7 Szpital Okręgowy

7 Szpital Okręgowy – jednostka organizacyjna służby zdrowia Armii Wielkopolskiej oraz Wojska Polskiego w II Rzeczypospolitej.

Historia szpitala

Głównym celem 7 Szpitala Okręgowego w Poznaniu było leczenie żołnierzy oraz osób uprawnionych do korzystania z wojskowej służby zdrowia w Okręgu Korpusu nr VII. Szpital oferował różnorodne usługi medyczne, w tym ambulatorium dentystyczne, chirurgiczne, okulistyczne, laryngologiczne oraz ogólną przychodnię dla pacjentów. Komendant szpitala miał uprawnienia dowódcy pułku.

Minister spraw wojskowych wydał rozkaz nr O.I.Szt.Gen. 7980 Org. dotyczący częściowej likwidacji zakładów służby zdrowia, w którym nakazał dowódcy Okręgu Korpusu nr VII zmniejszenie liczby łóżek w szpitalu do 400 z dniem 25 lipca 1924 roku.

W 1931 roku rozwiązano 7 batalion sanitarny, a w jego miejsce powstała Kadra Zapasowa 7 Szpitala Okręgowego.

Struktura organizacyjna

Organizacja szpitala w 1923 roku obejmowała:

• komendanta, kancelarię oraz komisję gospodarczą,
• oficera administracji budynków i magazynów,
• oddziały i pracownie kliniczne: chorób wewnętrznych, zakaźny, chirurgiczny, ginekologiczny, dermatologiczny, neurologiczny, okulistyczny oraz laryngologiczny,
• pracownię bakteriologiczną,
• pracownię rentgenowską,
• prosektorium,
• ambulatorium dentystyczne,
• apteka okręgowa,
• trzy plutony obsługi sanitarnej.

Szpital dysponował 600 łóżkami.

Mobilizacja 1939 roku

7 Szpital Okręgowy pełnił funkcję jednostki mobilizującej. Komendant szpitala odpowiadał za przygotowania do mobilizacji, natomiast komendant kadry zapasowej był odpowiedzialny za jej realizację.

W ramach planu mobilizacyjnego „W”, kadra zapasowa 7 Szpitala Okręgowego mobilizowała się w alarmie w grupie jednostek oznaczonych kolorem żółtym, do etatu wojennego Kadry Mobilizującej Nr 7. Kadra mobilizująca była strukturą tymczasową, która po zakończeniu działań mobilizacyjnych była likwidowana.

Kadra Mobilizująca Nr 7 tworzyła trzy komplety jednostek służby zdrowia dla dużych jednostek piechoty stacjonujących w Okręgu Korpusu VII (14 DP, 17 DP oraz 25 DP), część jednostek dla Armii „Poznań” oraz trzy szpitale wojenne, które w przypadku wojny z Niemcami („Z”) mogły być rozwinięte na obszarze kraju (Okręg Korpusu nr II i nr IX), a w razie konfliktu z Rosją („W”) pozostawały na terenie Okręgu Korpusu nr VII.

Jednostki służby zdrowia zmobilizowane przez 7 Szpital Okręgowy

• Kadra Mobilizująca Nr 7
• 7 Szpital Okręgowy (komenda według etatu szpitala wojennego typ II)
• szpital wojenny typ I nr 701 (miejsce rozwinięcia: „W” – Słupca, „Z” – Chełm, OK Nr II)
• szpital wojenny typ I nr 702 (miejsce rozwinięcia: „W” – Konin, „Z” – Białowieża, OK Nr IX)
• szpital wojenny typ I nr 703 (miejsce rozwinięcia: „W” – Koło, „Z” – Kowel, OK Nr II)
• szpital polowy nr 701 dla 14 DP
• szpital polowy nr 702 dla 17 DP
• szpital polowy nr 703 dla 25 DP
• kompania sanitarna nr 701 dla 14 DP
• polowa kolumna dezynfekcyjno-kąpielowa nr 701 dla 14 DP
• polowa kolumna dezynfekcyjno-kąpielowa nr 702 dla 17 DP
• polowa kolumna dezynfekcyjno-kąpielowa nr 703 dla 25 DP
• polowa pracownia bakteriologiczno-chemiczna nr 701 dla 14 DP
• polowa pracownia bakteriologiczno-chemiczna nr 702 dla 17 DP
• polowa pracownia bakteriologiczno-chemiczna nr 703 dla 25 DP
• polowa pracownia dentystyczna nr 701 dla 14 DP
• polowa pracownia dentystyczna nr 702 dla 17 DP
• polowa pracownia dentystyczna nr 703 dla 25 DP
• zespół przeciwgazowy nr 701 dla Armii „Poznań”
• zespół przeciwgazowy nr 702 dla Armii „Poznań”
• zespół przeciwgazowy nr 703 dla Armii „Poznań”
• zespół przeciwgazowy nr 704 dla Armii „Poznań”
• samodzielny zespół chirurgiczny Nr 71 dla Armii „Poznań”
• samodzielny zespół chirurgiczny Nr 72 dla Armii „Poznań”
• samodzielny zespół chirurgiczny Nr 73 dla Armii „Poznań”
• samodzielny zespół chirurgiczny Nr 74 dla Armii „Poznań”

Kadra szpitala

Komendanci szpitala

• mjr / ppłk lek. dr Kazimierz Bonawentura Nowakowski (1919)
• mjr lek. dr Tadeusz Szulc
• płk lek. dr Kazimierz Wilczewski
• płk lek. dr Stefan Janiszewski (1922–1925)
• płk lek. dr Gustaw Zaręba (1925)
• płk lek. dr Leonard Ernest Jarociński (1925–1927)
• płk lek. dr Zygmunt Szarf (1927)
• ppłk lek. dr Marian I Witkowski (1927 – 30 IX 1929 → stan spoczynku)
• płk lek. doc. dr Teofil Kazimierz Kucharski (23 VIII 1929 – VIII 1939 → szef służby zdrowia Armii „Poznań”)
• płk lek. dr Felicjan Wołkowiński (VIII – IX 1939)

Pomocnicy komendanta szpitala – komendanci kadry zapasowej

• ppłk lek. dr Leon Kazimierz Strehl (X 1931 – IV 1934 → szef sanitarny DOK VIII)
• ppłk lek. dr Rudolf Seweryn Tatkowski (VI 1934 – XII 1937)
• ppłk lek. dr Bronisław Franciszek Decowski (XII 1937 – 1939)

Obsada personalna i struktura w marcu 1939 roku

Ostatnia „pokojowa” obsada personalna szpitala:

• komendant szpitala – płk doc. dr Teofil Kazimierz Kucharski
• rezerwa personalna szpitala – mjr dr Michał Tobiasz
• starszy ordynator oddziału chirurgicznego – ppłk dr Tadeusz Józef Bętkowski
• ordynator oddziału – mjr dr Santarius Karol
• starszy ordynator oddziału wewnętrznego – ppłk dr Stanisław Linke
• starszy ordynator oddziału ocznego – mjr dr Witold Waligórski
• starszy ordynator oddziału usznego – ppłk dr Jan Maluj
• starszy ordynator oddziału skórno-wenerycznego – mjr dr Kazimierz Rudolf Frltz
• starszy ordynator oddziału nerwowo i psychicznie chorych – ppłk dr Mieczysław Naramowski
• starszy ordynator oddziału ginekologicznego – płk dr Felicjan II Wołkowiński
• kierownik pracowni rentgenowskiej – ppłk dr Stanisław Władysław Kozłowski
• kierownik pracowni bakteriologiczno-chemicznej – mjr dr Roman Sulimski
• kierownik przychodni dentystycznej – kpt. lek. dent. Jerzy Pawluć
• kierownik apteki – kpt. mgr Julian Nietupski
• praktyka szpitalna – por. mgr Zdzisław Kazimierz Głód
• pomocnik komendanta ds. gospodarczych – kpt. Franciszek Marian Usarz
• oficer gospodarczy – kpt. int. Józef I Łuczak
• dowódca plutonu gospodarczego – kpt. Aleksander Henryk Lewandowski(*):
• kapelan – kpl. ks. Mieczysław Paszkiewicz
• na kursie – por. piech. Karol Leon Rypień

Kadra zapasowa 7 Szpitala Okręgowego

• komendant kadry – ppłk dr Bronisław Franciszek Decowski
• lekarz kadry – ppor. lek. Zygmunt Rymkiewicz
• oficer mobilizacyjny – kpt. Stanisław Wacławik
• oficer ewidencji personalnej – por. Stanisław Baranowski
• oficer materiałowy – por. mgr Witold Jan Bonifacy Sołodonis
• zastępca oficera materiałowego – vacat
• dowódca kompanii szkolnej – kpt. Marian Ziembiński
• dowódca I plutonu – kpt. Aleksander Henryk Lewandowski(*)

Żołnierze Szpitala – ofiary zbrodni katyńskiej

Biogramy zamordowanych można znaleźć na stronie internetowej Muzeum Katyńskiego.

Uwagi

Przypisy

Bibliografia

Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2018-03-22].

Zdzisław Andrzejewski: Poznańskie szpitalnictwo wojskowe w latach 1945–2000. Poznań: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza, 2011-05-11.

Karol Firich, Stanisław Krzysik, Tadeusz Kutrzeba, Stanisław Müller, Józef Wiatr: Almanach oficerski na rok 1923/24. T. 2. Warszawa: Wojskowy Instytut Naukowo-Wydawniczy, 1923.

Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. T. 29. Kraków: Fundacja Centrum Dokumentacji Czynu Niepodległościowego. Biblioteka Jagiellońska, 2006. ISBN 83-7188-899-6.

Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Najlepsza broń. Plan mobilizacyjny „W” i jego ewolucja. Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Adiutor”, 2010. ISBN 978-83-86100-83-5.