600 Doński Kozacki Dywizjon Kawalerii (ros. 600-й Донской казачий дивизион, niem. Ost Donkosakenabteilung 600) to ochotnicza jednostka wojskowa kawalerii, składająca się z Kozaków, która współpracowała z Niemcami podczas II wojny światowej.
Wkrótce po inwazji niemieckiej na ZSRR, 22 sierpnia, znacząca część 436 pułku strzeleckiego pod dowództwem ppłk. Iwana N. Kononowa przeszła na stronę niemiecką. W dniu 6 września 1941 roku w sztabie niemieckiej 4 Armii ogłosił on plan sformowania ochotniczego kozackiego pułku kawalerii, aby walczyć z władzą sowiecką, co wywarło duże wrażenie na niemieckim dowództwie. Dowódca oddziałów bezpieczeństwa na tyłach Grupy Armii „Środek”, gen. Max von Schenkendorf, zainteresował się tym pomysłem. W rezultacie, wbrew rozkazom Adolfa Hitlera, płk I. N. Kononow rozpoczął formowanie ochotniczego oddziału kozackiego w rejonie okupowanego Witebska, złożonego głównie z uciekinierów i byłych jeńców wojennych Armii Czerwonej, którzy znajdowali się w stalagach i dulagach w Witebsku, Mohylewie, Orszy, Homlu i Smoleńsku. Nadzór nad tym przedsięwzięciem sprawował z ramienia Abwehry płk Graf G. A. von Rittberg.
28 października 1941 roku w Mohylewie powstał ochotniczy oddział kawalerii, liczący ponad 1000 żołnierzy, oznaczony numerem 102, pod dowództwem płk. I. N. Kononowa. Oddział ten składał się z czterech szwadronów kawalerii, plutonu artylerii konnej oraz plutonu działek przeciwpancernych. Działał w ramach niemieckiej 88 Dywizji Piechoty, prowadząc operacje antypartyzanckie w rejonie Wiaźmy, Połocka i Wielkich Łuków, gdzie Kozacy likwidowali leśne bazy partyzantów. Zimą 1942 roku do oddziału dołączył ppłk Aleksandr N. Pugowocznikow, uwolniony z obozu jenieckiego dla oficerów armii jugosłowiańskiej, który objął stanowisko zastępcy płk. I. N. Kononowa. W listopadzie i grudniu 1942 roku oddział został przekształcony w 600 Doński Kozacki Dywizjon Kawalerii, nieoficjalnie nazywany pułkiem. W lutym 1943 roku składał się z sztabu, ośmiu szwadronów kawalerii, szwadronu motocyklistów i dywizjonu artylerii, licząc około 2300 żołnierzy.
W marcu do oddziału dotarli kolejni ochotnicy z obozów jenieckich w Niemczech. 15 kwietnia większa część 3 i 4 szwadronów kawalerii oraz dywizjonu artylerii przeszła na stronę partyzantów, eliminując niemieckich oficerów łącznikowych oraz swoich własnych dowódców. Wśród tych żołnierzy znajdowało się wielu, którzy nie byli Kozakami. Podpułkownik I. N. Kononow uzyskał od gen. Piotra N. Krasnowa zgodę na stworzenie szerokiego rosyjskiego ruchu antysowieckiego, w skład którego mieli wchodzić Kozacy z kolaboracyjnych jednostek wojskowych. Jeszcze w styczniu 1943 roku jednostkę odwiedził gen. Andriej A. Własow, który prowadził inspekcję okupowanych terenów Rosji. Po spotkaniu z nim, ppłk I. N. Kononow stał się gorącym zwolennikiem integracji wszystkich wschodnich oddziałów wojskowych z rosyjskim ruchem wyzwoleńczym. Niebawem jednak gen. A. A. Własow został aresztowany, co osłabiło jego poparcie ze strony władz III Rzeszy, co stanowiło poważny cios dla ppłk. I. N. Kononowa. Dodatkowo, 18 czerwca 1943 roku, kolejnych 16 Kozaków, w tym emigrant książę N. Gagarin, przeszło do partyzantów.
Wkrótce 600 Doński Kozacki Dywizjon Kawalerii został przeniesiony do Mławy (Mielau), gdzie od kwietnia formowała się 1 Kozacka Dywizja Kawalerii pod dowództwem płk. Helmutha von Pannwitza. Podpułkownik I. N. Kononow był rozczarowany polityką kadrową, ponieważ wszystkie kluczowe stanowiska dowódcze zajmowali Niemcy. Mimo to, na prośbę gen. A. A. Własowa, nie zrezygnował i doprowadził do sformowania 5 Dońskiego Pułku Kawalerii, obejmując jego dowództwo jako jedyny Rosjanin na tym stanowisku.
Linki zewnętrzne: