8 Drezdeński Pułk Czołgów Średnich (8 pcz) – jednostka wojskowa należąca do sił pancernych ludowego Wojska Polskiego.
Rodowód
Historia jednostki jest ściśle związana z działaniami wojennymi 4 Brygady Pancernej, której formowanie rozpoczęto 1 sierpnia 1944 roku. Po zakończeniu działań wojennych, oddział został przetransportowany do Tarnowa, gdzie w 1946 roku został przekształcony w 8 Pułk Czołgów. W kolejnym roku jednostka została przeniesiona do Żurawicy i uczestniczyła w akcji „Wisła”. 30 marca 1949 roku, pułk otrzymał wyróżniającą nazwę „Drezdeński”.
W maju tego samego roku jednostka została przeniesiona do Żagania, do kompleksu koszarowego przy ulicy Szosa Żarska (byłe niemieckie koszary Wielkiego Elektora, zbudowane przed II wojną światową dla 8 Brygady Pancernej oraz 15 Pułku Pancernego, wchodzącego w skład 5 DPanc., obecnie koszary imienia generała broni Zygmunta Sadowskiego). Oddział został podporządkowany dowódcy 11 Zmotoryzowanej Dywizji Piechoty. W tym samym okresie do pułku trafiły z Opola działa samobieżne SU-85 wraz z załogami z rozformowanego 24 Drezdeńskiego Pułku Artylerii Pancernej.
Kolejne przeformowania
W 1952 roku jednostka została przekształcona na etat nr 5/84 pułku czołgów średnich, przy czym batalion dział pancernych został wyłączony z jej składu, na bazie którego utworzono 17 Pułk Artylerii Pancernej.
3 sierpnia 1958 roku pułk otrzymał sztandar nadany przez Radę Państwa. Wręczenie sztandaru miało miejsce z rąk szefa sztabu Śląskiego Okręgu Wojskowego, generała brygady Włodzimierza Kopijkowskiego. W dniach 4–10 maja 1959 roku, 8 pczś oraz 42 pz poddano inspekcji, którą przeprowadzili generałowie dywizji: Zygmunt Duszyński, ówczesny wiceminister obrony narodowej oraz Czesław Waryszak, dowódca Śląskiego Okręgu Wojskowego. Oba pułki zdały inspekcję na ocenę dobrą.
Na początku lat 60. XX wieku wprowadzono w pułku tzw. „etat pokojowo-wojenny”, w skład którego wchodziły: pięć kompanii czołgów, kompania łączności, kompania medyczna oraz plutony: rozpoznawcze, przeciwlotnicze, saperów i rozpoznania skażeń. Pułk liczył 669 żołnierzy. W jego skład wchodziły: 69 czołgów średnich T-34/85, 2 transportery opancerzone BTR-152 oraz 4 samochody opancerzone do rozpoznania BRDM.
W 1963 roku 8 Drezdeński Pułk Czołgów Średnich został przekształcony na nowy etat i otrzymał nowy numer jednostki wojskowej „2702”. Na przełomie 1964 i 1965 roku jednostka wzbogaciła się o czołgi T-55. W 1968 roku pułk brał udział w operacji „Dunaj”, w składzie 2 Armii. W sierpniu 1979 roku pułk jako pierwszy w Wojsku Polskim otrzymał czołgi T-72. W celu szybkiego wprowadzenia nowego modelu czołgu, sformowano eksperymentalnie 6 kompanię pod dowództwem porucznika Tomczaka, liczącą 48 żołnierzy, w tym 32 zawodowych. Część kadry została wcześniej przeszkolona w ZSRR. Latem 1979 roku, na poligonie drawskim, kompania została zaprezentowana Edwardowi Gierkowi, I sekretarzowi KC PZPR. Po wprowadzeniu stanu wojennego 13 grudnia 1981 roku, pułk „zajął” Wrocław i pozostawał tam do 9 stycznia 1982 roku. W 1983 roku pułk przeszedł kolejne przekształcenie na nowy etat, a struktura kompanijna została zastąpiona batalionową. W 1984 roku wszystkie pododdziały czołgów otrzymały czołgi T-72, a jednostka jako pierwsza w Wojsku Polskim zaczęła realizować zadania pułku czołgów T-72.
W 1990 roku pułk został przekształcony w 99 Pułk Zmechanizowany. Na mocy decyzji Nr 12/MON ministra obrony narodowej z dnia 22 kwietnia 1992 roku, oddział zmienił nazwę na 89 Pułk Zmechanizowany.
W 1995 roku pułk został przekształcony w 34 Brygadę Kawalerii Pancernej i jako pierwsza jednostka w Wojsku Polskim otrzymał nowe czołgi PT-91. 12 września tego roku pułk otrzymał nowy sztandar, ufundowany przez społeczność Żagania.
Żołnierze pułku
Dowódcy pułku
ppłk Jan Wereszczagin (17 IV 1945 – 1946)
Michał Syrow (1946–1947)
ppłk Feliks Michałkowski (2 VII 1946 – 14 VII 1947)
mjr Józef Karlinowski (1948–1951)
ppłk Jan Żakiewicz (1951–1954)
mjr Władysław Nowak (1954−1955)
mjr Mieczysław Wyszatycki (1955–1956)
mjr Stanisław Banaszak (1956–1959)
ppłk dypl. Mieczysław Wyszatycki (1959–1963)
ppłk dypl. Józef Krasnowski (1963–1964)
mjr dypl. Aleksy Sułek (1964–1966)
ppłk dypl. Czesław Tyński (1966–1968)
ppłk dypl. Romuald Królak (1968–1971)
ppłk dypl. Zdzisław Anioł (1971–1974)
mjr dypl. Jarosław Bielecki (1974–1976)
mjr dypl. Jerzy Kufel (1976–1978)
mjr dypl. Witold Nehring (1978–1979)
mjr dypl. Leon Komornicki (1979–1984)
mjr dypl. Zbigniew Jabłoński (1984–1986)
mjr dypl. Andrzej Bilewicz (1987)
mjr dypl. Piotr Makarewicz (1987–1989)
mjr dypl. Janusz Paczkowski (1989–1990)
Podoficerowie:
st. chor. sztab. Zenon Woźniak s. Józefa – technik kompanii remontowej, wyróżniony w 1985 roku wpisem do „Honorowej Księgi Czynów Żołnierskich”.
Skład w latach 80. XX w.
Dowództwo
sztab
5 kompanii czołgów
W połowie lat 80. XX wieku jednostka została przekształcona w strukturę batalionową
3x batalion czołgów
kompania zmechanizowana
bateria plot
kompania rozpoznawcza
kompania saperów
kompania łączności
kompania medyczna
kompania remontowa
kompania zaopatrzenia
pluton ochrony i regulacji ruchu
pluton chemiczny
dywizjon artylerii samobieżnej (od 1987)
Uwagi
Przypisy
Bibliografia
Jerzy Kajetanowicz: Polskie wojska lądowe 1945–1960: skład bojowy, struktury organizacyjne i uzbrojenie. Toruń; Łysomice: Europejskie Centrum Edukacyjne, 2005. ISBN 83-88089-67-6.
Jerzy Kajetanowicz. Związki taktyczne i oddziały polskich wojsk pancernych i zmechanizowanych w latach 1945–1970. Zmiany organizacyjne. „Zeszyty Naukowe WSOWL”. 2 (144), 2007. Wrocław: Wyższa Szkoła Oficerska Wojsk Lądowych. ISSN 1731-8157.
Paweł Piotrowski: Śląski Okręg Wojskowy. Przekształcenia organizacyjne, 1945–1956. Warszawa: Wyd. TRIO: Instytut Pamięci Narodowej, 2003. ISBN 83-88542-53-2.