64 Armia (ros. 64-я армия) to związek operacyjny Armii Czerwonej, który działał podczas II wojny światowej.
Historia
Armia została utworzona 10 lipca 1942 roku na mocy zarządzenia Naczelnego Dowództwa z dnia 9 lipca 1942 roku, bazując na 1 Armii Rezerwowej.
12 lipca 1942 roku armia została włączona do świeżo utworzonego Frontu Stalingradzkiego. Wraz z rozpoczęciem strategicznej operacji obronnej w Stalingradzie, jej oddziały zaczęły prowadzić zacięte walki z awangardą niemieckiej 6 Armii nad rzeką Cymła. Następnie armia powstrzymała ofensywę południowego zgrupowania przeciwnika na linii Surowikino – Ryczkowo, a później na lewym brzegu Donu.
Na początku sierpnia 1942 roku, w obliczu zagrożenia ze strony 4 armii pancerną wroga, która mogła przedostać się do Stalingradu od południowego zachodu, wojska armii zostały wycofane na zewnętrzne obwody obronne Stalingradu, kontynuując walki obronne.
Od 7 sierpnia armia została włączona do Frontu Południowo-Wschodniego, a od 28 września ponownie znalazła się w składzie Frontu Stalingradzkiego. Pod koniec sierpnia odpierała ataki wroga na centrum ugrupowania frontu, a na początku września została przeniesiona na wewnętrzną linię obrony Stalingradu, tworząc linię obronną na odcinku Staro-Dubowka – Elchi – Iwanowka. Tam toczyła zacięte walki do 12 września, a następnie broniła południowo-zachodnich przedmieść oraz południowej części Stalingradu. Po rozbiciu obrony Frontu Południowo-Wschodniego i wycofaniu jego wojsk za Wołgę, armia pozostała na prawym brzegu Wołgi, chroniąc teren na południe i południowy zachód od Stalingradu.
Kiedy radzieckie siły przeszły do kontrofensywy 19 listopada 1942 roku, armia działała w ramach głównej grupy uderzeniowej Frontu Stalingradzkiego, kierując się w stronę Sowiecka i Kałacza. 23 listopada dotarła do rzeki Czerwlenaja, a następnie prowadziła walki przeciwko okrążonym niemieckim wojskom w Stalingradzie.
1 stycznia 1943 roku armia została włączona do Frontu Dońskiego i brała udział w likwidacji otoczonej grupy niemieckich wojsk pod Stalingradem.
Po zakończeniu operacji likwidacji niemieckich wojsk w Stalingradzie, od 6 lutego 1943 roku, armia weszła w skład grupy armijnej generała porucznika Trubnikowa, która znajdowała się w odwodzie Naczelnego Dowództwa.
1 marca 1943 roku armia została włączona do Frontu Woroneskiego i zajęła pozycje obronne wzdłuż rzeki Doniec w rejonie Biełgorodu, prowadząc tam walki obronne.
1 maja 1943 roku, uznając zasługi armii w bitwie stalingradzkiej, została ona przekształcona w 7 Gwardyjską Armię.
Dowódcy
- gen. por. Wasilij Czujkow (10 lipca 1942 – 4 sierpnia 1942)
- gen. por. Michaił Szumiłow (4 sierpnia 1942 – 1 maja 1943)
Skład
sierpień 1942
- 29 Dywizja Strzelecka
- 112 Dywizja Strzelecka
- 204 Dywizja Strzelecka
- 208 Dywizja Strzelecka
- 214 Dywizja Strzelecka
- 229 Dywizja Strzelecka
- 121 Brygada Pancerna
- 137 Brygada Pancerna
wrzesień 1942
- 36 Gwardyjska Dywizja Strzelecka
- 29 Dywizja Strzelecka
- 38 Dywizja Strzelecka
- 126 Dywizja Strzelecka
- 138 Dywizja Strzelecka
- 157 Dywizja Strzelecka
- 204 Dywizja Strzelecka
- 208 Dywizja Strzelecka
- 13 Korpus Pancerny
październik 1942
- 36 Gwardyjska Dywizja Strzelecka
- 29 Dywizja Strzelecka
- 126 Dywizja Strzelecka
- 138 Dywizja Strzelecka
- 157 Dywizja Strzelecka
- 204 Dywizja Strzelecka
- 422 Dywizja Strzelecka
- 13 Korpus Pancerny
listopad 1942
- 7 Korpus Strzelecki
- 36 Gwardyjska Dywizja Strzelecka
- 29 Dywizja Strzelecka
- 38 Dywizja Strzelecka
- 126 Dywizja Strzelecka
- 157 Dywizja Strzelecka
- 204 Dywizja Strzelecka
- 56 Brygada Pancerna
- 90 Brygada Pancerna
grudzień 1942
- 7 Korpus Strzelecki
- 29 Dywizja Strzelecka
- 38 Dywizja Strzelecka
- 157 Dywizja Strzelecka
- 204 Dywizja Strzelecka
- 56 Brygada Pancerna
- 235 Brygada Pancerna
- 38 Brygada Zmechanizowana
styczeń 1943
- 7 Korpus Strzelecki
- 36 Gwardyjska Dywizja Strzelecka
- 29 Dywizja Strzelecka
- 157 Dywizja Strzelecka
- 169 Dywizja Strzelecka
- 204 Dywizja Strzelecka
- 96 Brygada Pancerna
- 38 Brygada Zmechanizowana
luty 1943
- 7 Korpus Strzelecki
- 15 Gwardyjska Dywizja Strzelecka
- 36 Gwardyjska Dywizja Strzelecka
- 29 Dywizja Strzelecka
- 38 Dywizja Strzelecka
- 204 Dywizja Strzelecka
- 422 Dywizja Strzelecka
- 19 Dywizja Artylerii Ciężkiej
- 90 Brygada Pancerna
- 254 Brygada Pancerna
- 38 Brygada Zmechanizowana
marzec 1943
- 15 Gwardyjska Dywizja Strzelecka
- 36 Gwardyjska Dywizja Strzelecka
- 29 Dywizja Strzelecka
- 38 Dywizja Strzelecka
- 204 Dywizja Strzelecka
- 422 Dywizja Strzelecka
- 27 Gwardyjska Brygada Pancerna
- 7 Gwardyjska Brygada Zmechanizowana
kwiecień 1943
- 15 Gwardyjska Dywizja Strzelecka
- 36 Gwardyjska Dywizja Strzelecka
- 72 Gwardyjska Dywizja Strzelecka
- 73 Gwardyjska Dywizja Strzelecka
- 78 Gwardyjska Dywizja Strzelecka
- 81 Gwardyjska Dywizja Strzelecka
- 213 Dywizja Strzelecka
- 7 Gwardyjska Brygada Zmechanizowana
- 27 Gwardyjska Brygada Pancerna
- 201 Brygada Pancerna
Przypisy
Bibliografia
Praca zbiorowa pod redakcją gen. por. M. M. Kirjana: Велкая Отечественная война 1941-1945: словарь-справочник. Moskwa: Издательство политической литературы Политиэдат, 1985, s. 312. (ros.).
64-я армия. Память Воронежский государственный университет. [dostęp 2021-02-22]. (ros.).