8 Batalion Rozpoznawczy (LWP)

8 Batalion Rozpoznawczy

8 Batalion Rozpoznawczy to samodzielny pododdział rozpoznawczy ludowego Wojska Polskiego, który został sformowany w 1955 roku na podstawie 19 kompanii zwiadu 14 Dywizji Piechoty w Wałczu. Był on samodzielnym pododdziałem 14 DP oraz 20 Warszawskiej Dywizji Pancernej. Jego lokalizacje obejmowały Wałcz, Piłę i Czarne, a po ponownym sformowaniu stacjonował w Budowie oraz Stargardzie Szczecińskim.

Rodowód, formowanie, zmiany organizacyjne i dyslokacyjne

14 samodzielna kompania wywiadowcza (1945)

Na mocy rozkazu Naczelnego Dowódcy Wojska Polskiego nr 58/Org., wydanego 15 marca 1945 roku, nakazano sformowanie 14 Dywizji Piechoty do 1 lipca 1945 roku. W jej skład miała wchodzić 14 samodzielna kompania wywiadowcza, która miała powstać w Bydgoszczy według etatu nr 04/555 i liczyć 79 żołnierzy. Zgodnie z rozkazem Naczelnego Dowódcy Wojska Polskiego nr 0289/Org. z 15 października 1945 roku dywizja przeszła na etaty pokojowe, a 14 kompania wywiadowcza została rozformowana.

19 kompania zwiadu (1949-1955)

Na podstawie rozkazu Ministra Obrony Narodowej nr 0055/Org. z 30 marca 1949 roku, do 15 czerwca 1949 roku, przeprowadzono reorganizację 14 Dywizji Piechoty, która została przeniesiona z Podlasia. W Wałczu sformowano 19 kompanię zwiadu według etatu nr 2/92 z dnia 30.03.1949 roku, liczącą 52 żołnierzy. Kolejny rozkaz MON nr 0044/Org. z 17 maja 1951 roku nakazał reorganizację 14 DP, w tym 19 kompanii zwiadu, która pozostała w Wałczu według etatu nr 2/125 z 23.03.1951 roku, także z 52 żołnierzami.

8 batalion rozpoznawczy (1955-1961)

W dniu 29 sierpnia 1955 roku Minister Obrony Narodowej wydał rozkaz nr 0046/Org., który nakazywał 14 DP przejście na nowe etaty. 10 października 1955 roku, w wyniku reorganizacji, powstał 8 Batalion Rozpoznawczy (JW 1200) na bazie 19 kompanii zwiadu, z etatem nr 5/163, liczący 191 wojskowych i 5 pracowników cywilnych, stacjonujący w Wałczu. Zgodnie z zarządzeniem Szefa Sztabu Generalnego WP nr 0258/Org. z 18.12.1956 roku, batalion został przeniesiony do Piły do 1 marca 1957 roku. Pozostał w składzie 14 Dywizji Piechoty do jej rozwiązania. Ostatecznie, 23 lipca 1957 roku, płk Józef Kolasa, ostatni dowódca 14 DP, złożył meldunek o całkowitym rozformowaniu dywizji. 8br zachował swoją nazwę i numer, włączając się do 20 Warszawskiej Dywizji Pancernej, a w latach 1957-1960 zmienił nazwę na 8 Szkolny Batalion Rozpoznawczy, pozostając w strukturach JW 1200.

19 kompania rozpoznawcza (1961-1968)

16 października 1961 roku, na podstawie zarządzenia Szefa Sztabu Generalnego WP nr 0103/Org., dowódca POW przeformował 8 Szkolny Batalion Rozpoznawczy (JW 1200) na 19 kompanię rozpoznawczą (bn) w składzie 20 DPanc. W tym samym roku jednostka została przeniesiona z Piły do Czarnego. Inne źródła podają, że do garnizonu Czarne nie była przenoszona 19 kompania rozpoznawcza, lecz 8 batalion rozpoznawczy, który w tym roku został ponownie zredukowany do kompanii. 28 sierpnia 1962 roku, na podstawie zarządzenia Szefa Sztabu Generalnego WP nr 0105/Org. oraz rozkazu nr 089/Org. z 4 września 1962 roku, 19 kompania rozpoznawcza została przeformowana na nowe etaty 20 DPanc do 30 listopada 1962 roku.

8 batalion rozpoznawczy (1968-1989)

Kolejne reorganizacje jednostek rozpoznawczych miały miejsce w marcu i wrześniu 1968 roku. Na mocy zarządzenia Szefa Sztabu Generalnego WP nr 051/Org. z 25 marca 1968 roku, 19 kompania rozpoznawcza stacjonująca w Czarnem została przekształcona w 8 batalion rozpoznawczy, któremu nadano numer 8. Dowódcą nowo utworzonej jednostki został mjr dypl. Zbigniew Stefański, a szefem sztabu kpt. Brunon Brzeski, a później kpt. Józef Piazdecki. W tym samym roku 8br został przeniesiony z Czarnego do Budowy.

2 stycznia 1969 roku batalion stacjonujący w Budowie (1968-1981) rozpoczął szkolenie programowe w nowej strukturze organizacyjnej. 9 czerwca 1969 roku, na podstawie uchwały Rady Państwa, batalion otrzymał sztandar, który został wręczony 31 sierpnia 1969 roku. W 1970 roku w strukturze batalionu powstała kompania specjalna, której dowódcą został por. Karol Machaj, a po nim por. Adam Wierzejewski. Kompania ta składała się z pięciu grup specjalnych, każda z pięcioma żołnierzami i dowódcą-żołnierzem zawodowym. W czasie wykonywania zadań do grupy specjalnej przydzielano radiotelegrafistę z plutonu łączności batalionu. Zwiadowcy kompanii szkolili się w zakresie skrytego przenikania, dywersji, łączności specjalnej, walki wręcz oraz sztuki przetrwania, a także brali udział w ćwiczeniach zgrywających 20 DP jako dywersanci przeciwnika.

W 1975 roku do uzbrojenia 2 kompanii rozpoznawczej 8 br, stacjonującej w Budowie, wprowadzono BWP-1, zastępując dotychczasowe czołgi pływające PT-76.

Po ogłoszeniu stanu wojennego 13 grudnia 1981 roku, batalion stacjonujący w Budowie otrzymał rozkaz przemieszczenia się w rejon Pieczysk i Koronowa nad jeziorem Koronowskim, gdzie realizował wyznaczone przez przełożonych zadania związane z tym stanem. W kwietniu 1982 roku, po zakończeniu zadań związanych z stanem wojennym, 8 batalion rozpoznawczy został przeniesiony z Bydgoszczy oraz Budowy do Stargardu Szczecińskiego.

Zwolnione budynki w kompleksie wojskowym czerwone koszary, po rozformowanym w 1981 roku 104 pułku artylerii przeciwlotniczej, zajęły pododdziały 8 batalionu rozpoznawczego.

W 1985 roku w Stargardzie Szczecińskim odbyły się obchody 30-lecia powstania JW 1200. Z tej okazji wydano medal pamiątkowy, którym 10 października uhonorowano żołnierzy i pracowników 8br.

W 1987 roku na uzbrojenie 1plr 2 kompanii rozpoznawczej 8 br, stacjonującej w Stargardzie Szczecińskim, wprowadzono BWR, zastępując BWP-1.

W 1989 roku jednostki 20 DPanc przejęły tradycje i numery rozformowywanej 2 Warszawskiej Dywizji Zmechanizowanej, a 8 batalion rozpoznawczy przyjął numer 10 batalionu rozpoznawczego z Nysy.

Od 1 stycznia 1995 roku batalion zmienił numer na „2”.

Struktura organizacyjna

Skład, dyslokacja w 1955

W skład 14 DP, batalion stacjonujący w Wałczu, wchodziły:

  • dowództwo i sztab
  • 1 kompania rozpoznawcza
  • 2 kompania czołgów średnich
  • 3 kompania piechoty zmotoryzowanej
  • pluton przeciwlotniczy
  • pluton motocykli i samochodów osobowo-terenowych
  • pluton łączności
  • pluton saperów
  • pluton zaopatrzenia

Sprzęt bojowy batalionu obejmował m.in. czołgi średnie T-34/85, a od 1957 roku także czołgi pływające PT-76, transportery opancerzone BTR-40 oraz motocykle M-72.

Skład, dyslokacja w 1961

W składzie 20 DPanc batalion został przeniesiony do Czarnego i tu przekształcony w 19 kompanię rozpoznawczą, która obejmowała:

  • pluton transporterów opancerzonych – (6 sztuk BTR-40)
  • pluton motocykli
  • pluton czołgów średnich – (3 czołgi)
  • pluton czołgów pływających – (3 czołgi pływające PT-76)
  • drużynę naprawy wozów bojowych i samochodów
  • drużynę gospodarczą

19 kompania rozpoznawcza według etatu nr 2/92 liczyła 52 żołnierzy.

Skład, dyslokacja w 1968

W 20 DPanc powstał 8 batalion w Budowie, który został przekształcony z 19 kompanii rozpoznawczej. Jego skład obejmował:

  • dowództwo i sztab
  • 1 kompania rozpoznawcza na transporterach BRDM-1
  • 2 kompania rozpoznawcza na czołgach pływających PT-76
  • 3 kompania rozpoznania specjalnego
  • 4 kompania rozpoznania elektronicznego
  • pluton dowodzenia z sekcją analizy informacji
  • pluton łączności
  • pluton zaopatrzenia

Struktura organizacyjna w latach 70/80 XX wieku

W składzie 20 DPanc batalion stacjonujący w Budowie i Stargardzie Szczecińskim składał się z:

  • dowództwo i sztab
  • 1 kompania rozpoznawcza na BRDM-2
  • 2 plutony rozpoznawcze
  • pluton rozpoznawczy płetwonurków
  • 2 kompania rozpoznawcza na PT-76, od 1975 roku na BWP-1
  • 3 plutony rozpoznawcze
  • 3 kompania specjalna
  • grupa dowodzenia
  • 5 grup rozpoznawczych
  • grupa płetwonurków
  • grupa łączności
  • instruktor spadochronowy + układacz spadochronów
  • kompania rozpoznania radioelektronicznego
  • grupa analizy informacji (autobus sztabowy AS-1)
  • pluton rozpoznania systemów radiolokacyjnych
  • pluton rozpoznania radiowego UKF
  • pluton namierzania radiowego UKF
  • pluton technicznego rozpoznania pola walki (3 PSNR-1 na BRDM-1)
  • pluton łączności
  • pluton remontowy
  • pluton zaopatrzenia
  • pluton medyczny

Znakiem taktycznym 8br, malowanym na sprzęcie bojowym i samochodach, była duża litera Z malowana na biało, wpisana w okrąg o średnicy około 20 cm z białą obwódką o szerokości około 1 cm.

Uzbrojenie, sprzęt

Na uzbrojeniu batalionu znajdowały się:

  • czołgi T-34/85
  • transportery opancerzone BTR-40
  • czołgi pływające PT-76
  • bojowe wozy piechoty BWP-1
  • samochody rozpoznawcze BRDM-1, BRDM-2
  • pojazdy ciężarowe Star
  • samochody terenowo-osobowe GAZ-69, Honker

Inny sprzęt to: R-363 na pojeździe ZIŁ 137K z odbiornikiem UKF typu Orlenok, R323, AROKU na pojeździe STAR-660 z odbiornikami UKF UP3MA typu Panorama oraz KF typu Stoika, NRS na pojeździe GAZ–69, TRPW (techniczne rozpoznanie pola walki) na BRDM-2, wcześniej na BRDM-1, wyposażony w przenośne stacje radiotechniczne Filip-1 i Filip-2.

Dowódcy batalionu

  • ? — (1955-1957)
  • ? — (1957-1960)
  • ? — (1961)
  • ppłk Zbigniew Stefański (1968-1974)
  • ppłk/mjr Andrzej Prus (1974-1976)
  • ppłk/mjr Wincenty Jędrzejczak (1976-1978)
  • ppłk dypl. Zbigniew Urbaniak (1978-1983)
  • mjr dypl. Edward Rogowski (1983-1986)
  • ppłk dypl. Zdzisław Żurawski (1986-1989)

Obiekty szkoleniowe

  • ośrodek szkolenia rozpoznawczego
  • plac szkolenia spadochronowego
  • plac szkolenia ogniowego
  • hala sportowa
  • plac apelowy (musztry)

Przeformowania

14 kompania wywiadowcza (1945) ↘ (rozformowana) * 19 kompania zwiadu (1949–1955) → 8 batalion rozpoznawczy → 8 szkolny batalion rozpoznawczy (1955–1961) → 19 kompania rozpoznawcza (1961–1968) → 8 batalion rozpoznawczy (1968 – 1989) → 10 batalion rozpoznawczy (1989 – 1995) → 2 batalion rozpoznawczy Szwoleżerów Rokitniańskich (1995 – 1998)

Zobacz też

  • Jednostki rozpoznawcze Wojska Polskiego
  • Czerwone koszary w Stargardzie
  • Garnizon Stargard Szczeciński

Uwagi

Przypisy

Bibliografia

Tadeusz Krząstek, Andrzej Żak: Z ziemi włoskiej do Polski. Warszawa: Wydawnictwo Marrow SA, 1997. ISBN 83-907396-5-8.

Andrzej Wojtaszak, Kazimierz Kozłowski: Żołnierz polski na Pomorzu Zachodnim X-XX wiek: materiały z sesji naukowej z 10 listopada 1999 r.: praca zbiorowa. Szczecin: Oddział Edukacji Obywatelskiej, 2001. ISBN 83-86992-76-X.

Marek Fijałkowski: Zarys dziejów Piły w latach 1945-2000. Piła: Gmina Piła, 2013. ISBN 978-936861-0-0.