8 Gwardyjska Armia Ogólnowojskowa, odznaczona orderem Lenina (ros. 8-я гвардейская общевойсковая ордена Ленина армия), to związek operacyjny Armii Czerwonej z okresu II wojny światowej (wówczas znana jako 8 Armia Gwardyjska).
Historia
Armia ta została utworzona 5 maja 1943 roku na podstawie 62 Armii. Wchodziła w skład 1 Frontu Białoruskiego. 8 Armia została podporządkowana Frontowi Południowo-Zachodniemu, zajmując pozycje obronne wzdłuż prawego brzegu rzeki Siewierskiego Dońca na północ od Słowiańska. Armia ta brała udział w działaniach na terenie Donbasu oraz w ofensywie w kierunku Dniepru, która zakończyła się zdobyciem przyczółka na jego prawym brzegu. Od 20 października 1943 roku armia, w ramach 3 Frontu Ukraińskiego, walczyła na Prawobrzeżnej Ukrainie, w rejonie Krzywego Rogu i Nikopola. Uczestniczyła także w walkach o Odessę w okresie od 26 marca do 14 kwietnia 1944 roku.
Przed rozpoczęciem działań ofensywnych w 8 Gwardyjskiej Armii, wzmocniono stany osobowe w 9 dywizjach, którymi dysponowała. Dodatkowo, armia została wzmocniona przez 11 Gwardyjską Brygadę Pancerną, która była wyposażona w 53 czołgi T-34 oraz 5 pułków uzbrojonych w czołgi ISU-122 i działa pancerne SU-76. Łączna liczba pojazdów pancernych wynosiła 179. 15 czerwca 1944 roku armia została włączona do 1 Frontu Białoruskiego i przeniesiona w rejon Kowla, biorąc udział w operacji Bagration, która zakończyła się walkami na przyczółku warecko-magnuszewskim.
Podczas wycofywania się przed ofensywą 8 Gwardyjskiej Armii, niemieckie oddziały w rejonie Amelina na Lubelszczyźnie były atakowane przez oddział Batalionów Chłopskich pod dowództwem Franciszka Kusyka, oddziały 27 Dywizji Piechoty Armii Krajowej oraz oddział Armii Ludowej, którym dowodził mjr. Czesław Klima.
Od 14 stycznia 1945 roku brała udział w operacji wiślańsko-odrzańskiej (wyzwolenie Łodzi, zdobycie przyczółków na Odrze, zdobycie twierdz Poznań i Kostrzyn). 8 Armia zakończyła swój udział w II wojnie światowej w operacji berlińskiej.
Armia została rozwiązana w 1992 roku.
Dowódcy armii
gen. por. Wasilij Czujkow (17.04.1943–18.10.1943)
gen. płk Iwan Maslennikow (21.10.1943–15.11.1943)
gen. płk Wasilij Czujkow (15.11.1943–1.07.1946)
…
gen. Anatolij Bietiechtin (1980)
gen. mjr Wasilij Sosiedow (1992)
Struktura organizacyjna
Stan na 1 czerwca 1943
- 28 Gwardyjski Korpus Strzelecki
- 29 Gwardyjski Korpus Strzelecki
- 24 Dywizja Strzelecka
- 5 oraz 9 Samodzielne Gwardyjskie pułki czołgów
- 224 Samodzielny pułk czołgów
- 1443 pułk artylerii samobieżnej
- 99 pułk artylerii
- 184 i 536 pułki artylerii przeciwpancernej
- 141 pułk moździerzy
- 302 Gwardyjski pułk moździerzy (Katiusza)
- 878 pułk artylerii przeciwlotniczej
Stan na 16 kwietnia 1945
- 4 Gwardyjski Korpus Strzelecki
- 28 Gwardyjski Korpus Strzelecki
- 29 Gwardyjski Korpus Strzelecki
Skład w 1990
- Dowództwo 8 Armii – Nora
- 27 Gwardyjska Omsko–Nowobugska Dywizja Zmechanizowana – Halle
- 39 Gwardyjska Barwienkowska Dywizja Zmechanizowana – Ohrdruf
- 57 Gwardyjska Nowobugska Dywizja Zmechanizowana – Naumburg
- 79 Gwardyjska Zaporoska Dywizja Pancerna – Jena
- Jednostki podporządkowania armijnego:
- 11 Gwardyjska Brygada Rakiet Operacyjno–Taktycznych – Weischenfeld
- 449 Brygada Rakiet Operacyjno–Taktycznych – Amstadt
- 390 Brygada Artylerii – Ordruf
- 18 Brygada Rakiet Przeciwlotniczych – Gotha
- 325 Berlińska Brygada Inżynieryjno–Saperska – Marsenburg
- 116 Brygada Zabezpieczenia Materiałowego – Altenburg
- 336 pułk śmigłowców – Nora
- 486 pułk śmigłowców – Altes Lager
- 65 pułk pontonowo–mostowy – Marsenburg
- 91 Odeski pułk łączności – Weimar
- 194 pułk radiotechniczny – Weimar
- 446 pułk radioliniowy – Naumburg
- 678 pułk WRE – Frankendorf
- 227 batalion ochrony – Nora
- 298 eskadra śmigłowców – Hesleben
- 943 dywizjon artylerii przeciwpancernej – Altenburg
- 46 batalion radiotechniczny – Nora
- 325 batalion inżynieryjno–saperski – Gera
- 134 batalion rozpoznania chemicznego – Gera
- 173 batalion remontowy – Markensdorf
- 202 batalion remontowy – Oberungwic
- 794 kompania SpecNaz – Nora
Przypisy
Bibliografia
Karl Bahm: Berlin 1945. Warszawa: 2015. ISBN 978-83-11-13571-0.
Wasilij Czujkow: Koniec Trzeciej Rzeszy. Warszawa: 1982. ISBN 83-11-06846-1.
Marek Depczyński: Rosyjskie siły zbrojne: od Milutina do Putina. Warszawa: Bellona SA, 2015. ISBN 978-83-11-13505-5.
Kazimierz Sobczak (red.): Encyklopedia II wojny światowej. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1975.
Bolesław Dolata, Tadeusz Jurga: Walki zbrojne na ziemiach polskich 1939-1945. Warszawa: 1977.
Mała Encyklopedia Wojskowa MON 1967.
Greczko A. A., Siły zbrojne państwa radzieckiego, Warszawa 1975.
Linki zewnętrzne