Rzeszowski Oddział WOP nr 8 – jednostka w strukturze organizacyjnej Wojsk Ochrony Pogranicza.
Formowanie i zmiany organizacyjne
Oddział został utworzony w 1946 roku na podstawie 8 Oddziału Ochrony Pogranicza. W skład jego struktury wchodziło sześć komend oraz 26 strażnic, a liczba etatowych żołnierzy wynosiła 2015, przy 14 pracownikach cywilnych.
Sztab oddziału znajdował się w Przemyślu.
W marcu 1947 roku zlikwidowano 38 komendę odcinka Zagórze oraz 39 komendę odcinka Gorlice, co posłużyło do utworzenia Krośnieńskiej Komendy WOP w Krośnie nad Wisłokiem. Ta jednostka, wraz z 12 strażnicami oraz dwiema przejściowymi punktami kontrolnymi: Radoszyce i Łupków, została podporządkowana bezpośrednio Departamentowi WOP w Warszawie. Równocześnie w oddziale rozformowano Grupę Manewrową, a na jej miejscu powołano Szkołę Podoficerską.
Oddział został rozwiązany w 1948 roku, a na jego podstawie utworzono 15 Brygadę Ochrony Pogranicza.
Struktura organizacyjna
W 1946 roku oddział obejmował:
- dowództwo, sztab oraz pododdziały dowodzenia
- grupę manewrową, a od 1947 roku także szkołę podoficerską
- 34 komendę odcinka – Lubaczów
- 35 komendę odcinka – Przemyśl
- 36 komendę odcinka – Olszanica
- 37 komendę odcinka – Baligród
- 38 komendę odcinka – Zagórz (Komańcza)
- 39 komendę odcinka – Gorlice
Przejściowe punkty kontrolne (PPK) znajdowały się w: Przemyślu (kolejowy), Medyce (drogowy), Lubaczowie (drogowy), Olszanicy (kolejowy), Radoszycach (drogowy) oraz Łupków (kolejowy).
W wrześniu 1946 roku stan etatowy oddziału wynosił: 6 komend, 26 strażnic, 2015 żołnierzy i 14 pracowników cywilnych. Po reorganizacji w 1947 roku liczby te zmieniły się na: 4 komendy odcinków, 14 strażnic, 1051 żołnierzy oraz 9 pracowników cywilnych.
Działania bojowe
W lutym 1947 roku grupa manewrowa WOP z Wołkowyi ujęła dowódcę czoty UPA „Olecha”, który dostarczał żywność sotni „Bira”. Na podstawie jego zeznań zlikwidowano w rejonie Suchych Rzek 12 bunkrów, piekarnię, kuźnię oraz warsztaty szewskie i krawieckie. W trakcie tych działań zabito kilku członków UPA.
W latach 1945-1947, podczas walk z ukraińskim zbrojnym podziemiem w powiatach przygranicznych województwa rzeszowskiego, poległo 111 żołnierzy WOP, w tym: 14 oficerów, 47 podoficerów oraz 83 szeregowych.
Żołnierze oddziału
Dowódcy oddziału:
ppłk Witold Trubny
ppłk Leon Michalak
Oficerowie:
Jan Puławski
Przekształcenia
8 Oddział Ochrony Pogranicza → 8 Rzeszowski Oddział WOP → 15 Brygada Ochrony Pogranicza → 26 Brygada WOP → Grupa Manewrowa WOP Przemyśl → Samodzielny Oddział Zwiadowczy WOP Przemyśl → 26 Oddział WOP → 26 Przemyski Oddział WOP → Bieszczadzka Brygada WOP → Bieszczadzki Oddział SG
Uwagi
Przypisy
Bibliografia
Henryk Dominiczak: Wojska Ochrony Pogranicza w latach 1845-1948. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1971.
Henryk Dominiczak: Zarys historii Wojsk Ochrony Pogranicza 1945-1985. Warszawa: Wojskowa drukarnia w Łodzi, 1985.
Zenon Jackiewicz: Wojska Ochrony Pogranicza (1945-1991). Krótki informator historyczny. Kętrzyn: Centrum Szkolenia Straży Granicznej, 1998. ISBN 83-909304-3-9.
Jan Ławski: Ochrona granic Polski Ludowej 1945-1948. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowe, 1974.
Jerzy Prochwicz: Wojska Ochrony Pogranicza 1945-1965. Piotrków Trybunalski: Naukowe Wydawnictwo Piotrkowskie, 2011. ISBN 978-83-7726-027-2.
Archiwum Straży Granicznej, DWOP sygn.2825/1. Rejestr główny jednostek WOP.