8 Pomorski Pułk Artylerii Lekkiej od 3 września 1945 roku funkcjonuje jako 16 Pułk Artylerii Lekkiej (8 pal) – jednostka artylerii lekkiej Polskich Sił Zbrojnych.
Na podstawie rozkazu wydanego przez dowódcę Artylerii 2 Korpusu Polskiego, generała brygady Romana Odzierzyńskiego, 6 stycznia 1945 roku powstał 8 Pomorski Pułk Artylerii Lekkiej.
Formowanie i zmiany organizacyjne
8 pułk artylerii lekkiej Polskich Sił Zbrojnych został po raz pierwszy utworzony w styczniu 1942 roku w Polskich Siłach Zbrojnych w ZSRR w ramach 8 Dywizji Piechoty. Został rozwiązany w Palestynie 14 czerwca 1942 roku.
Nowe formowanie 8 pułku artylerii lekkiej rozpoczęło się 9 stycznia 1945 roku w San Domenico na południu Włoch. Pierwszym dowódcą i organizatorem pułku był mjr Antoni Pajdo, który 25 marca 1945 roku przekazał dowodzenie ppłk Juliuszowi Możdżeniowi. Do pułku wcielono byłych żołnierzy niemieckich wziętych do niewoli przez Aliantów, którzy zadeklarowali się jako Polacy. Wszyscy doskonale posługiwali się językiem polskim i pochodzili z Pomorza oraz Śląska. Po zakończeniu działań wojennych do pułku dołączyło również kilku żołnierzy Armii Krajowej z oswobodzonych niemieckich oflagów. Pod koniec marca pułk został w pełni skompletowany i uzbrojony. 10 kwietnia 1945 roku 8 pułk artylerii lekkiej, wraz z 16 Pomorską kompanią saperów, został wyłączony z 16 Pomorskiej Brygady Piechoty i włączony do 2 KP. W trakcie marszu pułku w kierunku frontu zakończono działania bojowe 2 KP w okolicach Bolonii.
Pułk składał się z trzech dwubateryjnych dywizjonów, z których każda bateria była uzbrojona w cztery 25-funtowe armatohaubice (kalibru 87,6 mm) ciągnięte przez pojazdy motorowe.
Jednostka była przeznaczona dla nowo formowanej 2 Warszawskiej Dywizji Pancernej i początkowo wchodziła w skład 16 Pomorskiej Brygady Piechoty, jednak nie wzięła udziału w żadnych walkach. 15 sierpnia 1945 roku uczestniczyła w wielkiej defiladzie 2 DPanc pod Loreto.
3 września 1945 roku, na podstawie rozkazu nr 43 dowódcy 2 Korpusu Polskiego, pułk został przekształcony w 16 Pułk Artylerii Lekkiej. 18 maja 1946 roku dowództwo objął ppłk Ludwik Sawicki. Do lata 1946 roku jednostka przeszła pełne przeszkolenie. W czerwcu i lipcu 1946 roku sprzęt bojowy został przekazany władzom brytyjskim. Po przeniesieniu do Wielkiej Brytanii i włączeniu w skład Polskiego Korpusu Przysposobienia i Rozmieszczenia, od 11 stycznia 1947 roku dowództwo pułku sprawował mjr Henryk Ostrowski. W lutym 1947 roku, po połączeniu z 7 Pułkiem Artylerii Konnej, 16 Pomorski Pułk Artylerii Lekkiej przestał istnieć jako samodzielna jednostka ewidencyjno-gospodarcza. Nowa jednostka została nazwana 7/16 Pułk Artylerii Konnej.
Dowódcy 8 i 16 Pomorskiego pułku artylerii lekkiej
Dowódcy pułku
mjr (ppłk) Antoni Pajdo (1945)
ppłk Juliusz Możdżeń (1945–1946)
ppłk Ludwik Sawicki (1946–1947)
mjr Henryk Ostrowski (p.o. 1947)
Zastępca dowódcy pułku
mjr Henryk Ostrowski
Przypisy
Bibliografia
Maciej Szczurowski: Artyleria Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie w II wojnie światowej. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek, 2001. ISBN 83-7174-918-X.
Wacław Jałowik: W piekle wojny na trzech kontynentach. Wspomnienia oficera 7 Dywizji Piechoty Polskich Sił Zbrojnych. Drozdowski Krzysztof (oprac.). Warszawa: Agencja Wydawnicza CB, 2019. ISBN 978-83-7339-240-3.
Andrzej Suchcitz (red.): 5 Kresowa Dywizja Piechoty 1941-1947. Zarys dziejów. Londyn: Fundusz Pomocy Wdowom, Sierotom i Inwalidom 5 Kresowej Dywizji Piechoty, 2012. ISBN 978-0-9559724-0-9.
Juliusz Tym: Pancerni i ułani generała Andersa. Broń pancerna i kawaleria pancerna Polskich Sił Zbrojnych na Środkowym Wschodzie i we Włoszech 1941-1946. Warszawa: Wydawnictwo Tetragon, 2012. ISBN 978-83-63374-01-3.