod dowództwem mjr. Jana Głogowskiego. Przeważająca część żołnierzy tych pułków to ochotnicy, którzy byli słabo wyszkoleni i nie mieli doświadczenia w działaniach bojowych.
Działania zbrojne
Latem 1920 roku brygada rozpoczęła swoje działania zbrojne na froncie północnym w ramach Dywizji Jazdy gen. Dreszera, w skład której wchodziły: 1 pułk szwoleżerów, 201 pułk szwoleżerów oraz 203 pułk ułanów.
17 sierpnia 203 pułk otrzymał rozkaz frontalnego natarcia na Marcelin i Baboszewo. 1 pszwol miał obchodzić lewe skrzydło Rosjan i zaatakować Baboszewo od północy.
W odpowiedzi na atak sowieckiej piechoty, która dążyła w kierunku Płońska, 201 pszw został zmuszony do odwrotu w wyniku ciężkich walk. Wtedy to, pod dowództwem mjr. Grobickiego, 1 pszwol uderzył na lewe skrzydło rosyjskiego natarcia, co zmusiło nieprzyjaciela do wycofania się w kierunku Skarbiewa.
W wyniku tej szarży zdobyto 2 działa, 21 km terenu, 800 jeńców oraz tabor całej rosyjskiej dywizji.
Struktura organizacyjna w październiku 1920
W skład struktury organizacyjnej brygady wchodziły:
- dowództwo
- 203 pułk ułanów
- 1 pułk szwoleżerów
- 201 pułk szwoleżerów
- dak mjr. Wąsowicza (1/4 dak i 1/2 dak)
- 1/9 dak.
Obsada personalna
Dowódcy brygady:
- mjr Jan Głogowski (do 1 października 1920)
- płk kaw. Władysław Mosiewicz (do 14 października 1920)
Uwagi
Przypisy
Bibliografia
Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2016-02-15].
„Księga jazdy polskiej”, pod protektoratem marsz. Edwarda Śmigłego–Rydza. Warszawa 1936. Reprint, Bellona Warszawa 1993
Mirosław M. Giętkowski, Artyleria konna Wojska Polskiego 1918-1939, Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek, 2001, ISBN 83-7174-823-X, OCLC 69505837. Brak numerów stron w książce
Władysław Łubieński, Zarys historji wojennej 4-go dywizjonu artylerii konnej. Warszawa: Wojskowe Biuro Historyczne, 1929, seria: Zarys historii wojennej pułków polskich 1918–1920.
Janusz Odziemkowski, Leksykon wojny polsko – rosyjskiej 1919 – 1920. Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Rytm”, 2004. ISBN 83-7399-096-8.
Arkadiusz Tuliński, 6 Armia Wojska Polskiego w wojnie polsko-bolszewickiej w 1920 r. T. 1 i 2. Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej – Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, 2020. ISBN 978-83-8229-062-2.
Lech Wyszczelski, Wojsko Polskie w latach 1918-1921. Warszawa: Wydawnictwo Neriton, 2006. ISBN 83-89729-56-3.
Piotr Zarzycki, 5 Dywizjon Artylerii Konnej. Zarys historii wojennej pułków polskich w kampanii wrześniowej, zeszyt 124. Pruszków: Oficyna Wydawnicza Ajaks, 2001. ISBN 83-88773-29-1.