72 Pułk Piechoty Armii Krajowej

72 Pułk Piechoty AK imienia płk. Dionizego Czachowskiego (znany również jako 72 Pułk Piechoty AK Ziemi Radomskiej) to jednostka Armii Krajowej, która została utworzona na początku 1944 roku w ramach akcji mającej na celu odtworzenie struktur Wojska Polskiego sprzed 1939 roku.

Historia pułku

Na podstawie planu mobilizacyjnego w Okręgu Radomsko-Kieleckim Armii Krajowej, powołano 28 Dywizję Piechoty AK, której dowódcą został ppłk Zygmunt Żywocki „Kostur”. W skład tej dywizji miały wchodzić:

72 Pułk Piechoty AK (z Obwodu Radom);
172 Pułk Piechoty AK (z Obwodu Kozienice „Krzaki”);
272 Pułk Piechoty AK (z Obwodu Iłża oraz Obwodu Końskie).

W rzeczywistości 28 Dywizja Piechoty AK im. Stefana Okrzei powstała w okręgu warszawskim AK 20 września 1944 roku, a w jej składzie znalazł się również 72 Pułk Piechoty AK. Z kolei w Okręgu Kieleckim powołano 72 pułk piechoty oraz I batalion 172 pułku piechoty.

72 pułk piechoty został zmobilizowany od 17 sierpnia 1944 roku, początkowo jako kompania dowodzona przez por. Jerzego Sztajgierwalda „Rozłoga”, który organizował przeprawy na Pilicy, a następnie jako trzy bataliony liczące około 500 żołnierzy.

W pierwszej fazie organizacyjnej, stan uzbrojenia wynosił: 2 ckm, 12 lkm, 1 rkm, 50 pm, 200 kb, 20 rewolwerów, 2 piaty, kilkaset granatów oraz 100 000 sztuk amunicji.

Pułk brał udział w Akcji Burza, m.in. w:

26 września, wspólnie z 25 pułkiem piechoty AK, w całodziennej bitwie z niemieckim oddziałem w lasach przysuskich w rejonie wsi Gałki oraz Stefanów;
27 września, w ataku na garnizon niemiecki w Przysusze;
6 października, w walkach pod Eugeniowem z niemiecką obławą.

Demobilizacja 72 pp AK miała miejsce 8 października 1944 roku we wsi Borkowice, znajdującej się na skraju Lasów Przysuskich. W lasach pozostawał oddział liczący około 85 żołnierzy, natomiast reszta partyzantów przeszła do działalności konspiracyjnej.

Ordre de Bataille

Sierpień-październik 1944

dowódca pułku – mjr Wacław Wyziński „Stefan”;

zastępca i szef sztabu – mjr Jakub Gabriel-Węglowski „Ramon”, „Kuba”;

I batalion – dowódca mjr. Edmund Mickiewicz „Zryw”;

1 kompania – dowódca ppor. Sławomir Wojdan „Stefan” (poległ w październiku 1944), pchor. Jan Seredyński „Artur”;

2 kompania – dowódca pchor. Jacek Wądołowski „Czarny”;

3 kompania – dowódca por. Stefan Piastowski „Lis”;

II batalion – dowódca por. Michał Burhardt „Wiór”;

4 kompania – dowódca por. Mieczysław Hofman „Robert”;

5 kompania – dowódca ppor. Wacław Rzepniewski „Dzwon”;

6 kompania – dowódca ppor. Jerzy Baworowski „Krystian”;