7 Brygada Jazdy (7 BJ)
7 Brygada Jazdy (7 BJ) to znacząca jednostka jazdy Wojska Polskiego okresu II Rzeczypospolitej.
Formowanie i zmiany organizacyjne
Decyzję o utworzeniu 7 Brygady Jazdy podjęto jeszcze w 1919 roku, tymczasowo pod dowództwem generała Aleksandra Romanowicza, w składzie 15., 16. i 17. pułku ułanów. Jednostka miała powstać na podstawie 1 Brygady Jazdy Wielkopolskiej.
W kwietniu 1920 roku brygada została sformowana podczas ofensywy kijowskiej, w składzie: 1 pułk szwoleżerów, 17 pułk, tatarski pułk ułanów oraz 1 bateria 7 dywizjonu artylerii konnej. Początkowo jednostka ta była podporządkowana dowódcy 3 Armii.
W odpowiedzi na zagrożenie ze strony konnicy Budionnego na froncie ukraińskim, 2 lipca 1920 roku powstała dwudywizyjna Grupa Operacyjna Jazdy pod dowództwem generała Jana Sawickiego, w skład której weszła m.in. 2 Dywizja Jazdy, dowodzona przez pułkownika Władysława Okrzy-Orzechowskiego, obejmująca 1. i 7. Brygadę Jazdy.
Od 14 sierpnia 1920 roku brygada weszła w skład 1 Dywizji Jazdy, a po rozejmie w październiku tego samego roku, w składzie: 2 pułku szwoleżerów oraz 8 i 9 pułku, stacjonowała w rejonie Łucka.
W maju 1921 roku, na podstawie wojennej 7 Brygady Jazdy w DOK III, sformowano IV Brygadę Jazdy, z dowództwem w Grodnie, a od grudnia 1921 roku w Suwałkach.
Działania zbrojne
Wyprawa kijowska
W kontekście ofensywy kijowskiej, 23 kwietnia 1920 roku do brygady dołączyły: 1 pułk szwoleżerów, pułk jazdy tatarskiej, 17 pułk ułanów oraz 1 dywizjon artylerii konnej.
Na czele brygady stanął generał podporucznik Aleksander Romanowicz, a jego zastępcą był major Gustaw Orlicz-Dreszer.
26 kwietnia 1920 roku brygada rozpoczęła zagon na Teterew, Malin i Irsze. W trakcie akcji podjazd 17 pułku zniszczył rosyjską baterię i zdobył Malin, przerywając ważny szlak kolejowy Korosteń — Kijów. W zaciętych walkach o Malin zginął szef sztabu brygady, Stanisław Wilhelm Radziwiłł, a major Orlicz-Dreszer został ciężko ranny.
W tym czasie 1 pułk szwoleżerów zdobył stację kolejową Teterew, przejmując 6 dział, a po przybyciu własnej piechoty, „odcięto” pociąg pancerny.
Następnie brygada ruszyła na Kijów. Pod Wyszgorodem szwoleżerowie zdobyli działo i 14 karabinów maszynowych, a czołówkę maszerujących wojsk stanowiły patrole rozpoznawcze.
Patrol pod dowództwem podporucznika Olszewskiego zajął tramwaj w Puszczy Wodicy, uzbroił go w karabin maszynowy i pojechał do Kijowa. Żołnierze, nie napotykając oporu, dotarli na Kreszczatik, główną ulicę Kijowa, gdzie wzięli 7 jeńców i powrócili do macierzystego oddziału.
Inny patrol wkroczył do Kijowa od strony Światoszyna, zdobywając ważne informacje o rozmieszczeniu Rosjan.
Te i inne odważne patrole 1 pułku szwoleżerów oraz 17 pułku torowały drogę dla większych podjazdów oraz całej brygady i jednostek piechoty.
7 Brygada Jazdy, wspólnie z innymi oddziałami Wojska Polskiego, zdobyła Kijów 7 maja 1920 roku.
Żołnierze brygady
Dowódcy brygady:
- gen. Aleksander Romanowicz (1919 – 1 VI 1920, czasowo)
- płk Władysław Mosiewicz
- płk Suszyński (od VI 1920)
- płk Henryk Brzezowski
Struktura organizacyjna
Przypisy
Bibliografia
Krzysztof Mijakowski, Paweł Rozdżestwieński: 1 Pułk Szwoleżerów Józefa Piłsudskiego. Wielka księga kawalerii polskiej 1918–1938. Tom 1. Edipresse Polska SA, 2012. ISBN 978-83-7769-220-2.
„Księga jazdy polskiej”, pod protektoratem marsz. Edwarda Śmigłego–Rydza. Warszawa 1936. Reprint, Bellona Warszawa 1993.
Mirosław M. Giętkowski: Artyleria konna Wojska Polskiego 1918-1939. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek, 2001. ISBN 83-7174-823-X.
Włodzimierz Nowak: Samhorodek – Komarów 1920. Walki jazdy polskiej z konnicą Budionnego, maj – wrzesień 1920. Warszawa: Bellona SA, 2010. ISBN 978-83-11-11897-3.
Henryk Wielecki: Wojsko Polskie 1921-1939. Warszawa: Wydawnictwo Crear, 1992. ISBN 83-900345-0-7.
Julian Stachiewicz: Działania zaczepne 3 armji na Ukrainie. Warszawa: Wojskowy Instytut Naukowo-Wydawniczy, 1925.
Marek Tarczyński (red.): Bitwa lwowska 1920. Dokumenty operacyjne. T. 1. Oficyna Wydawnicza „Rytm”, 2002. ISBN 83-7399-012-7.
Arkadiusz Tuliński: 6 Armia Wojska Polskiego w wojnie polsko-bolszewickiej w 1920 r. T. 1 i 2. Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej – Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, 2020. ISBN 978-83-8229-062-2.
Lech Wyszczelski: Wojsko Polskie w latach 1918-1921. Warszawa: Wydawnictwo Neriton, 2006. ISBN 83-89729-56-3.