75 Pułk Artylerii Przeciwlotniczej

75 Pułk Artylerii Przeciwlotniczej (75 paplot) to jednostka artylerii przeciwlotniczej ludowego Wojska Polskiego.

Na froncie wschodnim

Pułk został utworzony w Węglinie koło Lublina na mocy rozkazu Naczelnego Dowództwa Wojska Polskiego nr 8 z dnia 20 sierpnia 1944. Początkowo funkcjonował jako pułk przeciwlotniczy średniego kalibru w ramach 3 Dywizji Artylerii Przeciwlotniczej (2 Armia Wojska Polskiego). 25 października 1944 żołnierze pułku złożyli przysięgę w Lublinie. Jednostka brała udział w walkach pod Horką, Niesky i Kleinwelka, a jej szlak bojowy zakończył się 8 maja 1945. W wrześniu 1945 w Lesznie pułk został rozformowany.

Struktura organizacyjna pułku

W skład 75 paplot wchodziły:

Dowództwo i sztab
4 x bateria artylerii przeciwlotniczej
pluton zaopatrzenia bojowego
pluton sztabowy
pluton amunicyjny
kwatermistrzostwo

Stan etatowy wynosił 490 żołnierzy, w tym: 45 oficerów, 139 podoficerów i 306 kanonierów.

Na uzbrojeniu pułku znajdowały się:

16 x 85 mm armata przeciwlotnicza wz. 1939
4 x 12,7 mm przeciwlotniczy karabin maszynowy
55 x samochody
20 x ciągniki

Działania bojowe

Pułk w okresie pokoju

82 paplot w latach 1951–1967

Zgodnie z rozkazem nr 0044/Org. Ministra Obrony Narodowej z dnia 17 maja 1951, w garnizonie Rogowo, w ramach 16 Dywizji Artylerii Przeciwlotniczej, na podstawie etatu nr 4/67, sformowano 82 Pułk Artylerii Przeciwlotniczej. Proces organizacji jednostki zakończył się w październiku 1952. Na mocy zarządzenia nr 077/Org. szefa SG WP z dnia 19 września 1960 pułk przeszedł reorganizację.

Na podstawie rozkazu nr 0126/Org. Ministra Obrony Narodowej z dnia 3 września 1963 oraz zarządzenia nr 0133/Org. szefa SG WP z dnia 13 września 1963 rozformowano 16 DAPlot, a 82 paplot został podporządkowany dowódcy Pomorskiego Okręgu Wojskowego.

Na podstawie rozkazu nr 025/MON Ministra Obrony Narodowej z dnia 30 września 1967 oddział przyjął tradycje i nazwę 75 Pułku Artylerii Przeciwlotniczej.

75 paplot w latach 1967–1990

W 1970 roku pułk zmienił swoją strukturę z dywizjonowej na bateryjną. W 1974 został jednym z pierwszych w Wojsku Polskim, który przezbrojono w przeciwlotnicze zestawy rakietowe KUB, charakteryzujące się nowoczesną techniką oraz wysoką mobilnością i zasięgiem rażenia celów powietrznych.

W latach 70. z jednostki w Rogowie wydzielono dywizjon przeciwlotniczy uzbrojony w armaty S-60, który został przeniesiony do garnizonu Szczecin Podjuchy jako początek nowej jednostki, która przekształciła się w 55 Pułk Przeciwlotniczy.

W 1981 roku oddział został podporządkowany dowódcy 20 Warszawskiej Dywizji Pancernej w Szczecinku, w miejsce rozformowanego 104 Pułku Artylerii Przeciwlotniczej.

Zgodnie z zarządzeniem nr 0140/Org. szefa SG WP z dnia 19 grudnia 1989 75 paplot został przemianowany na 99 Pułk Artylerii Przeciwlotniczej (2 Dywizji Zmechanizowanej ze Szczecinka).

99 paplot i 2 pplot w latach 1990–1998

W 1995 roku 99 Pułk Artylerii Przeciwlotniczej został przekształcony w 2 Pułk Przeciwlotniczy.

29 listopada 1995 jednostka uzyskała nazwę wyróżniającą „Zachodniopomorski” oraz przyjęła tradycje:

2 Dywizjonu Artylerii Przeciwlotniczej II Rzeczypospolitej 1926-1939
16 Dywizjonu Artylerii Przeciwlotniczej 1945
2 Pułku Artylerii Przeciwlotniczej Lekkiej 2 Warszawskiej Dywizji Pancernej II Korpusu Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie 1945-1947

9 grudnia 1995 oddział otrzymał sztandar.

Na mocy rozkazu nr Pf 9 dowódcy Wojsk Lądowych z dnia 12 marca 1998 roku, do 31 grudnia 1998 2 Zachodniopomorski Pułk Przeciwlotniczy został rozformowany.

Wyposażenie

57 mm przeciwlotnicze armaty wz.1950 (S-60)
zestawy rakietowe 2K12M „KUB-M”

Dowódcy pułku

Dowódcy „wojennego” 75 paplot, 82 paplot, 75 paplot, 99 paplot, 2 prplot:

mjr Tichon Szutyj (1944)
mjr Iwan Gołowniew (1944-1945)
mjr Czesław Otrębski (1952-1953) – 82 paplot
mjr Tadeusz Kiczkowiak (1953-1955)
mjr Marian Stefaniuk (1955-1959)
ppłk Stanisław Zakrzewski (1959-1961)
ppłk dypl. Jan Malanda (1961-1965)
ppłk dypl. Józef Pawełko (1965-1971) – 75 paplot
ppłk Hieronim Jagodziński (1971-1974)
mjr Jan Szulecki (1974)
mjr dypl. Jerzy Żmijewski (1974-1977) – pułk rakietowy
mjr Norbert Bociuk (1977-1978)
mjr Krzysztof Kondracki (1978-1980)
mjr dypl. Bogdan Konder (1980-1983)
mjr Czesław Pryjomski (1983-1985)
kpt Krzysztof Mruk (1985-1986)
mjr Marian Rodzeń (1986-1988)
płk dypl. Krzysztof Mruk (1988 – 1995) – 99 prplot
ppłk dypl. Krzysztof Krawczak (do 11 XI 1998) – 2 prplot

Przypisy

Bibliografia

Grzegorz Ciechanowski: Tradycje wojskowe związków taktycznych Wojsk Lądowych na Pomorzu Zachodnim. W: Pomorze militarne. Stulecie odrodzenia Polski a region. T. IX. Szczecin: Szczecińskie Towarzystwo „Pogranicze”, 2018. ISBN 978-83-89341-98-3.

Jerzy Kajetanowicz: Polskie wojska lądowe 1945-1960: skład bojowy, struktury organizacyjne i uzbrojenie. Toruń; Łysomice: Europejskie Centrum Edukacyjne, 2005. ISBN 83-88089-67-6.

Kazimierz Kozłowski [red.], Andrzej Wojtaszak: Generałowie i wybrani dowódcy Wojska Polskiego związani z Pomorzem Zachodnim. Szczecin: Szczecińskie Towarzystwo „Pogranicze”. Instytut Politologii i Europeistyki Uniwersytetu Szczecińskiego, 2009. ISBN 978-83-89341-62-4. Brak numerów stron w książce.

Kazimierz Sobczak (red.): Encyklopedia II wojny światowej. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1975.

Władysław Ways: Regularne jednostki ludowego Wojska Polskiego. Formowanie, działania bojowe, organizacja i uzbrojenie, metryki jednostek artylerii. Krótki informator historyczny o Wojsku Polskim w latach II wojny światowej. Cz. II. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1967.