7 Pułk Saperów Wielkopolskich (7 psap)
7 Pułk Saperów Wielkopolskich (7 psap) to jednostka saperów Wojska Polskiego działająca w okresie II Rzeczypospolitej.
Batalion (pułk) stanowił oddział wojskowy, który funkcjonował w czasie pokoju, realizując zadania mobilizacyjne dla oddziałów i pododdziałów saperów. Oprócz tego zajmował się organizacją i szkoleniem. Stacjonował w Poznaniu, a w 1939 roku, po mobilizacji jednostek zgodnie z planem mobilizacyjnym, został rozwiązany.
Formowanie i zmiany organizacyjne
Pułk został utworzony 22 sierpnia 1921 roku poprzez połączenie XIV, XVII i XXV batalionów saperów oraz VII batalionu zapasowego saperów. Jego siedziba znajdowała się w garnizonie Poznań, w koszarach pruskiego 29 batalionu pionierów na Wildzie.
W 1929 roku jednostka została przekształcona w 7 batalion saperów i podporządkowana dowódcy 3 Brygady Saperów w Poznaniu. W marcu 1934 roku batalion przeszedł pod dowództwo 2 Brygady Saperów w Krakowie, która w październiku tego samego roku została przekształcona w 2 Grupę Saperów. W czerwcu 1937 roku batalion wydzielił jedną kompanię saperów, na której bazie utworzono Ośrodek Sapersko-Pionierski 25 Dywizji Piechoty w Kaliszu.
Mobilizacja 1939
7 batalion saperów pełnił funkcję jednostki mobilizacyjnej. W 1939 roku, zgodnie z planem mobilizacyjnym „W”, w czasie mobilizacji alarmowej sformował piętnaście pododdziałów dla Armii „Poznań”:
- 14 batalion saperów typ IIa dla 14 DP – mjr Henryk Kosicki
- 17 batalion saperów typ IIb dla 17 DP – kpt. Aleksander Karchesy
- 47 batalion saperów typ IIb dla armii – kpt. Teofil Jaroszewski
- pluton mostowy 4 tonowy nr 47
- Szefostwo Fortyfikacji Typ II „Poznań”
- Dowództwo Grupy Fortyfikacyjnej Nr 71
- rezerwowa kompania saperów nr 171
- rezerwowa kompania saperów nr 172
- rezerwowa kompania saperów nr 173
- rezerwowa kompania saperów nr 174 – kpt. rez. Michał Lorkiewicz
- rezerwowa kompania saperów nr 175
- pluton parkowy saperów nr 71
- pluton parkowy saperów nr 72
- lekka kolumna pontonowa typ I nr 171
- lekka kolumna pontonowa typ II nr 172
Latem 1939 roku z tabel mobilizacyjnych batalionu wykreślono cztery plutony miotaczy ognia (nr 71-74).
Kadra 7 psap / 7 bsap
Dowódcy pułku i batalionu
- płk Mieczysław Laudowicz
- kpt. inż. Roman Szymański
- kpt. Marceli Rewieński
- kpt. inż. Jan Sulerzycki
- mjr Roman Rygiel
- mjr Jan Wańtuch
- mjr Otton Gloeh
- płk Artur Włodzimierz Górski (XI 1922 – I 1926)
- ppłk Wiktor Krajewski (p.o. II – VIII 1926)
- płk dypl. SG Aleksander Henryk Szychowski (3 IX 1926 – 27 IV 1929)
- ppłk dypl. dr Marian Jan Steifer (27 IV 1929 – I 1931)
- mjr Stanisław Perko (p.o. I – III 1931)
- ppłk Konstanty Zdzisław Skąpski (III 1931 – III 1935)
- p.o. mjr Wincenty Krzywiec (p.o. IV 1935)
- ppłk Arkadiusz Kazimierz Balcewicz (V 1935 – XI 1938)
- ppłk Marian Zarzycki (14 XI 1938 – 3 IX 1939)
Zastępcy dowódcy pułku i batalionu
- mjr sap. Otton Gloeh
- mjr sap. Jan I Wantuch (p.o. 1923)
- mjr / ppłk sap. Wiktor Krajewski (od II 1924)
- ppłk sap. Roman Bierówka (do IV 1928)
- mjr sap. Edward Nejberg (od IV 1928)
- mjr sap. Stanisław Perko (IX 1930 – III 1931)
- mjr sap. Zenon Lenczewski (VI 1933 – III 1934)
- mjr sap. Wincenty Krzywiec (od III 1934)
- mjr sap. Henryk Kosicki (1939)
- mjr sap. Roman Szymanowski (II z-ca d-cy/kwatermistrz – 1939)
Obsada personalna w 1939 roku
Ostatnia organizacja pokojowa i obsada personalna batalionu:
- dowódca batalionu – ppłk Marian Zarzycki
- I zastępca dowódcy batalionu – mjr Henryk Kosicki
- adiutant – por. Medard Lucjan Zawadzki
- oficer sztabowy ds. wyszkolenia – por. Leszek Bylina
- lekarz medycyny – kpt. dr Jerzy Konstanty Saciuk
- II zastępca dowódcy (kwatermistrz) – mjr Roman Szymanowski
- oficer mobilizacyjny – kpt. Włodzimierz Kotecki
- zastępca oficera mobilizacyjnego – por. Edward Wincent Marzec †1940 Charków
- oficer administracyjno-materiałowy – por. Cyryl Walenty Bórak
- oficer gospodarczy – kpt. int. Józef Kaźmierczak
- dowódca kompanii gospodarczej – por. Antoni Rydliński
- oficer żywnościowy – vacat
- komendant parku – kpt. Ludwik II Czarnecki
- zastępca komendanta – por. Urbański Mirosław Józef
- dowódca plutonu łączności – por. Wołosewicz Zbigniew
- dowódca plutonu przeciwgazowego – ppor. Tadeusz Bejnarowicz
- dowódca kompanii szkolnej – kpt. Aleksander Karchesy
- dowódca plutonu – ppor. Edmund Dobrucki
- dowódca plutonu – ppor. Karol Maksymiljan Fuch
- dowódca plutonu – ppor. Władysław Józef Murczyński
- dowódca plutonu – ppor. Witold Emanuel Pełz
- dowódca 1 kompanii – por. Zdzisław Jerzy Zych
- dowódca plutonu – ppor. Adam Gębka
- dowódca 2 kompanii – por. Stanisław Wacław Urbański
- dowódca plutonu – ppor. Witold Franciszek Józef Hein
- dowódca plutonu – ppor. Stanisław Świerkowski
- dowódca 3 kompanii – por. Stefan August Eljasiński
- dowódca plutonu – ppor. Leon Aleksander Trzeciak
- dowódca plutonu – ppor. Józef Pyster
- dowódca 4 kompanii – kpt. Rafał Matuszewski
- dowódca plutonu – ppor. rez. pdsc. Wacław Wojciechowski
- dowódca plutonu – chor. Jan Szymański
Oddelegowani na kurs:
- por. Jerzy Bagieński
- por. Wacław Rosadowski
- por. Tadeusz Józef Timler
Żołnierze batalionu – ofiary zbrodni katyńskiej
Biogramy zamordowanych można znaleźć na stronie internetowej Muzeum Katyńskiego.
Symbole pułku
Sztandar
W niedzielę 10 czerwca 1923 roku, w koszarach na Wildzie, gen. dyw. Aleksander Osiński, kierownik Ministerstwa Spraw Wojskowych, wręczył dowódcy pułku chorągiew ufundowaną przez Bractwo Strzeleckie w Poznaniu. Chorągiew została wykonana przez warszawską firmę Wincentego Wabia-Wabińskiego według wzoru zatwierdzonego dekretem Prezydenta RP z 16 kwietnia 1923 roku. W 1939 roku sztandar najprawdopodobniej uległ zniszczeniu w wyniku pożaru.
Odznaka pamiątkowa
3 lutego 1926 roku Minister Spraw Wojskowych zatwierdził wzór odznaki pamiątkowej 7 psap, a 9 października 1928 roku wprowadzono nowy regulamin dotyczący tej odznaki. Odznaka o wymiarach 44×44 mm przyjmuje kształt krzyża maltańskiego, jest srebrna i emaliowana na biało. W centrum krzyża znajduje się czarno-czerwony medalion z numerem „7”, otoczony niebiesko-czarną emalią. Odznaka jest jednoczęściowa, oficerska, wykonana z srebra lub tombaku, emaliowana. Jej producentem był Józef Pendowski z Poznania.
Uwagi
Przypisy
Bibliografia
Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2019-02-09].
Album dziesięciolecia Okręgu Korpusu Nr VII, Poznań 1932.
Jerzy Ciesielski, Zuzanna Gajowniczek, Grażyna Przytulska, Wanda Krystyna Roman, Zdzisław Sawicki, Robert Szczerkowski, Wanda Szumińska: Charków. Księga Cmentarna Polskiego Cmentarza Wojennego. Jędrzej Tucholski (red.). Warszawa: Oficyna Wydawnicza RYTM, 2003. ISBN 83-916663-5-2.
Piotr Stawecki, Wojsko Marszałka Józefa Piłsudskiego 12 V 1926 – 12 V 1935, Oficyna Wydawnicza „Rytm”, Warszawa 2004, ISBN 83-7399-078-X, s. 174-178.
Eugeniusz Kozłowski, Wojsko Polskie 1936-1939. Próby modernizacji i rozbudowy, Wydawnictwo MON, Warszawa 1964, wyd. I, s. 189.
7 Pułk Saperów Wielkopolskich, Żołnierz wielkopolski z ilustracjami, Nr 10-11, Poznań 11 czerwca 1923.
Witold Mańkowski: Zarys historji wojennej 7-go Pułku Saperów Wielkopolskich. Warszawa: Wojskowe Biuro Historyczne, 1934, seria: Zarys historii wojennej formacji polskich 1918–1920.
Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. T. 29. Kraków: Fundacja Centrum Dokumentacji Czynu Niepodległościowego. Biblioteka Jagiellońska, 2006. ISBN 83-7188-899-6.
Kazimierz Satora: Opowieści wrześniowych sztandarów. Warszawa: Instytut Wydawniczy „Pax”, 1990. ISBN 83-211-1104-1.
Zdzisław Sawicki, Adam Wielechowski: Odznaki Wojska Polskiego 1918-1945: Katalog Zbioru Falerystycznego: Wojsko Polskie 1918-1939: Polskie Siły Zbrojne na Zachodzie. Warszawa: Pantera Books, 2007. ISBN 83-204-3299-5.
Spis byłych oddziałów Wojska Polskiego, Przegląd Historyczno-Wojskowy Nr 2 (183), Warszawa 2000.
Włodzimierz Becker, Franciszek Idkowiak: Wojska inżynieryjno-saperskie na terenie wielkopolski 1918-1939. Poznań: Wydawnictwo Instytutu im. gen. Stefana „Grota” Roweckiego, 2011. ISBN 978-83-61960-10-2.
Piotr Zarzycki: Plan mobilizacyjny „W”: wykaz oddziałów mobilizowanych na wypadek wojny. Pruszków: Ajaks, 1995. ISBN 83-85621-87-3. Brak numerów stron w książce.
Kazimierz Satora: Opowieści wrześniowych sztandarów. Warszawa: Instytut Wydawniczy Pax, 1990. ISBN 83-211-1104-1. Brak numerów stron w książce.