809 Armeński Batalion Piechoty

809 Armeński Batalion Piechoty (niem. Armenische Infanterie-Bataillon 809) – to kolaboracyjny ochotniczy oddział wojskowy, który został utworzony z Ormian w czasie II wojny światowej.

Sformowanie

Batalion został zorganizowany na podstawie rozkazu z dnia 29 sierpnia 1942 r. w obozach w Puławach oraz Radomiu. W jego skład weszli głównie byli jeńcy wojenni z Armii Czerwonej, a także niewielka liczba emigrantów z Niemiec i Francji. Dowództwo nad batalionem objął Niemiec, kapitan Hermann Becker. Początkowo żołnierze Ormiańscy nosili mundury armii francuskiej i belgijskiej, podczas gdy uzbrojenie składało się z niemieckiej broni oraz zdobycznego sprzętu sowieckiego, w tym 38 lekkich karabinów maszynowych, 12 ciężkich karabinów maszynowych, 9 karabinów przeciwpancernych, 6 rusznic przeciwpancernych oraz 3 działek przeciwpancernych. Batalion składał się z pięciu kompanii, a także utworzono specjalny pododdział „S”, mający na celu niszczenie wrogich fortyfikacji. Na początku października batalion odwiedził Drastamat Kanajan wraz z trzema niemieckimi generałami. Po złożeniu przysięgi wierności Adolfowi Hitlerowi, Ormianie odbyli uroczystą paradę przed swoimi gośćmi, a niedługo później otrzymali niemieckie mundury.

Działania zbrojne

W połowie października, po dwumiesięcznym przeszkoleniu wojskowym oraz ideologicznym, batalion wyruszył na front wschodni, przemierzając trasę przez Homel, Charków, Rostów nad Donem, Tichorieck oraz Armawir, docierając do Piatigorska na północnym Kaukazie. Liczył wtedy 913 Ormian oraz 45 Niemców. Podporządkowano go niemieckiej 13 Dywizji Pancernej 1 Armii Pancernej. Ormianie początkowo pełnili funkcję ochrony sztabu 1 Armii Pancernej. Od 18 listopada brali udział w walkach z partyzantami w rejonie Nalczyka i Mozdoka, wykazując się wysokim duchem bojowym. W odróżnieniu od pokrewnego 808 Armeńskiego Batalionu Piechoty, dezercja w ich szeregach była niemal nieobecna. Batalion został wymieniony w rozkazie szefa sztabu Grupy Armii „A”, generała Hansa von Greiffenberga.

W połowie listopada batalion znalazł się na linii frontu, a armeńscy oficerowie zaczęli zastępować niemieckich w dowodzeniu kompaniami. Na wniosek Armeńskiego Komitetu Narodowego, batalion otrzymał przydomek „Zejtun”, który znalazł się również na jego sztandarze. Ormianie ponieśli znaczące straty bojowe. Po odwrocie Niemców z północnego Kaukazu na początku 1943 roku, Ormianie walczyli na Kubaniu, a następnie na Półwyspie Kerczeńskim. Za swoje odwagę i męstwo, Ormianie otrzymali oficjalne podziękowania od feldmarszałka Ewalda von Kleista oraz generała Ernsta Köstringa. Wiele osób zostało odznaczonych, w tym m.in. Żelaznymi Krzyżami. Pod koniec lutego batalion został koleją przetransportowany do Chersonia, gdzie prowadził działania ochronne. 25 kwietnia wrócił do Puław na odpoczynek oraz uzupełnienia, dołączając około 300 nowych żołnierzy. Otrzymał nowoczesną broń oraz umundurowanie. W połowie sierpnia batalion wysłano na okupowaną Ukrainę, gdzie w rejonie Równego walczył z partyzantami, ponosząc kolejne duże straty.

W połowie października 1943 roku batalion został przetransportowany do okupowanej Belgii, licząc około 800 żołnierzy. W składzie 171 Rezerwowej Dywizji Piechoty pełnił zadania wartownicze na Wale Atlantyckim. Morale Ormian znacznie spadło. Na początku stycznia 1944 roku zostali przeniesieni do Holandii. Batalion przekształcono w III Batalion (809 Armeński Batalion Piechoty) 128 Pułku Grenadierów. W sierpniu trafił do północnej Francji, gdzie wszedł w skład 48 Dywizji Piechoty. W wyniku ciężkich starć został zniszczony przez wojska alianckie na północ od Paryża. Około 100 Ormian trafiło do niewoli, a nieliczni zdołali wycofać się wraz z Niemcami do Rzeszy. Po zakończeniu wojny wszyscy Ormianie zostali przekazani Sowietom.