61 Cygni
61 Cygni to gwiazda znajdująca się w gwiazdozbiorze Łabędzia, oddalona o około 11,4 lat świetlnych od Słońca. Jest to jedna z najbliższych gwiazd podwójnych.
Charakterystyka obserwacyjna
61 Cygni jest z trudem dostrzegalna gołym okiem, osiągając wielkość około 4,8m. O jej podwójności poinformował w 1659 roku gdański astronom Jan Heweliusz. W 1753 roku James Bradley przeprowadził bardziej szczegółowe obserwacje, a w 1792 roku Giuseppe Piazzi zauważył jej znaczny ruch własny, co sugerowało niewielką odległość od Słońca. W związku z tym nazwał ją „Latającą gwiazdą” (wł. Stella Volante). W 1838 roku Friedrich Wilhelm Bessel jako pierwszy zmierzył jej paralaksę roczną, co stanowiło przełomowy moment w astronomii.
Obie gwiazdy w układzie 61 Cygni krążą wokół siebie po orbitach. W 1753 roku dzieliła je odległość 19,6 sekundy kątowej, a w 2019 roku wynosiła ona około 31,8″. W okolicy układu znajduje się wiele innych obiektów, które nie są z nim związane, a ich ruch własny jest inny.
Charakterystyka fizyczna
Układ 61 Cygni składa się z dwóch gwiazd, które są do siebie bardzo podobne – obie to pomarańczowe karły klasyfikowane jako typ widmowy K.
Jaśniejsza z nich, 61 Cygni A, jest gwiazdą typu K5 V. Jej jasność wynosi około 15% jasności Słońca, a temperatura to 4450 K. Masa tej gwiazdy to około 60% masy Słońca, a jej promień wynosi około 65% promienia Słońca. Słabszy składnik, 61 Cygni B, to karzeł typu K7 V, o temperaturze 4120 K i jasności równej około 9% jasności Słońca. Jego masa to połowa masy Słońca, a promień wynosi około 60% promienia Słońca.
Obie gwiazdy są zmiennymi – 61 Cygni A to gwiazda zmienna typu BY Draconis, natomiast 61 Cygni B jest gwiazdą rozbłyskową. Krążą one wokół wspólnego środka masy w czasie około 650 lat; ich średnia odległość wynosi 85 au. Nie odkryto żadnych planet orbitujących wokół tych gwiazd, chociaż w połowie XX wieku sugerowano istnienie planety wokół 61 Cyg A na podstawie astrometrii.
61 Cygni charakteryzuje się jednym z najwyższych ruchów własnych, przekraczającym 5 sekund kątowych rocznie. Tylko sześć innych gwiazd ma większy ruch własny, jednak żadna z nich nie jest widoczna gołym okiem. Wynika to częściowo z niewielkiej odległości od Układu Słonecznego, ale także z dużej prędkości ruchu gwiazdy w stosunku do Słońca – układ 61 Cygni przemieszcza się z prędkością względną 108 km/s.
Zobacz też
- Lista gwiazd w gwiazdozbiorze Łabędzia
- Gwiazdy położone najbliżej Ziemi