8 Bałtycka Dywizja Obrony Wybrzeża im. Bartosza Głowackiego to związek taktyczny Wojska Polskiego, który powstał w okresie transformacji ustrojowej, wywodzący się z 8 Drezdeńskiej Dywizji Zmechanizowanej.
Formowanie i zmiany organizacyjne
W ramach reorganizacji struktury Wojska Polskiego, 8 Dywizja Zmechanizowana została przekształcona w 8 Dywizję Obrony Wybrzeża na mocy zarządzenia szefa Sztabu Generalnego WP nr 059 z dnia 21 lipca 1993 roku.
Wcześniej zlikwidowano stacjonującą w Gdańsku 7 Brygadę Obrony Wybrzeża, która była jedyną polską jednostką przystosowaną do desantu morskiego i powstała z 7 Dywizji Desantowej. Na jej bazie utworzono 1 Brygadę OT z siedzibą w Gdańsku.
Nowo powstała dywizja miała przejąć odpowiedzialność za funkcje i zadania tej jednostki, mimo że była to typowa jednostka wojsk lądowych, której struktura i wyposażenie nie różniły się od innych związków taktycznych Sił Zbrojnych RP.
8 listopada 1993 roku, za całokształt działalności oraz szkolenia, Dywizja została uhonorowana przez Szefa Sztabu Generalnego WP, generała broni Tadeusza Wileckiego, Znakiem Honorowym Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej.
Dywizja o organizacji brygadowej
W wyniku restrukturyzacji Sił Zbrojnych RP, dywizja przeszła z organizacji pułkowej na brygadową, co wiązało się z dostosowaniem struktur do standardów NATO. Zgodnie z zarządzeniem Dowódcy Pomorskiego Okręgu Wojskowego nr 0127 z dnia 30 listopada 1993 roku, rozformowano pułki.
Rozformowano i przekształcono następujące jednostki:
- 36 pułk zmechanizowany Legii Akademickiej z Trzebiatowa – przekształcony w 3 Brygadę Pancerną (późniejsza 36 Brygada Pancerna Legii Akademickiej),
- 16 pułk zmechanizowany ze Słupska – jego miejsce zajęła 7 Brygada Zmechanizowana,
- 32 pułk zmechanizowany z Kołobrzegu – jego miejsce zajęła 8 Brygada Zmechanizowana w Kołobrzegu.
- 13 batalion łączności z Koszalina – utworzono 8 batalion dowodzenia, w skład którego weszła m.in. 29 kompania dowodzenia szefa OPL oraz 15 bateria dowodzenia szefa artylerii.
Rozwiązano 64 kompanię przeciwchemiczną z Koszalina, a kołobrzeski 5 batalion rozpoznawczy, po zmianie numeracji na „8”, został przeniesiony do Lęborka.
W tym samym garnizonie ulokowano również 19 batalion saperów, który wcześniej stacjonował w Unieściu.
16 grudnia 1997 roku 36 Brygada Pancerna Legii Akademickiej została włączona do 12 Szczecińskiej Dywizji Zmechanizowanej, a w 1998 roku rozwiązano 8 Brygadę Zmechanizowaną w Kołobrzegu. Do szczecińskiej dywizji przekazano także 8 batalion remontowy z Kołobrzegu.
Przyjęto natomiast z rozwiązanej 2 Pomorskiej Dywizji Zmechanizowanej im. J.H. Dąbrowskiego dwie nowe jednostki: 2 Brygadę Zmechanizowaną Legionów im. J. Piłsudskiego z Wałcza oraz 12 Brygadę Kawalerii Pancernej im. gen. L. Kmicic-Skrzyńskiego z Budowa k. Złocieńca.
31 grudnia 2001 roku sztab i jednostki dywizyjne zostały rozwiązane (Rozkaz szefa SG nr pf. 66/org./P5 z 28 lutego 2001 roku – o rozformowaniu 8 Bałtyckiej Dywizji Obrony Wybrzeża – do 31 grudnia 2001 roku). Część oddziałów przekazano pod dowództwo innych dywizji, a 8 pułk przeciwlotniczy, stacjonujący w tym samym kompleksie koszarowym co sztab, został podporządkowany dowódcy Pomorskiego Okręgu Wojskowego.
Odznaka dywizyjna
Odznaka ma kształt krzyża wzorowanego na Krzyżu Grunwaldu. Ramiona pokryte są granatową emalią i obwiedzione złotą listwą. W centrum znajduje się okrągła tarcza ze srebrną kotwicą umieszczoną w wieńcu laurowym na błękitnym tle. Pod tarczą znajduje się motyw liścia mikołajka nadmorskiego w kolorze srebrnym. Poniżej tarczy umieszczono stylizowany złoty napis „8 DOW”.
Odznaka ma wymiary 40×40 mm. Jej projektantem jest Grzegorz Ciechanowski, a wykonana została w pracowni grawerskiej Andrzeja Panasiuka w Warszawie. Pierwsze odznaki wręczono 3 września 1994 roku.
Skład organizacyjny (2000)
- dowództwo i sztab – Koszalin
- 8 batalion dowodzenia – Koszalin
- 2 Brygada Zmechanizowana – Wałcz
- 7 Brygada Zmechanizowana – Słupsk
- 12 Brygada Kawalerii Pancernej – Budowo
- 4 pułk artylerii mieszanej – Kołobrzeg
- 8 pułk przeciwlotniczy – Koszalin
- 8 batalion rozpoznawczy – Lębork
- 19 batalion saperów – Lębork
- 8 batalion zaopatrzenia – Koszalin
- 8 batalion medyczny – Kołobrzeg
- 6 Rejonowe Warsztaty Techniczne – Czarne
Żołnierze dywizji
Dowódcy dywizji:
- gen. bryg. Zbigniew Głowienka (21.X.1992-28.III.1996)
- gen. bryg. Mieczysław Cieniuch (28.III.1996-1.VI.1998)
- gen. bryg. Andrzej Baran (1.VI.1998-23.XI.2000)
- płk dypl. Henryk Skarżyński (23.XI.2000-31.V.2001)
- 1 VI 2001 – p.o. dowódcy dywizji – płk dypl. Krzysztof Makowski
- 27 VIII 2001 – obowiązki dowódcy pozostałości dywizji objął płk dypl. Andrzej Gwadera
- 3 XI 2001 – obowiązki dowódcy pozostałości dywizji objął płk dypl. Jan Kret (do 31.XII.2001)
Przekształcenia
8 Drezdeńska Dywizja Piechoty → 8 Zmotoryzowana Dywizja Piechoty → 8 Drezdeńska Dywizja Zmechanizowana → 8 Dywizja Obrony Wybrzeża
Przypisy
Bibliografia
Andrzej Wojtaszak, Kazimierz Kozłowski: Żołnierz polski na Pomorzu Zachodnim X-XX wiek. Materiały z sesji naukowej z 10 listopada 1999 r. Praca zbiorowa. Szczecin: Oddział Edukacji Obywatelskiej, 2001. ISBN 83-86992-76-X.
Zdzisław Sawicki: Mundur i odznaki Wojska Polskiego : czas przemian. Warszawa: „Bellona”, 1997.
Wiesław Mąsior: Dowódcy dywizji Wojska Polskiego. Profesjonalne Forum Wojskowe. Serwis-militarny.net, 2005. [dostęp 2018-02-05].