8 Brygada Kawalerii Narodowej

8 Brygada Kawalerii Narodowej

8 Brygada Kawalerii Narodowej to jednostka jazdy koronnej Rzeczypospolitej Obojga Narodów.

Inne nazwy:

Po reorganizacji oraz utworzeniu ośmiu brygad w 1789 roku, znana była jako:

  • 2 Ukraińska Brygada Kawalerii Narodowej
  • 4 Ukraińska Brygada Kawalerii Narodowej

Formowanie i zmiany organizacyjne

Reorganizacja brygad kawalerii rozpoczęła się w październiku 1789 roku. Z pięciu chorągwi I Ukraińskiej BKN, trzech chorągwi II Ukraińskiej Brygady KN oraz czterech chorągwi III Ukraińskiej Brygady KN powstała 2 Ukraińska Brygada Kawalerii Narodowej, na czele której stanął brygadier Michał Wielehorski. Chorągwiom nadano numery od 85 do 96. Początkowo brygada była częścią teoretycznie istniejącej Dywizji Podolskiej i Bracławskiej, a po zmianie podziału wojsk weszła w skład Dywizji Kijowskiej i Bracławskiej. Proces rozbudowy oraz przenoszenia poszczególnych chorągwi trwał przez wiele następnych miesięcy.

Wiosną 1792 roku, przed wybuchem wojny z Rosją, brygada osiągnęła maksymalny rozwój, licząc etatowo 1818 żołnierzy, a w rzeczywistości 1782.

6 maja 1793 roku została wcielona do wojsk rosyjskich pod nazwą Brygady Wołyńskiej. Po ogłoszeniu powstania kościuszkowskiego, brygada przebiła się przez kordon i wzięła udział w walkach.

Stanowiska

  • Humań
  • Odcinek Bohopol-Czehryń (1790)
  • Granów (marzec 1792)
  • Jampol i okolice (październik 1792)

Walki brygady

Brygada brała udział w wojnie z Rosją w 1792 roku. Po II rozbiorze Polski znalazła się za kordonem rozbiorowym, gdzie w maju 1793 roku została włączona do wojska rosyjskiego. Pod koniec maja 1794 roku wyruszyła do powstania kościuszkowskiego i 31 maja przekroczyła granicę II rozbioru.

Żołnierze brygady uczestniczyli w walkach pod Matowilowką (11 czerwca 1792), Zasławem, Wiszniopolem (14 czerwca 1792), Boruszkowcami (15 czerwca 1792) oraz Zieleńcami (17 czerwca 1792).

Brygada brała również udział w obronie Warszawy (1794) oraz w bitwach pod Sochaczewem (1 i 4 lipca 1794), Błoniem (9 lipca 1794), Powązkami (28 lipca 1794), Górcami (14 sierpnia 1794), ponownie pod Powązkami (18 i 28 sierpnia 1794), Szymanowem (21 i 27 sierpnia 1794), Wiskitkami (24 sierpnia 1794), Tokarami i Witkowicami (28 sierpnia 1794), Żukowem i Kamionną (4 października 1794), a także nad rzeką Bzurą (6 października 1794).

Żołnierze brygady

Do jesieni 1789 roku sztab brygady składał się z brygadiera, vicebrygadiera, kwatermistrza, audytora i adiutanta. Nowo uchwalony etat rozszerzał sztab o trzech majorów oraz adiutanta. Zgodnie z przepisami ustanowionymi 9 października 1789 roku, brygadier, vicebrygadier oraz major mieli być wybierani przez króla spośród przedstawionych mu przez Komisję Wojskową w połowie osób zgodnie ze starszeństwem i zdatnością ze służby czynnej oraz w połowie spośród rotmistrzów kawalerii narodowej i rodaków wracających ze służby zagranicznej. Pozostałych oficerów sztabu nominował brygadier.

Komendanci:

  • Michał Wielhorski (1789-1792)
  • Stanisław Mokronowski (17 V – 1 VIII 1792) (od 17 kwietnia 1792)
  • Książę Eustachy Sanguszko (1-10 VIII 1792)
  • Maciej Perekładowski (19 IX – 10 XII 1792)
  • Franciszek Łaźniński (11 XII 1792–)
  • Benedykt Kołyszko (23 czerwca 1794)

Uwagi

Przypisy

Bibliografia

  • Bronisław Gembarzewski: Rodowody pułków polskich i oddziałów równorzędnych od r. 1717 do r. 1831. Warszawa: Towarzystwo Wiedzy Wojskowej, 1925.
  • Konstanty Górski: Historya jazdy polskiej. Kraków: Spółka wydawnicza Polska, 1894.
  • Mariusz Machynia, Czesław Srzednicki: Oficerowie Rzeczypospolitej Obojga Narodów 1717-1794. T.1: Oficerowie wojska koronnego, cz.1: Sztaby i kawaleria. Kraków: Księgarnia Akademicka. Wydawnictwo Naukowe, 2002. ISBN 83-71-88-500-8.
  • Tomasz Ciesielski: Jazda koronna i Wielkiego Księstwa Litewskiego autoramentu narodowego armii Rzeczypospolitej Obojga Narodów w latach 1717-1776. W: Aleksander Smoliński[red.]: Do szarży marsz, marsz… Studia z dziejów kawalerii. T.1. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, 2010. ISBN 978-83-231-2567-9.
  • Maciej Trąbski: Kawaleria autoramentu narodowego armii Rzeczypospolitej Obojga Narodów w epoce stanisławowskiej. Lata 1775-1794. W: Aleksander Smoliński[red.]: Do szarży marsz, marsz… Studia z dziejów kawalerii. T.2. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, 2012. ISBN 978-83-231-2783-3.
  • Leonard Ratajczyk, Jerzy Teodorczyk: Wojsko powstania kościuszkowskiego w oczach współczesnych malarzy. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1987. ISBN 83-11-07090-3.