76,2 mm armata dywizyjna wz. 1902/30 (F-10) (ros. 76-мм дивизионная пушка обр. 1902/30 г., Ф-10) to radziecka armata polowa, będąca modyfikacją 76,2 mm armaty wz. 1902.
Historia
W połowie lat 20. XX wieku, dowództwo Armii Czerwonej postanowiło unowocześnić swój sprzęt artyleryjski, kładąc szczególny nacisk na zwiększenie donośności. Zadanie to okazało się wyzwaniem, ponieważ Michaił Tuchaczewski, wiceminister obrony, oraz I. Pawlunowski, wiceminister przemysłu ciężkiego, domagali się, aby osiągnąć ten cel poprzez modernizację armaty wz. 1902.
W latach 1927-1929 przebadano ponad 20 prototypów, jednak żaden z nich nie spełnił oczekiwań. Dopiero w 1929 roku, w ramach programu opracowanego przez GAU (Główny Zarząd Artylerii), wybrano najbardziej obiecujące projekty z wcześniejszych testów, które powstały w biurach konstrukcyjnych: Fabryki Nr 7 „Arsenał”, Fabryki Motowilicheńskiej w Permie oraz Trestu Uzbrojenia (OAT). Najlepsza okazała się armata opracowana przez inż. W. N. Sidorenkę z fabryki w Permie.
Poprawa właściwości armaty została osiągnięta dzięki zwiększeniu ładunku miotającego oraz udoskonaleniu balistyki pocisków. Ta sama amunicja była wykorzystywana w 76,2 mm armat pułkowych wz. 1927. Zwiększono również maksymalny kąt podniesienia, dodając otwór w ogonie działa. W trakcie testów stwierdzono, że dalsze zwiększanie podniesienia lufy prowadzi jedynie do niewielkiego wzrostu zasięgu, przy jednoczesnym znacznym spadku celności. Podobne efekty przyniosło wydłużenie lufy z 30 do 40, a nawet 50 kalibrów. Chociaż broń z lufą 50 kalibrową przy kącie podniesienia 45° i przy użyciu wzmocnionej amunicji osiągała donośność aż do 14 000 m, celność była niska, a siła wybuchu 75 mm pocisku zbyt mała, aby skutecznie korygować ogień na podstawie obserwacji. Ostatecznie zdecydowano się na lufy o długości 30 i 40 kalibrów. W fabryce Nr 92 armata ta otrzymała wewnętrzne oznaczenie F-10, a zmodernizowana wersja została przyjęta do uzbrojenia w 1931 roku.
Do końca 1931 roku zmodernizowano 740 armat wz. 02, a do końca 1937 roku planowano zmodernizować wszystkie pozostałe. Prawdopodobnie plany te nie zostały zrealizowane, ponieważ podczas wojny zimowej Finowie zdobyli pięć armat wz. 02. W ramach modernizacji, w 76,2 mm armacie wz. 02/30, jak i w 107 mm armacie wz. 1910/30, 122 mm haubicy wz. 1910/30 oraz 152 mm haubicy wz. 1909/30, ujednolicono celowniki z kątomierzem panoramicznym. Armaty wz. 1902/30 były przydzielane do jednostek dział pułkowych (wersja z lufą 30 kalibrów) oraz dywizyjnych (wersja L/40).
Zmodernizowane armaty wz. 1902/30 wzięły udział w działaniach bojowych podczas wojny zimowej. Wojska fińskie zdobyły 32 armaty wz. 1902/30, które otrzymały fińskie oznaczenie 76 K/02-30 (wszystkie miały lufy długości 30 kalibrów). Część armat wz. 1902/30 była również używana w trakcie wojny kontynuacyjnej, podczas której Finowie zdobyli kolejne 93 działa 76,2 mm wz. 1902/30, w tym 10 armat z lufą L/40, które otrzymały oznaczenie 76 K/02-30/40.
W czerwcu 1941 roku Armia Czerwona dysponowała 2066 armatami wz. 1902/30 z lufą długości L/30 oraz 2411 armatami z lufą L/40. W zachodnich okręgach wojskowych znajdowało się 118 armat L/30 i 1164 armat L/40. Po inwazji III Rzeszy na ZSRR, zdobyte armaty wz. 02/30 zostały wprowadzone do uzbrojenia w Niemczech jako 7.62 cm FK 295/1(r), natomiast wersja z lufą L/40 została oznaczona 7.62 cm FK 291/2(r). 54 armaty tego typu zostały sprzedane Finlandii. Niemcy wykorzystywali zdobyczne radzieckie armaty do uzbrajania pociągów pancernych, takich jak BP-42 oraz WR 550 D14 (Panzertriebwagen 16).
Amunicja
Przebijalność pancerza
Przypisy
Bibliografia
Stefan Pataj: Artyleria lądowa 1872-1970. Warszawa: Wydawnictwo MON, 1975. Brak numerów stron w książce
Andrzej Ciepliński, Ryszard Woźniak: Encyklopedia współczesnej broni palnej. Warszawa: Wydawnictwo WiS, 1994. ISBN 83-86028-01-7. Brak numerów stron w książce
А. Иванов: Артиллерия СССР в период второй мировой войны. Санкт-Петербург: Издательский Дом «Нева», 2003. Brak numerów stron w książce
Witold „Jowitek” Mikiciuk: 76,2 mm armata dywizyjna wz. 1902. [dostęp 2007-06-17]. (pol.).