9 Boloński Batalion Strzelców Karpackich (9 bsk) to jednostka piechoty w ramach Polskich Sił Zbrojnych.
Formowanie, zmiany organizacyjne i historia
9 Batalion Strzelców Karpackich został po raz pierwszy utworzony wiosną 1942 roku w Palestynie, jako część 3 Brygady Strzelców Karpackich. Proces formowania rozpoczął się na podstawie rozkazu Ldz. 2440/A/I/tjn./42 wydanego przez dowódcę Wojska Polskiego na Środkowym Wschodzie 23 maja 1942 roku oraz rozkazu Ldz. 53/59/Og. Org./tjn./42 dowódcy Dywizji Strzelców Karpackich z 30 maja 1942 roku. W listopadzie 1942 roku batalion został rozwiązany.
Po raz drugi 9 Batalion Strzelców Karpackich został utworzony pod koniec 1944 roku we Włoszech, również jako część 3 Brygady Strzelców Karpackich. W kwietniu 1945 roku uczestniczył w bitwie o Bolonię.
21 kwietnia 1945 roku o godzinie 6.00 do centrum Bolonii wkroczył jako pierwszy oddział 9 Batalionu Strzelców Karpackich pod dowództwem mjr. Józefa Różańskiego. Piętnaście minut później na najwyższej wieży miasta, Torre di Asinelli, zawieszono polską flagę. O godzinie 8.00 do miasta weszli żołnierze amerykańscy z 5 Armii. O tempie natarcia świadczy fakt, że Polacy przebyli 50 km, podczas gdy Amerykanie jedynie 20 km. 2 Korpus Polski przez 13 dni prowadził walki z trzema niemieckimi dywizjami (26. dywizją pancerną oraz 1. i 4. dywizją spadochronową), forsując cztery rzeki oraz dziewięć kanałów, które były dobrze umocnione i intensywnie bronione.
Przełamanie frontu w Bolonii oraz wyzwolenie tego miasta miało kluczowe znaczenie dla ostatecznej klęski Niemców na froncie włoskim. Oddziały 2 Korpusu Polskiego zostały powitane owacyjnie przez mieszkańców Bolonii, a na rozkaz dowódcy 8 Armii Polacy pozostali w tym rejonie, nie biorąc udziału w dalszym pościgu.
9 Batalion Strzelców Karpackich otrzymał zaszczytną nazwę Bolońskiego, a 17 jego dowódców otrzymało honorowe obywatelstwo miasta. Senat Bolonii wręczył polskim żołnierzom 215 specjalnie wybitych medali pamiątkowych z napisem „Al liberatori che primi entrarono in Bologna 21 Aprile 1945 – per benemerenza” („Oswobodzicielom, którzy pierwsi weszli do Bolonii 21 kwietnia 1945 – w dowód zasługi”).
Po zakończeniu wojny batalion, będąc częścią wojsk okupacyjnych, brał udział w różnych misjach, w tym w służbie wartowniczej. W lutym 1946 roku ochraniał obiekty wojskowe w rejonie Falconara.
W 1946 roku batalion został przetransportowany z Włoch do Wielkiej Brytanii, gdzie w 1947 roku został rozwiązany.
Symbole batalionu
Sztandar
Sztandar, ufundowany przez mieszkańców Bolonii, uniwersytet oraz kardynała Mussali Rocca di Corngliano, został wręczony batalionowi 21 kwietnia 1946 roku w Bolonii. Sztandar przekazał podesta miasta Giuseppe Dorra, a wręczył go gen. Anders.
Na głównym polu sztandaru, w centrum, znajduje się wizerunek Matki Boskiej Częstochowskiej otoczony wieńcem laurowym i prostokątną ramą. W czterech rogach wyhaftowano odznaki pamiątkowe batalionu. Na ramionach krzyża kawalerskiego umieszczono nazwy miast włoskich, które były wyzwalane przez 9 batalion. Na odwrocie, w rogach płata: w lewym górnym – odznaka pamiątkowa 3 Dywizji Strzelców Karpackich, w lewym dolnym – odznaka honorowa 2 Korpusu, w prawym górnym – herb Bolonii, a w prawym dolnym – herb San Pietro.
Obecnie sztandar jest eksponowany w Instytucie Polskim i Muzeum im. gen. Sikorskiego w Londynie.
Odznaka
Odznaka została zatwierdzona w Dzienniku Rozkazów dowódcy 2 Korpusu nr 25, poz. 35 z 23 marca 1946 roku. Wykonana z białego metalu, emaliowana; stanowi kompozycję stylizowanego orła w locie oraz tarczy z herbem Bolonii. W górnej części tarczy widnieje napis 9 B. S. K. – 21. IV 1945. Pozostała część tarczy podzielona jest na cztery pola, na których umieszczono szarfy z napisem „Libertas” oraz krzyże. Orzeł jest wykonany z białego metalu, a herb emaliowany: tarcza ma emalię białą, szarfy – niebieską, a krzyże – czerwoną, z dodatkowymi złotymi pasami nad krzyżami. Odznakę noszono na beretach w odległości 5 cm od orzełka, po jego lewej stronie. Używana była również na górnej lewej kieszeni munduru jako odznaka pamiątkowa, mocowana nakrętką.
Produkcję odznaki zlecono firmie F. M. Lorioli, Milano – Roma.
Żołnierze batalionu
Dowódcy batalionu
ppłk Przemysław Nakoniecznikoff-Klukowski (od V 1942)
mjr Leon Franciszek Firczyk
mjr Józef Grzegorz Różański (od 1 VIII 1946)
Zastępcy dowódcy batalionu
mjr Józef Grzegorz Różański (do 1 VIII 1946)
Oficerowie
por. Leon Pająk – dowódca 4 kompanii
Przypisy
Bibliografia
Kronika 3 Dywizji Strzelców Karpackich Nr 1 za czas od 3 V 1942 do 10 XII 1943. Instytut Polski i Muzeum im. gen. Sikorskiego w Londynie, sygn. C.292. [dostęp 2016-06-02].
Spis i fotografie żołnierzy 3 Dywizji Strzelców Karpackich. W: Trzecia Dywizja Strzelców Karpackich 1942–1987. Władysław Maciejczyk (red.). T. 2. Londyn: Zarząd Główny Związku Karpatczyków 3 DSK, 1991.
Witold Biegański, Historyczne bitwy. Bolonia 1945, Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, Warszawa 1986, ISBN 83-11-07363-5.
Tadeusz Krząstek, Andrzej Żak: Z ziemi włoskiej do Polski. Warszawa: Wydawnictwo Marrow SA, 1997. ISBN 83-907396-5-8.
Jerzy Murgrabia: Symbole wojskowe Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie. Wydawnictwo Bellona, 1990. ISBN 83-11-07825-4.
Jan Partyka: Odznaki i oznaki PSZ na Zachodzie 1939-1945. Wojska Lądowe. Rzeszów: Wydawnictwo Libri Ressovienses, 1997. ISBN 83-902021-9-0.
Harvey Sarner, Piotr K Domaradzki: Zdobywcy Monte Cassino: generał Anders i jego żołnierze. Poznań: Zysk i S-ka Wydawnictwo, 2006. ISBN 83-7506-003-8. Brak numerów stron w książce.
Zdzisław Sawicki, Adam Wielechowski: Odznaki Wojska Polskiego 1918-1945: Katalog Zbioru Falerystycznego: Wojsko Polskie 1918-1939: Polskie Siły Zbrojne Na Zachodzie. Warszawa: Pantera Books, 2007. ISBN 978-83-204-3299-2.
Jakub Żak: Nie walczyli dla siebie. Powojenna odyseja 2 Korpusu Polskiego. Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Rytm”, 2014. ISBN 978-83-7399-621-2.
Wojsko Polskie 1939-1945 – Barwa i broń. Warszawa: Wydawnictwo Interpress, 1984. ISBN 83-223-2055-8. Brak numerów stron w książce.