Canon de 75 mle 1897
Canon de 75 mle 1897 to francuska armata polowa, która była używana podczas I oraz II wojny światowej. W Polsce była znana jako armata wz. 1897 (wz. 97). Często nazywana jest armatą Schneider, mimo że nie została zaprojektowana w zakładach Schneider & Cie w Le Creusot. W Francji zyskała popularność pod nazwą soixante-quinze („siedemdziesiątkapiątka”).
Opis konstrukcji
Armata ta została zaprojektowana na przełomie XIX i XX wieku przez majora Josepha Alberta Deporta. Stanowiła pierwszą na świecie nowoczesną armatę o konstrukcji, która jest stosowana do dziś. Wprowadzenie jej do uzbrojenia armii francuskiej zrewolucjonizowało jej siłę ognia, zmuszając inne kraje do szybkiego opracowania podobnych dział.
Składała się z lufy z zamkiem klinowym, kołyski, oporopowrotnika olejowo-powietrznego umieszczonego w kołysce oraz łoża. To właśnie oporopowrotnik był najbardziej innowacyjnym rozwiązaniem w tej armaty. Wcześniejsze modele miały lufy przymocowane do łoża sztywno, co powodowało, że po każdym strzale armata cofała się. Oporopowrotnik rozwiązał ten problem, zwiększając stabilność systemu oraz umożliwiając szybkostrzelność na poziomie około 30 strzałów na minutę, co w tamtych czasach było niezwykle dobrym wynikiem.
Nowoczesna budowa lufy, składająca się z rdzeniowej lufy, obsady oraz płaszcza, pozwoliła na drastyczne zwiększenie donośności armaty. W chwili wprowadzenia modelu 1897, wszystkie inne działa stały się natychmiast przestarzałe.
Armata miała łoże kołowe i jednoogonowe, z promieniem skrętu wynoszącym 10,7 m. Obsługa była chroniona przez pancerną tarczę o grubości 8 mm. Działo mogło być holowane przez 6 koni lub pojazd motorowy.
Użycie bojowe
Siedemdziesiątkapiątka była doskonałą armatą polową, przystosowaną do prowadzenia wojny manewrowej; okazała się jednak bezużyteczna w czasie walk pozycyjnych, które miały miejsce podczas I wojny światowej. Jej donośność była zbyt mała, aby prowadzić skuteczny ogień przeciwartyleryjski i zniszczyć armaty wroga. Pociski tej armata nie miały wystarczającej mocy, aby niszczyć fortyfikacje przeciwnika, a jako broń płaskotorowa nie nadawała się do ostrzeliwania okopów. W odpowiedzi na te wyzwania, we Francji opracowano szereg haubic oraz dział polowych o większych kalibrach, w tym znakomitą armatę Canon de 105 modèle 1913.
Wersje
W Francji stworzono kilka wariantów tej armaty:
- canon de 75 mm mle 1897 modifié 1938 – unowocześniona wersja z kołami pneumatycznymi i zmienioną tarczą
- autocanon de 75 mm mle 1913 – samochodowa armata przeciwlotnicza na podwoziu samochodu De Dion-Bouton
- canon de 75 mm contre-aéroplanes sur plateforme mle 1915 – półstała armata przeciwlotnicza na obrotowej platformie
- canon de 75 mm contre-aéroplanes mle 1917 – przyczepkowa armata przeciwlotnicza
- canon de 75 mm mle 1897 modifié 1933 – armata przeciwpancerna z nową konstrukcją łoża, umożliwiająca kąt ostrzału w poziomie wynoszący 58°
Użytkownicy
Głównym użytkownikiem armaty była Francja, ale wykorzystywała ją również Polska. W czasie II wojny światowej, zdobyte przez Wehrmacht armaty służyły w niemieckiej armii jako 7,5 cm Feldkanone 231(f) (7,5 cm FK97(f)). Po rozpoczęciu inwazji na Związek Radziecki, część zdobycznych armat przystosowano do roli dział przeciwpancernych, umieszczając je na lawecie armat 5 cm PaK 38 – te działa otrzymały oznaczenie 7,5 cm PaK 97/38.
Innymi użytkownikami tych dział byli m.in. Serbia, Włochy, USA (amerykańska wersja znana była jako 75 mm M2), Rumunia oraz Belgia.
Armata mle 1897 w Wojsku Polskim
W okresie międzywojennym armata mle 1897 była częścią uzbrojenia Wojska Polskiego (pod oznaczeniem 75 mm armata wz. 1897, zapisywanej także jako wz. 97). Była to podstawowa armata polowa Wojska Polskiego w okresie międzywojennym oraz podczas kampanii wrześniowej. Wchodziła w skład pułków artylerii lekkiej (po 12 dział na dywizjon lub po 24 – zależnie od liczby dywizjonów).
Jednostka ognia do armaty wz. 97 wynosiła 60 nabojów, w tym: z granatem wz. 15 (ładunek normalny) – 35, z granatem wz. 15 (ładunek zmniejszony) – 9, z granatem wz. 17 – 9, szrapnel – 6, z pociskiem wskaźnikowym – 1 oraz zapalniki – 68.
Przypisy
Bibliografia
Krzysztof Szczegłow: 75 mm armata wz. 1897, TBiU 123. Warszawa: Wydawnictwo MON, 1988. ISBN 83-11-07561-1. Brak numerów stron w książce
Regulamin artylerji lekkiej część IIa. Opis i utrzymywanie sprzętu i amunicji 75 mm armaty wz. 1897. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1936. Brak numerów stron w książce
Alicja Wirwicka, Kołobrzeg: niezwykłe odkrycie na wraku niemieckiego promu. Schneider wz.97 została dziś wydobyta z dna Bałtyku w Kołobrzegu. [w:] onet.pl, dostęp 19.12.2017