8 samodzielny pułk obserwacyjno-meldunkowy (8spobsmel) – to nieistniejący pułk obserwacyjno-meldunkowy Wojska Polskiego.
Historia
Formowanie
W 1952 roku, na podstawie rozkazu nr 0048/Org. z 14 maja 1952 r. wydanego przez dowódcę wojsk OPL OK, gen. bryg. Nikołaja Trawina, powstał w Bydgoszczy 8 samodzielny pułk obserwacyjno-meldunkowy (8spobsmeld). Utworzono go z 49 batalionu obserwacyjno-meldunkowego oraz dwóch kompanii obserwacyjno-meldunkowych z Gdyni i Świnoujścia, a jego liczebność wynosiła 1784 żołnierzy i 16 pracowników cywilnych. Zmiany te były efektem wprowadzenia do Wojsk Obserwacyjno-Meldunkowych pierwszych stacji radiolokacyjnych. Dowódcą pułku został mjr Wiktor Kamiński, dotychczasowy dowódca 49 batalionu, a szefem sztabu – kpt. Lucjan Ratyński. W 1952 roku, po reorganizacji, w skład pułku weszło sześć kompanii obserwacyjno-meldunkowych, rozmieszczonych w Olsztynie, Chojnicach, Wałczu, Gdyni-Orłowie, Mrzeżynie i Szczecinie oraz cztery kompanie radiotechniczne, które zlokalizowano w Babich Dołach, Duninowie, Chynowie i Chojnicach.
Zadania, szkolenie, stacjonowanie, reorganizacje
Głównym zadaniem 8 spobsmeld było prowadzenie bieżącego rozpoznania nieprzyjaciela powietrznego w północnym i północno-zachodnim rejonie Polski poprzez posterunki rozpoznania wzrokowego, które znajdowały się na rubieży: Nowa Karczma, Gdynia, Puck, Poddębie (pierwsza linia) oraz 60–80 km na południe (druga linia): Siemiany, Pelplin, Lipnica. Do dyspozycji żołnierzy były jedynie podstawowe środki techniczne, takie jak stoliki kursowe, lornetki, dwa aparaty telefoniczne AP-48, busola, zegar budzik oraz pięć kilometrów kabla telefonicznego. W razie potrzeby, żołnierze samodzielnie budowali drewniane wieże, doły nasłuchowe i schrony. System obserwacji przestrzeni powietrznej oraz wczesnego ostrzegania był dość prymitywny. Posterunki 8 pułku były rozmieszczone w odległości 8–10 km od siebie, na głębokości 10–12 km, tworząc kompanijne rejony obserwacyjno-meldunkowe o szerokości 60 km i głębokości 30 km, lub batalionowy rejon o szerokości 80 km i głębokości 60 km. W 1954 roku powstało Dowództwo Wojsk Lotniczych i Obrony Przeciwlotniczej Obszaru Kraju, które zostało utworzone przez połączenie dwóch dowództw: Dowództwa Wojsk Obrony Przeciwlotniczej Obszaru Kraju oraz Dowództwa Wojsk Lotniczych (WLiOPLOK). Dowódcą został gen. Iwan Turkiel. Służba obserwacyjno-meldunkowa 8 pułku realizowała swoje zadania bojowe przy pomocy trzynastu stacji radiolokacyjnych typu P-3A i P-8, które nie były włączone w strukturę pododdziałów obserwacyjno-meldunkowych. Z powodu niewystarczającej liczby stacji radiolokacyjnych, w służbie znajdowały się cztery podwójne oraz trzy pojedyncze posterunki radiotechniczne, zgrupowane głównie w kierunku północnym, z wyjątkiem jednego posterunku zlokalizowanego w Warszawie. Stacje te głównie wspierały naprowadzanie własnego lotnictwa, a także angażowały się w ogólny system radiotechnicznego zabezpieczenia OPLOK.
W latach 1955–1956 rozpoczęto kolejną reorganizację oddziałów oraz systemu obserwacyjno-meldunkowego, który ostatecznie został zastąpiony przez system radiolokacyjny. Pierwszym pułkiem, który przeszedł reorganizację, był 8 pułk obserwacyjno-meldunkowy. W drugiej połowie 1955 roku do pułku dołączyła nowo utworzona kompania radiotechniczna w Witkowie, a na początku 1956 roku kompania w Chynowie. Dwie kompanie obserwacyjno-meldunkowe w Mrzeżynie i Słupsku zostały rozwiązane, a w ich miejsce powstały dwie nowe kompanie radiotechniczne. Pod koniec 1956 roku pułk zmienił nazwę na 8 pułk radiotechniczny, w skład którego wchodziło dziewięć kompanii radiotechnicznych oraz jedynie dwie kompanie obserwacyjno-meldunkowe. Przeprowadzona reorganizacja zmieniła ugrupowanie bojowe oraz zakres zadań pułku. Na koniec 1956 roku kompanie radiotechniczne pułku były rozmieszczone w następujących miejscowościach: Chynowie, Przećmin, Darżewo, Duninowo, Lisewo Kaszubskie, Babie Doły, Pruszcz Gdański, Chojnice oraz Łękinia. Kompanie obserwacyjno-meldunkowe zostały rozwiązane do końca 1956 roku.
Rozformowanie pułku, powstanie samodzielnych batalionów radiotechnicznych
Na podstawie rozkazu organizacyjnego dowódcy WLiOPL OK nr 033 z 4 lipca 1957 roku w Wojskach Radiotechnicznych rozpoczęto reorganizację, która była przeprowadzana etapami. Dowódca WLiOPL OK zlecił rozformowanie istniejących samodzielnych pułków radiotechnicznych, na ich podstawie sformowano dziewięć samodzielnych batalionów radiotechnicznych (sbrt), z których każdy składał się z pięciu kompanii radiotechnicznych (tylko 7. sbrt miał zaplanowane cztery kompanii radiotechniczne). Najważniejsze zmiany organizacyjne miały miejsce w latach 1958–1961. Utworzenie batalionu w 1958 roku na bazie 8 spobsmeld zaowocowało nadaniem mu numeracji 8 sbrt z miejscem dyslokacji w Słupsku. 8 samodzielny batalion radiotechniczny przejął pododdziały po byłym 8 sprt: kompania z Duninowa koło Ustki, Darżewa koło Zegrza Pomorskiego oraz z Pruszcza Gdańskiego.
Żołnierze pułku
Dowódcy
W trakcie funkcjonowania pułku jego dowódcami byli:
- mjr Wiktor Kamiński (1952-1954)
- mjr Lucjan Ratyński (1954-1956)
- kpt. Stanisław Orecki (1956)
Oficerowie
płk Ryszard Sajdak
Skład etatowy, uzbrojenie, sprzęt
Struktura, skład etatowy
W 1952 roku 8 samodzielny pułk obserwacyjno-meldunkowy składał się z sześciu kompanii obserwacyjno-meldunkowych, rozmieszczonych w Pucku, Koszalinie i Szczecinie, które tworzyły linię 45 posterunków, obejmującą odcinek 600 km wzdłuż granicy morskiej i części lądowej północno-zachodniej.
Skład etatowy pułku w 1952 roku
- Dowództwo i sztab
- 6 kompanii obserwacyjno-meldunkowych
- 3 plutony obserwacyjno-meldunkowe
- 5 posterunków obserwacyjno-meldunkowych
- drużyna zaopatrzenia
- 4 kompanie radiotechniczne
- 8 stacji radiolokacyjnych
- drużyna gospodarcza
- drużyna remontowa
- kwatermistrzostwo
- magazyny techniczne
- drużyna gospodarcza
- drużyna remontowa
Skład etatowy pułku w 1954 roku
- Dowództwo i sztab
- 2 kompanie obserwacyjno-meldunkowe
- 3 plutony obserwacyjno-meldunkowe
- 5 posterunków obserwacyjno-meldunkowych
- drużyna zaopatrzenia
- 4 kompanie radiotechniczne
- drużyna gospodarcza
- drużyna remontowa
- kwatermistrzostwo
- magazyny techniczne
- drużyna gospodarcza
- drużyna remontowa
Skład etatowy 8 pułku radiotechnicznego w 1956 roku
- Dowództwo i sztab
- 2 kompanie obserwacyjno-meldunkowe
- 3 plutony obserwacyjno-meldunkowe
- 5 posterunków obserwacyjno-meldunkowych
- drużyna zaopatrzenia
- 9 kompanii radiotechnicznych
- drużyna gospodarcza
- drużyna remontowa
- kwatermistrzostwo
- magazyny techniczne
- drużyna gospodarcza
- drużyna remontowa
Uzbrojenie, sprzęt, zaopatrzenie
Żołnierze pułku byli wyposażeni w broń etatową, w tym PM wz. 43, amunicję oraz granaty ręczne RG-42 i F-1 (po pięć sztuk). Dowódca pułku dysponował samochodem GAZ-69, podczas gdy dowódcy kompanii mieli do dyspozycji GAZ-67. Pułk posiadał radary P 12 i P 20, ciężarówki GAZ-MM oraz GAZ-51, a także sanitarkę FSC Lublin-51. Dodatkowo w wyposażeniu batalionu znajdowały się aparaty TAJ-43 oraz lornetki obserwacyjne.
Przekształcenia
1 Okręgowy Batalion Łączności w Legionowie (1950) → 49 samodzielny batalion obserwacyjno-meldunkowy w Wałczu (1950-1952) → 8 samodzielny pułk obserwacyjno-meldunkowy (JW 5665) w Bydgoszczy (1952-1956) ↘ przeformowany w 1956
8 pułk radiotechniczny (JW 5665) w Bydgoszczy (1956-1958) ↘ przeformowany w 1958
8 samodzielny batalion radiotechniczny (JW 5665) w Słupsku (1958-1967) ↘ rozformowany w 1967
12 pułk radiotechniczny (JW 3727) w Gdyni-Grabówek (sformowany na bazie 2 sbrt i 8 sbrt)
Zobacz też
Wojska radiotechniczne
Uwagi
Przypisy
Bibliografia
Andrzej Szutowicz, Jan Brycki: W zbroi i mundurze po ziemi drawieńskiej. Piła: PPR Tongraf, 2016, s. 3-270. ISBN 978-83-62581-95-5.
Jan Ginowicz, Zbigniew Kuśmierek, Bronisław Peikert, Adolf Stachula, Kazimierz Walkowiak: 60 lat Wojsk Radiotechnicznych. Zarys historii. Warszawa: Szefostwo Wojsk Radiotechnicznych Sił Powietrznych, 2011. ISBN 978-83-930536-7-4.
Adolf Stachula: System obserwacyjno-meldunkowy i radiotechniczny na Pomorzu 1950-1980. Słupsk: Słupskie Studia Historyczne NR 9PPR Tongraf, 2001. ISSN 2391-5153.