62 Dywizjon Pancerny
62 Dywizjon Pancerny – to pancerny pododdział rozpoznawczy Wojska Polskiego w okresie II Rzeczypospolitej.
Jednostka nie funkcjonowała w pokojowej strukturze armii. Została utworzona w sierpniu 1939 roku we Lwowie, w celu wsparcia Podolskiej Brygady Kawalerii. Mobilizację prowadził 6 batalion pancerny.
62 dpanc w kampanii wrześniowej
Mobilizacja
62 dywizjon pancerny został zmobilizowany w ramach alarmowej mobilizacji w Lwowie, w dniach 24-26 sierpnia, w grupie jednostek oznaczonych kolorem żółtym w czasie A+60. Po mobilizacji, w nocy z 29 na 30 sierpnia, dywizjon został załadowany do transportu kolejowego. 30 sierpnia dywizjon wyruszył w kierunku rejonu koncentracji Podolskiej BK na obszarze operacyjnym Armii „Poznań”.
Działania bojowe
W trakcie transportu, 1 września, dywizjon został ostrzelany przez niemieckie samoloty na stacji kolejowej Koluszki, w wyniku czego kilku żołnierzy poniosło śmierć, a kilku innych zostało rannych, ponadto zniszczony został sprzęt. 2 września dywizjon rozładował się we Wrześni, a następnie udał się do lasów w pobliżu Nekli, gdzie otrzymał rozkaz przejścia marszem nocnym na lewy brzeg Warty. 3 września do pododdziałów rozpoznawczych przydzielono pluton samochodów pancernych, które działały na kierunkach Poznań – Nowy Tomyśl z 9 pułku ułanów oraz Poznań – Pniewy z 14 pułku ułanów. Szwadron czołgów rozwinął się w lesie koło jeziora Niegruszewskiego, gdzie prowadzono prace nad przywróceniem sprawności technicznej. 4 września dywizjon przeszedł na prawy brzeg Warty i zatrzymał się w lesie koło Swarzędza. 5 września, na rozkaz dowódcy Podolskiej BK, rozpoczął marsz w kierunku Ślesina, gdzie w rejonie Kleczewa, pod Sławoszewkiem, dywizjon został zbombardowany przez Luftwaffe. Zginęło 2 żołnierzy, 6 zostało rannych, w tym por. Jan Tabaczyński, a jeden czołg TKS został zniszczony. Z powodu ciężkiej choroby dowódca dywizjonu udał się do szpitala, a dowodzenie przejął por. Włodzimierz Sieniuta, natomiast szwadronem czołgów dowodził ppor. rez. Zygmunt Traczyński. 6 września dywizjon zabezpieczał brygadę od strony Gniezna, obsadzając obronę przesmyku między jeziorami koło Ślesina. Po przejściu brygady, 7 września, dołączył do niej w okolicach Sompolna. 8 września, wraz z Podolską BK, przemieścił się do Chełmna, gdzie wszedł w skład Grupy Operacyjnej Kawalerii gen. bryg. Stanisława Grzmot-Skotnickiego.
Udział w bitwie nad Bzurą
9 września, z rejonu Dąbia, Podolska Brygada Kawalerii ruszyła do natarcia, a 62 dywizjon pancerny dołączył do ataku. Szwadron czołgów został przydzielony do 14 pułku, a szwadron samochodów pancernych do 6 pułku ułanów. Pluton samochodów pancernych wspierał pluton kolarzy z 9 pułku, który wpadł w niemiecką zasadzkę podczas rozpoznania okolicy Dąbia. Wieczorem tego dnia szwadron samochodów pancernych prowadził skuteczne działania w okolicach Uniejowa, odpychając niemiecki pododdział z osi działań brygady. 10 września Grupa Operacyjna Kawalerii gen. Grzmota-Skotnickiego osiągnęła linię Uniejów-Parzęcin. Tego dnia szwadron samochodów pancernych brał udział w zatrzymaniu niemieckiego 350 pułku piechoty z 221 Dywizji Piechoty. Szwadron czołgów wspierał 14 pułk w walkach o Wartkowice, tracąc 4 poległych, 2 rannych oraz kilka wozów bojowych. Pułk, a wraz z nim dywizjon, odniósł tego dnia znaczący sukces, przerywając linie komunikacyjne i zaopatrzeniowe niemieckiego X Korpusu. W Wartkowicach zdobyto 27 ciężarówek z żywnością, papierosami oraz amunicją. 1 pluton czołgów otrzymał zadanie zablokowania drogi na Poddębice i zatrzymania niemieckich pojazdów zaopatrzeniowych. Nowe niemieckie kolumny, nadjeżdżające z kierunku Poddębic, wszystkie wpadały w ręce Polaków. Łącznie zdobyto około 150-180 ciężarówek z amunicją i żywnością. Wieczorem dywizjon zgrupował się we wsi Gostków koło Parzęczewa. 11 września, razem z pułkiem zbiorowym Pomorskiej Brygady Kawalerii, 62 dywizjon pancerny zaatakował tyły niemieckich oddziałów broniących Ozorkowa. W starciu pod Orłą dywizjon stracił 2 zabitych, 6 rannych oraz 2 czołgi i samochód pancerny dowódcy dywizjonu. Wieczorem 62 dpanc zgrupował się w miejscu koncentracji Podolskiej BK w okolicach Parzęczewa, gdzie przydzielono go jako wsparcie dla 14 pułku. 12 września wspierał natarcie 14 pułku na Krzepice, a następnie zorganizował zasadzkę, w której zniszczył straż przednią niemieckiego oddziału 221 DP. Wieczorem dywizjon został wycofany, odpoczywał i odbudowywał zdolność bojową w dworze Gawrony koło Łęczycy. 14 września wieczorem, wraz z Podolską BK, 62 dpanc rozpoczął przegrupowanie w kierunku dolnej Bzury. W trakcie jazdy zatłoczonymi drogami, II pluton szwadronu czołgów zaginął w nocy, dołączając do 16 Dywizji Piechoty. 62 dywizjon dotarł do Bzury w rejonie Witkowic. 16 września szwadron czołgów przeprawił się przez Bzurę w bród, przechodząc przez rzekę 7 czołgów TKS. Pozostałe pojazdy szwadronu samochodów pancernych oraz plutonu techniczno-gospodarczego, z powodu braku możliwości przeprawienia się przez Bzurę, zniszczyły swój sprzęt i park pojazdów. 17 września resztki dywizjonu były bombardowane przez niemieckie lotnictwo. Z powodu braku paliwa i hałasu silników, który demaskował oddziały przemieszczające się przez Puszczę Kampinoską, czołgi TKS zostały zniszczone we wsi Polesie. Resztki dywizjonu dotarły do Kazunia, a następnie do Warszawy, biorąc udział w obronie stolicy. II pluton szwadronu czołgów rozpoznawczych otrzymał 16 września rozkaz nawiązania łączności z Grupą Operacyjną gen. bryg. Edmunda Knoll-Kownackiego. Podczas poszukiwań kontaktu, w rejonie wsi Różyce, niedaleko Kiernozi, pluton czołgów rozpoznawczych starł się z kompanią 2 pułku pancernego 1 Dywizji Pancernej, w wyniku czego stracił wszystkie czołgi i przestał istnieć.
Organizacja i obsada personalna
dowódca – kpt. br. panc. Zygmunt Brodowski (4 IX chory opuścił dywizjon, ranny 5 IX), por. Włodzimierz Sieniuta
adiutant – por. br. panc. Włodzimierz Seniuta (od 4 IX dowódca dywizjonu, ranny 10 IX pod Wartkowicami)
szwadron czołgów rozpoznawczych nr 62 (13 czołgów TKS)
dowódca – por. br. panc. Stanisław Niemczycki
dowódca 1 plutonu – ppor. rez. Jan Czarnecki
dowódca 2 plutonu – ppor. rez. Józef Wójcicki
szwadron samochodów pancernych nr 62 (7 samochodów pancernych wzór 1934-II)
dowódca – por. Jan Tabaczyński (ranny 5 IX pod Sławoszewkiem), ppor. rez. Zygmunt Traczyński
dowódca 1 plutonu – ppor. rez. Emil Podhorski (zginął 1 IX)
dowódca 2 plutonu – ppor. rez. Zygmunt Traczyński (od 5 IX dowódca szwadronu)
szef szwadronu – sierż. Pyda (zginął 1 IX)
pluton techniczno-gospodarczy
dowódca – por. br. panc. Antoni Dzięciołowski
Uwagi
Przypisy
Bibliografia
Krzysztof M. Gaj: Polska broń pancerna w 1939 roku – organizacja wojenna i pokojowa jednostek. Oświęcim: NapoleonV, 2014. ISBN 978-83-7889-122-2.
Adam Jońca: Wrzesień 1939: pojazdy Wojska Polskiego: barwa i broń. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, 1990.
Rajmund Szubański: Polska broń pancerna 1939. Warszawa: Bellona, 2011. ISBN 978-83-11-12106-5.
Jan Tarczyński, Krzysztof Barbarski, Adam Jońca: Pojazdy w Wojsku Polskim = Polish Army vehicles : 1918-1939. Pruszków: Oficyna Wydawnicza „Ajaks”; Londyn: Komisja Historyczna b. Sztabu Głównego PSZ, 1995. ISBN 83-85621-57-1.
Marian Żebrowski: Zarys historii polskiej broni pancernej 1918 – 1947. Londyn: Zarząd Zrzeszenia Kół Oddziałowych Broni Pancernych, 1971.
Marian Winogrodzki, Podolska Brygada Kawalerii w działaniach wojennych 1939 r., cz. I Mobilizacja, Wojskowy Przegląd Historyczny Nr 3 (129), Warszawa 1989, s. 326–342.
Stanisław Niemczycki, Na marginesie artykułu M. Winogrodzkiego o Podolskiej BK, Wojskowy Przegląd Historyczny Nr 1-2 (131–132), Warszawa 1990, s. 318.
Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Najlepsza broń. Plan mobilizacyjny „W” i jego ewolucja. Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Adiutor”, 2010. ISBN 978-83-86100-83-5.
Antoni Nawrocki: 6 Batalion Pancerny. Zarys historii wojennej pułków polskich w kampanii wrześniowej. Zeszyt 125. Pruszków: Oficyna Wydawnicza Ajaks, 2001. ISBN 0388773194.