76 mm armata polowa wz. 1902
76 mm armata polowa wz. 1902 (ros. полевая пушка образца 1902 года – polewaja puszka obrazca 1902 goda) to rosyjska armata polowa kal. 76,2 mm, która powstała przed I wojną światową. Była standardowym działem rosyjskim wykorzystywanym podczas tego konfliktu oraz w trakcie II wojny światowej. W Rosji pierwotnie była określana jako armata 3-calowa, jednak po rewolucji kaliber zaczął być podawany w milimetrach.
Konstrukcja tej armaty była częściowo inspirowana nowatorskim francuskim działem 75 mm wz. 1897. Produkcja odbywała się w zakładach Putiłowskich w Petersburgu, a jej modyfikacje kontynuowano do lat dwudziestych XX wieku. Rozwój tej armaty doprowadził do powstania modelu wz. 1902/30. Kaliber około 75 mm uznawany był do II wojny światowej za najbardziej wszechstronny i powszechnie stosowany w armatach polowych w wielu krajach.
Wojsko Polskie posiadało co najmniej kilkaset armat tego typu od 1918 roku. W celu ujednolicenia amunicji z francuskimi armatami 75 mm wz. 1897, większość z nich w 1926 roku została przekalibrowana do 75 mm poprzez dodanie „koszulki” i otrzymała oznaczenie wz. 02/26. Dodatkowo, w latach dwudziestych, ponad 100 armat wymieniono z Rumunią na francuskie działa.
Jednak z uwagi na posiadane zapasy amunicji kal. 76,2 mm, nie wszystkie armaty zostały przekalibrowane – w sierpniu 1939 roku pozostało 89 sztuk. Armaty te były powszechnie nazywane „armata prawosławna”. W 1939 roku utworzono z nich 22 dwudziałowe plutony artylerii pozycyjnej, które brały udział w następujących walkach:
- nr 11: Armia „Modlin” – Różan
- nr 12: Armia „Modlin” – Pułtusk
- nr 13 i 14: Armia „Modlin” – twierdza Modlin
- nr 15 i 16: SGO „Narew” – Wizna
- nr 31–35: Obszar Warowny „Grodno”
- nr 36–38: SGO „Narew” – Osowiec
- nr 51 i 52: Armia „Karpaty” – pododcinek „Nowy Sącz”
- nr 53 i 54: Armia „Kraków” – 21 Dywizja Piechoty Górskiej
- nr 55 i 56: Armia „Kraków” – pododcinek „Sucha”
- nr 57 i 58: Armia „Kraków” – Obszar Warowny „Śląsk” (batalion forteczny „Mikołów”)
- nr 111: Lądowa Obrona Wybrzeża (pierwotnie trzydziałowy)
Jedna z armat, która pierwotnie należała do 111. plutonu, była używana jako uzbrojenie Wojskowej Składnicy Tranzytowej na Westerplatte. Oprócz tego, w trakcie działań wojennych powstała niewielka liczba improwizowanych pododdziałów artylerii, które były wyposażone w armaty tego typu.
Przypisy
Bibliografia
Andrzej Ciepliński, Ryszard Woźniak: Encyklopedia współczesnej broni palnej (od połowy XIX wieku). Warszawa: Wydawnictwo WiS, 1994. ISBN 83-86028-01-7. Brak numerów stron w książce.
