7 Regiment Pieszy Litewski

7 Regiment Pieszy Litewski

7 Regiment Pieszy Litewski to jednostka piechoty w armii Wielkiego Księstwa Litewskiego wchodząca w skład I Rzeczypospolitej.

Regiment był również znany pod nazwą Regimentu Fizylierów.

Formowanie i zmiany organizacyjne

Regiment został założony z batalionu Grodzieńskiego w 1790 roku. 2 marca tego samego roku, Komisja Wojskowa wydała rozporządzenie o jego sformowaniu, a na jego szefa powołano generała artylerii litewskiej Kazimierza Nestora Sapiehę.

Początkowo jednostka zajmowała piątą pozycję w hierarchii litewskiej piechoty, jednak praktycznie otrzymała numer 7.

W kwietniu 1790 roku etatowy stan regimentu wynosił 723 „głowy”, natomiast rzeczywista liczba żołnierzy wynosiła zaledwie 118, a skład jednostki ograniczał się do sztabu oraz dwóch kompanii.

Stopniowo regiment był rozbudowywany. W kwietniu 1792 roku jego etat wynosił 789 żołnierzy, podczas gdy faktycznie było ich 713.

W lipcu 1792 roku regiment wzbogacono o cztery nowe kompanie. W wyniku tego, we wrześniu 1792 roku etat przewidywał 1440 żołnierzy, a rzeczywisty stan wynosił 1163, co czyniło go siódmą pod względem liczebności jednostką pieszą. Mimo redukcji w 1793 roku, etat pozostał na poziomie 1440 osób, natomiast liczba żołnierzy spadła do 1086. Można przypuszczać, że była to wówczas największa piesza jednostka litewska, co miało miejsce aż do wybuchu powstania kościuszkowskiego.

W kwietniu 1794 roku etat wynosił 1440 żołnierzy, a rzeczywisty stan wynosił 1086.

Regiment składał się z dwóch batalionów, z których każdy miał cztery kompanie. Na 1 sierpnia 1793 roku stan wynosił 1108 ludzi, a 16 kwietnia 1794 roku około 930.

Barwa regimentu

Podczas insurekcji kościuszkowskiej, regiment generała artylerii nosił pąsowe wyłogi oraz srebrne guziki.

Stanowiska

Regiment stacjonował w następujących lokalizacjach:

• Oszmiańskie,
• Wilno (1791),
• Smorgonie (1791),
• Oszmiana (1792),
• Wilno,
• Smorgonie (1794).

Żołnierze regimentu

Regimentem zazwyczaj dowodził pułkownik. Stanowisko szefa regimentu, związane z wielkimi poborami, często traktowane było jako synekura, a szefowie mieli prawo do awansowania oficerów.

Początkowo w sztabie znajdowało się czterech oficerów: podpułkownik, major, kapitan regimentskwatermistrz oraz porucznik adiutant. W kompaniach służył kapitan z kompanią, kapitan sztabowy, czterech poruczników, dwóch podporuczników i dwóch chorążych.

W lipcu 1792 roku w sztabie znajdował się szef regimentu oraz regimentsfelczer, pułkownik, podpułkownik, dwóch majorów, kwatermistrz, audytor oraz prawdopodobnie dwóch adiutantów. W kompaniach było trzech kapitanów z kompanią, trzech kapitanów sztabowych (od 1793 roku czwarty), ośmiu poruczników oraz ośmiu chorążych. W lipcu 1792 roku patenty oficerskie otrzymało 11 podporuczników, a czwarty kapitan pojawił się w 1793 roku, co sprawiło, że w regimencie było 40 oficerów, nie licząc szefa i regimentsfelczera.

Szefowie regimentu to:

• Kazimierz Nestor Sapieha (gen. art. i szef korpusu inż. Wielkiego Księstwa Litewskiego)
• Ludwik Giełgud (strażnik Wielkiego Księstwa Litewskiego 1793–1794)

Pułkownicy:

• Felicjan Gorzeński (1792),
• ppłk Stefan Grabowski (1791–1794).

Walki regimentu

7 Regiment Pieszy Litewski brał udział w VII wojnie polsko-rosyjskiej w 1792 roku, walcząc w obronie Konstytucji 3 Maja.

Bitwy i potyczki, w których uczestniczył regiment:

• Brześć (23 lipca 1792),
• Wilno (22/23 kwietnia 1794),
• Soły (25 czerwca),
• Praga (4 listopada).

Uwagi

Przypisy

Bibliografia

Bronisław Gembarzewski: Rodowody pułków polskich i oddziałów równorzędnych od r. 1717 do r. 1831. Warszawa: Towarzystwo Wiedzy Wojskowej, 1925.

Mariusz Machynia, Czesław Srzednicki: Oficerowie Rzeczypospolitej Obojga Narodów 1717–1794. T.1: Oficerowie wojska koronnego, cz.1: Piechota. Kraków: Księgarnia Akademicka. Wydawnictwo Naukowe, 1998. ISBN 83-7188-186-X.

Mariusz Machynia, Valdas Rakutis, Czesław Srzednicki: Oficerowie wojska Wielkiego Księstwa Litewskiego. Sztab, kawaleria, artyleria, wojska inżynieryjne i piechota. Kraków: Księgarnia Akademicka. Wydawnictwo Naukowe, 1999. ISBN 83-7188-239-4.

Karol Linder: Dawne Wojsko Polskie. Ubiór i uzbrojenie. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1960.

Leonard Ratajczyk, Jerzy Teodorczyk: Wojsko powstania kościuszkowskiego w oczach współczesnych malarzy. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1987. ISBN 83-11-07090-3.