8 Brygada Ochrony Pogranicza

8 Brygada Ochrony Pogranicza

8 Brygada Ochrony Pogranicza była zlikwidowanym związkiem taktycznym Wojsk Ochrony Pogranicza, który pełnił służbę na granicy polsko-niemieckiej.

Formowanie i zmiany organizacyjne

8 Brygada Ochrony Pogranicza JW 1823 (Zarządzenie SzSG Nr 053/Org. z dnia 30 marca 1946) została utworzona w 1948 roku na podstawie Szczecińskiego Oddziału WOP nr 3, zgodnie z rozkazem MON nr 055/org. z dnia 20 marca 1948. Brygada składała się z pięciu batalionów, a jej stan etatowy wynosił 1886 żołnierzy oraz 12 pracowników cywilnych. Brygada była podporządkowana Głównemu Inspektoratowi Ochrony Pogranicza. Zaopatrzenie realizowane było przez kwatermistrzostwo okręgu wojskowego. Na podstawie rozkazu Ministra Obrony Narodowej nr 205/Org. z dnia 4 grudnia 1948, z dniem 1 stycznia 1949, Wojska Ochrony Pogranicza zostały podporządkowane Ministerstwu Bezpieczeństwa Publicznego, a zaopatrzenie brygady przejęła Komenda Wojewódzka MO.

W 1949 roku sformowano batalion kontroli granicznej w Szczecinie oraz pięć strażnic liniowych. W 1950 roku batalion ten został przekształcony w batalion portowy WOP Szczecin.

Sztab brygady miał swoją siedzibę w Szczecinie.

Aby podkreślić wojskowy charakter jednostki, od 1 stycznia 1950 roku przywrócono w nazwach jednostek wcześniejsze określenie: „Wojska Ochrony Pogranicza”. Z dniem 1 stycznia 1951 roku wprowadzono nową numerację batalionów i brygad Wojsk Ochrony Pogranicza. Na podstawie 8 Brygady Ochrony Pogranicza powstała 12 Brygada WOP.

Struktura organizacyjna

W 1948 roku struktura brygady obejmowała:

• dowództwo, sztab i pododdziały dowodzenia
• samodzielny batalion ochrony pogranicza nr 38 – Mieszkowice
• samodzielny batalion ochrony pogranicza nr 40 – Chojna
• samodzielny batalion ochrony pogranicza nr 42 – Szczecin
• samodzielny batalion ochrony pogranicza nr 44 – Trzebież
• samodzielny batalion ochrony pogranicza nr 46 – Międzyzdroje
• samodzielny batalion kutrów granicznych – Szczecin
• flotylla ścigaczy WOP – Trzebież.

Etat brygady przewidywał pięć batalionów, 1886 żołnierzy oraz 12 pracowników cywilnych.

W obszarze odpowiedzialności brygady funkcjonowało sześć Granicznych Placówek Kontrolnych (GPK):

• Graniczna Placówka Kontrolna nr 11 „Gryfin” (rzeczna)
• Graniczna Placówka Kontrolna nr 12 „Kołbaczewo” (drogowa)
• Graniczna Placówka Kontrolna nr 13 „Gumieńce” (kolejowa)
• Graniczna Placówka Kontrolna nr 14 „Szczecin” (morska)
• Graniczna Placówka Kontrolna nr 15 „Nowe Linki” (drogowa)
• Graniczna Placówka Kontrolna nr 17 „Świnoujście” (morska).

Żołnierze brygady

Dowódcy brygady

• ppłk Aleksander Bochan (do 1.03.1949)
• ppłk Stanisław Bański.

Oficerowie brygady

• Bolesław Bonczar.

Przekształcenia

3 Oddział Ochrony Pogranicza → 3 Szczeciński Oddział WOP → 8 Brygada Ochrony Pogranicza → 12 Brygada WOP → 12 Pomorska Brygada WOP → Pomorska Brygada WOP → Pomorski Oddział Straży Granicznej

Uwagi

Przypisy

Bibliografia

• Henryk Dominiczak: Wojska Ochrony Pogranicza w latach 1845-1948. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1971.
• Henryk Dominiczak: Zarys historii Wojsk Ochrony Pogranicza 1945-1985. Warszawa: Wojskowa drukarnia w Łodzi, 1985.
• Zenon Jackiewicz: Wojska Ochrony Pogranicza (1945-1991). Krótki informator historyczny. Kętrzyn: Centrum Szkolenia Straży Granicznej, 1998. ISBN 83-909304-3-9.
• Jerzy Prochwicz: Wojska Ochrony Pogranicza 1945-1965. Piotrków Trybunalski: Naukowe Wydawnictwo Piotrkowskie, 2011. ISBN 978-83-7726-027-2.
• Tadeusz Niedziela [red.]: Wojska Ochrony Pogranicza w pięćdziesiątą rocznicę objęcia służby w ochronie granicy Polski 1945-1995. Jednodniówka Związku Byłych Żołnierzy Zawodowych Środowiska WOP. 1995.
• Andrzej Wojtaszak, Kazimierz Kozłowski: Żołnierz polski na Pomorzu Zachodnim X-XX wiek: materiały z sesji naukowej z 10 listopada 1999 r. : praca zbiorowa. Szczecin: Oddział Edukacji Obywatelskiej, 2001. ISBN 83-86992-76-X.
• Grzegorz Goryński: Wojska Ochrony Pogranicza w latach 1945 – 1965. Próba oceny – cz. I. „Biuletyn Centralnego Ośrodka Straży Granicznej”. 1/11, 2011. Koszalin: Centralny Ośrodek Straży Granicznej. ISSN 1429-2505.
• Archiwum Straży Granicznej, DWOP sygn. 2825/1. Rejestr główny jednostek WOP.
• Archiwum Straży Granicznej, zespół archiwalny DWOP, sygn. 1842/6, Historia Pomorskiej Brygady Wojsk Ochrony Pogranicza. Szczecin 1961.
• Wykaz dyslokacyjny pododdziałów Wojsk Ochrony Pogranicza w latach 1948−1956, Szczecin, Archiwum Straży Granicznej.