7000 Eichen – Stadtverwaldung statt Stadtverwaltung
„7000 Eichen – Stadtverwaldung statt Stadtverwaltung” (7000 dębów – zalesianie miasta zamiast administracji miasta) to projekt artystyczny autorstwa Josepha Beuysa, który został zaprezentowany w 1982 roku podczas wystawy documenta 7.
Beuys, przy wsparciu wolontariuszy, zasadził w Kassel 7000 dębów w ciągu kilku lat, umieszczając obok każdego z nich bazaltowy kamień. Głównym celem tego projektu było zwrócenie uwagi na problematyczną urbanizację oraz promowanie zrównoważonego rozwoju krajobrazu miejskiego. Beuys określał swój projekt jako Soziale Plastik – „społeczną rzeźbę”. Chociaż początkowo budził kontrowersje, z czasem stał się jednym z najbardziej rozpoznawalnych elementów przestrzeni miejskiej w Kassel.
W 1987 roku projekt został zakończony na wystawie documenta 8.
Powstanie
Joseph Beuys stworzył biuro koordynacyjne projektu w ramach Free International University, które zajmowało się finansowaniem, zakupem materiałów, współpracą z władzami miasta (w zakresie lokalizacji drzew) oraz planowaniem i realizacją nasadzeń.
W 1982 roku, przed inauguracją wystawy documenta 7, Beuys przywiózł 7000 bazaltowych kolumienek, które przypominały stele, i ułożył je w formie klinowatego trójkąta na Friedrichsplatz, przed muzeum Fridericianum. W marcu 1982 roku, przy jednym z wierzchołków, zasadził pierwszy dąb w pobliżu kolumny. Beuys uważał, że miejsce z kamieniami miało symbolizować rozwój; im więcej drzew zostało posadzonych w Kassel, tym bardziej zmniejszał się obszar plenerowej „rzeźby” z kamieni. Mówił: „Ani rozbudowa, ani rozbiórka, raczej jedno i drugie wzajemnie zależne od siebie.”
Każdy darczyńca, który wpłacił 500 marek, mógł zabrać jeden z bazaltowych bloków i w innym miejscu posadzić sadzonkę dębu, obok której stawiano kamień. Beuysowi zależało na:
Akcja ta miała być „przypomnieniem o dawnych strukturach organizacyjnych”. W tamtych czasach wiele drzew było masowo wycinanych w celu poszerzenia ulic, a Beuys chciał, aby drzewa odzyskały swoje miejsca.
Artysta nadawał drzewom podmiotowość i dostrzegał brak praw dla roślin (analogicznie do praw zwierząt i praw człowieka):
Finansowanie
Inicjatywę wsparła New Yorker Dia Art Foundation, później znana jako Dia Center for the Arts. Pozostałe fundusze miały pochodzić z darowizn od osób prywatnych, firm i instytucji. Koszt posadzenia jednego drzewa wynosił 500 marek (255 euro), a plakaty miały na celu zachęcenie do wpłat.
Pomimo międzynarodowej sławy Josepha Beuysa, reakcje były niewystarczające, co zmusiło artystę do samodzielnego pozyskania części funduszy. 30 czerwca 1982 roku Beuys rozebrał replikę korony cara Iwana Groźnego, wykonaną w latach 60. XX wieku, a następnie przetopił ją na rzeźbę „Zając pokoju”, składającą się z figurki zająca i słońca. Rzeźbę zakupił kolekcjoner Joseph W. Fröhlich za 777 000 marek (397 000 euro). Dodatkowo, Beuys wystąpił w 1984 roku w reklamie telewizyjnej whisky marki Nikka emitowanej w Japonii, co przyniosło mu 400 000 marek. Stwierdził: „Upewniłem się, że ta whisky jest rzeczywiście dobra.” Beuys sprzedawał również plakaty związane z dębami.
Około miliona marek udało się zebrać z aukcji dzieł 34 artystów, którzy przekazali swoje prace na ten cel. Wśród nich byli Sandro Chia, Walter Dahn, Jannis Kounellis i Andy Warhol, a aukcje zorganizowano w kwietniu 1985 roku w Tybindze i Bielefeld.
„7000 dębów” to największe i najtrwalej oddziałujące przedsięwzięcie Beuysa, a jego budżet wyniósł 4,3 miliona marek (2,2 miliona euro), co czyni go jedną z najdroższych akcji artystycznych tego okresu.
Realizacja
Minęło pięć lat, zanim ostatnia kolumna została wywieziona ze sterty przed muzeum Fridericianum. Sadzono dęby szypułkowe, amerykańskie dęby błotne, dęby czerwone oraz 36 innych gatunków, w tym trzy miłorzęby dwuklapowe, oraz po jednym klonie jesionolistnym, glediczji i tulipanowcu.
Beuys nie dożył zakończenia akcji; zmarł 23 stycznia 1986 roku. W 1987 roku, podczas documenta 8, w obecności żony – Evy Beuys oraz syna Wenzela Beuysa, zakończono projekt: potomek posadził 12 czerwca 1987 roku ostatnie drzewo, obok pierwszego dębu, który został posadzony w 1982 roku.
Kontynuacje i nawiązania
Dia Center for the Arts, które wsparło finansowo inicjatywę Beuysa w 1986 roku, zasadziło w 1988 roku pięć drzew na 548 West 22nd Street w Nowym Jorku, wraz z bazaltowymi kamieniami. W maju 1996 roku, przy wsparciu miejskiego zarządu parków, New York Tree Trust, Arthur Ross Foundation, lokalnych galerii oraz osób prywatnych, dosadzono 18 drzew. Oprócz dębów błotnych i czerwonych, pojawiły się również lipy i miłorzęby.
23 listopada 1983 roku, na skwerze przed ministerstwem gospodarki, MŚP i transportu Nadrenii Północnej-Westfalii, w obecności Josepha Beuysa zasadzono dąb z bazaltową kolumną. Był to prezent prezesa banku WestLB, Friedla Neubera dla ministra gospodarki, Reimuta Jochimsena z okazji jego 50. urodzin, które obchodzone były 8 czerwca 1983 roku.
Odbiór przez opinię publiczną
Na początku przedsięwzięcie Beuysa spotkało się z niezrozumieniem, niezadowoleniem, a nawet oporem. W 1982 roku stertę kamieni oblano różową farbą. Wiele osób zamiast upiększenia miasta oczekiwało więcej „liści i ptasiego nawozu”. Protesty nasiliły się po tragicznym wypadku, w którym kierowca zginął po uderzeniu w już ustawiony kamień. Z czasem, gdy obiekty stały się bardziej widoczne w krajobrazie miasta, poziom akceptacji wzrósł.
Instalacja nadal wywołuje silne reakcje społeczne. Rhea Thönges-Stringaris z Kassel opisuje:
Odbiór
Inicjatywa „7000 Eichen – Stadtverwaldung statt Stadtverwaltung” była wyjątkowa w historii wystawy documenta, ponieważ objęła dwie edycje. W 1987/1988 akcja została nagrodzona w konkursie heskiego ministerstwa spraw wewnętrznych Ökologische Erneuerung unserer Städte und Gemeinden (Ekologiczna rewitalizacja naszych miast i gmin), co przyczyniło się do akceptacji ze strony mieszkańców Kassel. Drzewa z bazaltowymi słupkami stały się charakterystycznym elementem pejzażu miasta, prezentując wymyślone przez Josepha Beuysa „poszerzone pojęcie sztuki”. Dzieło, określane jako „rzeźba społeczna”, trwale wrosło w topografię i tkankę społeczną miasta, zobowiązując do aktywnej pielęgnacji i tym samym żyjąc.
W 1993 roku w Kassel powstało stowarzyszenie „7000 Eichen”, które zajmuje się ochroną i pielęgnacją drzew.
Liczba drzew w Kassel ulega zmianom: obumarłe nie zawsze są od razu zastępowane, niektóre muszą ustąpić miejsca inwestycjom, a znalezienie alternatywnych lokalizacji wymaga czasu. Według katastru miejskiego, jesienią 2002 roku było 6959 drzew. Architekt krajobrazu z Stuttgartu, Johannes Steiner zbierał żołędzie, sadził je w doniczkach i przekazywał sadzonki opiekunom (projekt Eichenfeld – pierwsze pokolenie potomków).
W 2002 roku, gdy Kassel ubiegało się o tytuł Europejskiej Stolicy Kultury, Olaf-Axel Burow wraz z grupą projektową Zukunftsmoderation der Universität Kassel rozpoczął projekt 7000 Zeichen (7000 znaków), nawiązujący do koncepcji rzeźby społecznej i 7000 dębów, mający na celu ukazanie estetyki miasta i jego mieszkańców. Potencjał twórczy mieszkańców miał być podkreślony poprzez równoległe warsztaty dotyczące przyszłości.
16 marca 2012 roku obchodzono 30-lecie inauguracji akcji „7000 dębów”, a jednej z ulic w Kassel nadano imię Josepha Beuysa. Zasadzone zostały wtedy kolejne grupy drzew z przypisanymi do nich kamieniami.
Zobacz też
Uwagi
Przypisy
Bibliografia
Joseph Beuys, Bernhard Blume, Rainer Rappmann: Gespräche über Bäume. FIU-Verlag, 2006. ISBN 3-928780-11-5. (niem.). Brak numerów stron w książce
Albert Vinzens, Bernhard Rüffert, Joachim J. Kühmstedt: Beuys Platanen und Basalte. 7000 Eichen-Projekt. AQUINarte Literatur- und Kunstpresse, 2013. ISBN 978-3-933332-74-5. (niem.). Brak numerów stron w książce
Linki zewnętrzne
„Stiftung 7000 Eichen” – strona fundacji