7 Batalion Celny – jednostka organizacyjna formacji granicznych II Rzeczypospolitej.
Formowanie i zmiany organizacyjne
Na mocy rozkazu Ministra Spraw Wojskowych nr 3046/Org z dnia 24 marca 1921 roku, w miejsce batalionów wartowniczych oraz batalionów etapowych utworzono bataliony celne. 7 batalion celny powstał w Okręgu Generalnym „Kraków” na bazie 2/V batalionu wartowniczego. Etat batalionu składał się z 14 oficerów i 600 szeregowych. Batalion podlegał Komendzie Głównej Batalionów Celnych, a w kwestiach politycznych Ministrowi Spraw Wewnętrznych.
Chociaż batalion był w pełni oddziałem wojskowym, nie wchodził w skład pokojowego etatu armii. To uniemożliwiało pozyskiwanie rekrutów z normalnego poboru. Ministerstwo Spraw Wojskowych, zarówno w czasie formowania, jak i uzupełniania, często przydzielało batalionowi żołnierzy przeznaczonych do zwolnienia, oficerów rezerwy oraz szeregowców i oficerów uznanych przez dowództwa okręgów generalnych za niezdolnych do dalszej służby. Tajny rozkaz nr 10 z dnia 7 października 1921 roku, wydany przez Komendanta Głównego Batalionów Celnych, nakazał likwidację batalionów nr 14, 17 i 18. Zgodnie z tym rozkazem, 18 batalion celny miał przekazać swoją 2 kompanię do 7 batalionu celnego w Żywcu. W dniu 28 października wszystkie kompanie rozformowywanych batalionów powinny zostać przeniesione do nowych miejsc przeznaczenia.
W listopadzie 1921 roku Ministerstwo Spraw Wewnętrznych podjęło decyzję o powołaniu brygad celnych, a 7 batalion celny wszedł w struktury 3 Brygady Celnej.
Od momentu powstania sztab batalionu znajdował się w Żywcu, gdzie batalion pełnił służbę do sierpnia 1922 roku, kiedy to został zastąpiony przez Straż Celną. Jesienią 1922 roku 7 batalion celny przekazał swój odcinek graniczny nowo utworzonemu Inspektoratowi Straży Celnej „Żywiec”. W wrześniu 1922 roku batalion miał zostać przeniesiony do Oran, a w tym celu został skonsolidowany w Żywcu, z wyjątkiem 2 kompanii celnej, która pozostała w Łodygowicach. 9 października 1922 roku sztab batalionu wciąż przebywał w Żywcu, a kompanie pozostały w tym samym miejscu co we wrześniu. W trzeciej dekadzie października 1922 roku batalion dotarł na teren województwa nowogródzkiego, gdzie obsadzał odcinek graniczny w powiecie lidzkim od rzeki Ula do rzeki Mereczanka, przejmując obowiązki od Grupy Marcinkańce.
Na podstawie uchwały Rady Ministrów z 23 maja 1922 roku, Minister Spraw Wewnętrznych rozkazem z 9 listopada 1922 roku zmienił nazwę „Bataliony Celne” na „Straż Graniczna”, wprowadzając jednocześnie nową organizację wewnętrzną. 7 batalion celny został przekształcony w 7 batalion Straży Granicznej.
Służba celna
Odcinek batalionowy został podzielony na cztery pododcinki, które obsadzały kompanie wystawiające posterunki i patrole. Posterunki były rozmieszczane wzdłuż linii granicznej w taki sposób, aby mogły się nawzajem widzieć w ciągu dnia. W tym zakresie batalion współpracował z posterunkami i patrolami Policji Państwowej. Ta współpraca polegała na tym, że posterunki batalionu znajdowały się wzdłuż linii granicznej, a policja tworzyła swoje w głębi strefy, poza linią graniczną. W zakresie ochrony granicy batalion podlegał staroście.
Sąsiednie bataliony
- 9 batalion celny w Oświęcimiu ⇔ 8 batalion celny w Nowym Sączu – VI 1921
Kadra batalionu
Dowódcy batalionu
Struktura organizacyjna
Uwagi
Przypisy
Bibliografia
Dzienniki Personalne Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2016-02-15].
Hubert Bereza, Kajetan Szczepański: Centralna Szkoła Podoficerska KOP. Grajewo: Towarzystwo Przyjaciół 9 PSK, 2014. ISBN 978-83-938921-7-4.
Henryk Dominiczak: Granica polsko-niemiecka 1919–1939. Z dziejów formacji granicznych. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1975.
Henryk Dominiczak: Granica wschodnia Rzeczypospolitej Polskiej w latach 1919–1939. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1992. ISBN 83-01-10202-0.
Bogusław Polak: Z dziejów polskich formacji granicznych 1918–1939. Studia i materiały. T. I. Koszalin: Centralny Ośrodek Szkolenia Straży Granicznej, 1998. ISBN 83-909484-0-0.
Teresa T. Prengel-Boczkowska: Wstęp do inwentarza zespołu archiwalnego „Bataliony Celne”, Szczecin: Archiwum Straży Granicznej, 2009.
Ordre de bataille batalionów celnych od numeru 1 do 19 i od numeru 20 do 44 → Archiwum Straży Granicznej, Szczecin. (sygn. 110/350 i 110/351)
Zarządzenia i wytyczne Ministerstwa Skarbu, Ministerstwa Spraw Wewnętrznych oraz Głównej Komendy Batalionów Celnych dotyczące organizacji, reorganizacji i luzowania Batalionów Celnych → Archiwum Straży Granicznej, Szczecin.
Materiały dotyczące spraw dyslokacyjnych: przeniesienia siedzib komend, batalionów, obszary odcinków granicznych, 1922–1923 → Archiwum Straży Granicznej, Szczecin.