62 Samodzielna Kompania Czołgów Rozpoznawczych
62 Samodzielna Kompania Czołgów Rozpoznawczych była pododdziałem rozpoznawczym Wojska Polskiego w czasie II Rzeczypospolitej.
Kompania ta nie była częścią pokojowej struktury wojskowej. Jej jednostką mobilizującą był 6 batalion pancerny.
W skład jej wyposażenia wchodziło 13 czołgów rozpoznawczych TKS, które były uzbrojone w 7,92 mm ckm.
62 skczr w kampanii wrześniowej
Mobilizacja
Kompania została zmobilizowana podczas alarmowej mobilizacji w dniach 28-29 sierpnia 1939 roku we Lwowie, w grupie jednostek oznaczonych kolorem czerwonym, w czasie A+48, i przydzielona do Armii „Modlin”.
Działania bojowe
30 sierpnia kompania została załadowana do transportu kolejowego we Lwowie, razem z 63 Samodzielną Kompanią Czołgów Rozpoznawczych, kierując się na obszar operacyjny Armii „Modlin”. 1 września dotarła do stacji wyładowczej w Mławie, skąd „na kołach” przemieściła się do lasu Studzieniec, wchodząc w skład odwodu 20 Dywizji Piechoty. Następnie przydzielono ją do wsparcia 79 pułku piechoty, który zajmował wschodni odcinek pasa obrony 20 DP. 2 września 62 kompania wspierała kontratak II batalionu 79 pułku piechoty przeciwko wdzierającym się oddziałom niemieckiego I KA. Po odzyskaniu utraconych pozycji, wieczorem przeszła na postój do Pawłowa. 3 września ponownie przydzielono ją do II/79 pp, gdzie wspierała obronę batalionu. Po południu wspierała piechurów w nieudanym ataku na Piegłowo, bronionym przez niemieckie oddziały. 4 września rano, 62 skczr brała udział w obronie wsi Szydłowo, wspólnie z II/79 pp. Niemieckie oddziały 1 Dywizji Piechoty, atakujące skrzyżowanie dróg w Szydłowie, zostały odrzucone, a skrzyżowanie utrzymane do popołudnia. Z powodu groźby odcięcia od głównych sił 20 DP, 62 kompania wycofała się w kierunku Płońska, po drodze otrzymując paliwo od 152 eskadry myśliwskiej. Następnie dołączyła do kolumny marszowej 21 pułku piechoty, a na wysokości Modlina udała się do twierdzy, gdzie ponownie uzupełniła paliwo. Rozkazem dowódcy Broni Pancernych Armii „Modlin”, 7 września została skierowana do Jabłonny, aby odtworzyć zdolności bojowe. 8 września kompania została przydzielona do Grupy Operacyjnej gen. bryg. Juliusza Zulaufa, zatrzymując się na postój w Strudze, jako odwód grupy. W dniach 9 i 10 września naprawiano sprzęt, dokonano przeglądów oraz uzupełniano amunicję i paliwo. 11 września, na rozkaz dowództwa Armii „Modlin”, 62 kompanię skierowano do Kuflewa, koło Kałuszyna, jako odwód. 12 września o godz. 10.30 62 kompanię podporządkował mjr Stefan Majewski, dowódca 11 dywizjonu pancernego, i wykorzystał ją wraz z innymi pododdziałami do walki o odbicie Seroczyna z rąk niemieckich. Natarcie 62 skczr nie powiodło się, zostało załamane przez podchodzące niemieckie odwody. W walkach o Seroczyn kompania poniosła znaczne straty, w tym kilka czołgów. Po bitwie pozostała jej ograniczona ilość paliwa. Na rozkaz mjr. Majewskiego, kompania wycofała się i oderwała od nieprzyjaciela. Wycofano się do Garwolina, gdzie miało być paliwo, jednak w Ośrodku Zapasowym Kawalerii uzupełniono jedynie amunicję. Przez Chodynię i Ryki, 63 kompania dotarła na resztkach paliwa do składów w Dęblinie, gdzie uzupełniono paliwo. Nocą z 13 na 14 września, 62 skczr wraz z 11 dpanc została podporządkowana dowódcy Armii „Lublin” i otrzymała zadanie rozpoznania tyłów armii od strony południowej oraz zbadania zagrożenia ze strony niemieckiej 2 Dywizji Pancernej. 62 skczr stanowiła siłę plutonu czołgów. Otrzymała od mjr. Stefana Majewskiego zadanie rozpoznania drogi Kraśnik-Krasnystaw na odcinku Jabłonna-Żółkiewka. Po zluzowaniu przez inne jednostki, 62 kompania wraz z 11 dywizjonem skierowana została w rejon Kraśnika i Janowa Lubelskiego, aby dołączyć do Warszawskiej Brygady Pancerno-Motorowej i utworzyć zgrupowanie pancerno-motorowe armii. W nocy z 14 na 15 września oraz w dniu 15 września, 11 dywizjon pancerny wraz z oddziałem 1 batalionu czołgów lekkich przez Kraśnik dołączył w rejonie Janowa Lubelskiego do WBP-M. Wraz z WBP-M, zgrupowanie pancerne mjr. Stefana Majewskiego skierowało się w stronę Tomaszowa Lubelskiego, w celu zajęcia podstaw wyjściowych do natarcia w kierunku Lwowa. Aby oszczędzać paliwo, w lasach koło Zwierzyńca pozostawiono i zniszczono większość samochodów i sprzętu zabezpieczającego. 18 września, WBP-M, wspierane przez zgrupowanie mjr. Stefana Majewskiego, prowadziło natarcia na Tomaszów Lubelski. 62 skczr, wzmocniona sprzętem z 61 skczr i innych pododdziałów, w sile 15 czołgów została wyznaczona do wsparcia natarcia piechoty z pułku strzelców pieszych. Wzmocniona zgrupowaniem pancernym, 62 skczr samodzielnie uderzyła na Tomaszów Lubelski i opanowała większą część miasta. Kontratak niemieckiej 4 Dywizji Lekkiej spowodował odrzucenie pododdziałów pancernych z Tomaszowa Lubelskiego, które poniosły 80% strat. Brak wsparcia ze strony dywizji piechoty oraz natarcia zgrupowania pancerno-motorowego przyczynił się do zwycięstwa Niemców. W lesie pomiędzy wsiami Rogożno i Pasieki, 62 kompania straciła 3 czołgi, a 2 zostały uszkodzone; poległo 4 żołnierzy, a 2 odniosło rany. 62 skczr osłaniała drogę Tomaszów Lub.-Józefów, po której przemieszczał się psp. W trakcie całodniowych działań wielu żołnierzy poległo lub zostało rannych, w tym por. rez. Florian Saryusz-Zaleski. Straty sprzętu bojowego wyniosły 75%. W 62 kompanii pozostały jedynie dwa czołgi, które zniszczono przed rozwiązaniem kompanii. Po bitwie, żołnierze, podzieleni na małe grupy i pozbawieni sprzętu pancernego, przedzierali się w kierunku Lwowa.
Obsada personalna
Obsada w dniu 1 września 1939 roku:
- dowódca kompanii – kpt. Stanisław Szapkowski
- dowódca 1 plutonu – por. rez. Florian Saryusz-Zaleski († 18 IX 1939)
- dowódca 2 plutonu – sierż. pchor. Janusz Hryniewicz
- dowódca plutonu techniczno-gospodarczego – por. rez. Witold Stefan Monne
Skład kompanii
Poczet dowódcy
- gońcy motocyklowi
- drużyna łączności
- patrole:
- radiotelegraficzny
- łączności z lotnictwem
- sekcja pionierów
Razem w dowództwie:
- 1 oficer, 7 podoficerów, 21 szeregowców;
- 1 czołg, 1 samochód osobowo terenowy, 2 samochody z radiostacjami N.2, furgonetka, 4 motocykle.
2 x pluton czołgów:
- 1 oficer, 7 podoficerów, 7 szeregowców;
- 6 czołgów, 1 motocykl, przyczepa towarzysząca.
Pluton techniczno-gospodarczy:
- drużyna techniczna
- drużyna gospodarcza
- załogi zapasowe
- tabor
Razem w plutonie:
- 1 oficer, 13 podoficerów, 18 szeregowców;
- 5 samochodów ciężarowych, samochód-warsztat, cysterna, 1 motocykl, transporter czołgów, 2 przyczepy na paliwo, kuchnia polowa.
Uwagi
Przypisy
Bibliografia
Krzysztof M. Gaj: Polska broń pancerna w 1939 roku – organizacja wojenna i pokojowa jednostek. Oświęcim: NapoleonV, 2014. ISBN 978-83-7889-122-2.
Adam Jońca: Wrzesień 1939: pojazdy Wojska Polskiego: barwa i broń. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, 1990.
Rajmund Szubański: Polska broń pancerna 1939. Warszawa: Bellona, 2011. ISBN 978-83-11-12106-5.
Jan Tarczyński, Krzysztof Barbarski, Adam Jońca: Pojazdy w Wojsku Polskim = Polish Army vehicles : 1918-1939. Pruszków: Oficyna Wydawnicza „Ajaks”; Londyn: Komisja Historyczna b. Sztabu Głównego PSZ, 1995. ISBN 83-85621-57-1.
Marian Żebrowski: Zarys historii polskiej broni pancernej 1918 – 1947. Londyn: Zarząd Zrzeszenia Kół Oddziałowych Broni Pancernych, 1971.
Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Najlepsza broń. Plan mobilizacyjny „W” i jego ewolucja. Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Adiutor”, 2010. ISBN 978-83-86100-83-5.
Antoni Nawrocki: 6 Batalion Pancerny. Zarys historii wojennej pułków polskich w kampanii wrześniowej. Zeszyt 125. Pruszków: Oficyna Wydawnicza Ajaks, 2001. ISBN 0388773194.