60 Lotniczy Pułk Szkolny

60 Lotniczy Pułk Szkolny był jednostką wojskową, która funkcjonowała w Radomiu od 5 lutego 1958 roku do 28 grudnia 2000 roku. Po jej rozwiązaniu, powołano 2 Ośrodek Szkolenia Lotniczego.

Historia

Tradycje lotnictwa w Radomiu sięgają 1927 roku, kiedy to w pobliskiej wsi Sadków zbudowano lotnisko o powierzchni 100 ha. Jako pierwsza działalność rozpoczęła Eskadra Szkolna Pilotów. W 1935 roku jednostka przeszła reorganizację, zmieniając nazwę na Szkołę Pilotów Rezerwy. W 1937 roku powstała również Szkoła Podchorążych Rezerwy Lotnictwa. Szkolenie pilotów na lotnisku w Sadkowie zostało przerwane przez wybuch II wojny światowej.

Po zakończeniu działań wojennych w centralnej Polsce, w marcu 1945 roku przeniesiono na Sadków 15 Zapasowy Szkolny Pułk Lotniczy, a na mocy rozkazu Dowództwa Wojsk Lotniczych utworzono Oficerską Szkołę Lotniczą nr 5, która szkoliła pilotów myśliwskich do 1964 roku.

W marcu 1955 roku, w wyniku zmian w kierownictwie szkoły, dowództwo 3 Eskadry objął kpt. pil. Jerzy Iwonin.

Dnia 5 lutego 1958 roku, na podstawie decyzji Ministra Obrony Narodowej oraz rozkazu Komendanta Ośrodka Szkolenia Lotniczego, powstał 60 Lotniczy Pułk Szkolno-Bojowy, który utworzono na bazie 2 Eskadry Szkolnej Pilotażu Bojowego pod dowództwem majora M. Lipczyńskiego oraz 5 Eskadry Szkolnej Pilotażu Bojowego kapitana Cymbalskiego.

Sztandar jednostki, nadany na mocy uchwały Rady Państwa PRL z dnia 5 października 1960 roku, został wręczony przez ówczesnego dowódcę Lotnictwa Operacyjnego, gen. bryg. pil. Jana Raczkowskiego, 29 listopada 1960 roku.

Szkolenie podchorążych odbywało się na dwumiejscowych samolotach MiG-15UTI oraz myśliwcach Lim-1, produkowanych w Polsce na licencji ZSRR. Od 1960 roku wprowadzono również samoloty szkolno-treningowe PZL TS-8 Bies, które od 11 marca 1964 roku zaczęły być zastępowane przez polskie samoloty szkolno-bojowe PZL TS-11 Iskra. Radomska jednostka była pierwszym użytkownikiem „Iskier” w kraju, odpowiadając za ich wdrożenie oraz przeszkolenie kadry instruktorskiej z PZL w Mielcu, a później rozpoczęcie szkolenia podchorążych.

Na mocy zarządzenia Szefa Sztabu Generalnego WP z dnia 8 kwietnia 1964 roku, 60 Lotniczy Pułk Szkolno-Bojowy został podporządkowany komendantowi Oficerskiej Szkoły Lotniczej im. Janka Krasickiego w Dęblinie, a na podstawie kolejnego zarządzenia z 21 grudnia 1964 roku, przekształcony w 60 Lotniczy Pułk Szkolny.

30 stycznia 1979 roku, w wyniku intensywnych opadów śniegu, zawalił się dach jednego z hangarów, co spowodowało zniszczenie 26 „Iskier”, co zakłóciło proces szkolenia pilotów do czasu uzupełnienia maszyn z innych pułków.

29 września 1983 roku, na mocy rozkazu Ministra Obrony Narodowej, 60 Lotniczy Pułk Szkolny otrzymał imię kpt. pil. Franciszka Żwirki i inż. Stanisława Wigury.

W wyniku likwidacji 66 Lotniczego Pułku Szkolnego w Tomaszowie Mazowieckim w 1989 roku, tamtejsze lotnisko przeszło pod dowództwo radomskiego pułku, co umożliwiło szkolenie pilotów również na tym obiekcie do 1995 roku, w ramach 3 eskadry szkolnej pod dowództwem ppłk dypl. pil. Zenona Mackiewicza.

W 1994 roku rozpoczęto proces przezbrajania pułku w samoloty PZL-130 Orlik, które w ciągu trzech lat zastąpiły TS-11 Iskry, wycofywane z Radomia do końca 1997 roku.

W 1999 roku rozpoczęto kolejną reorganizację radomskiego pułku, który stał się częścią Ośrodka Szkolenia Lotniczego podległego Dęblińskiej Szkole Orląt. Oficjalnie, 28 grudnia 2000 roku, 60 Lotniczy Pułk Szkolny został rozwiązany, a jego miejsce zajęto przez 2 Ośrodek Szkolenia Lotniczego. Tego samego dnia odbyła się ceremonia pożegnania sztandaru, który został przekazany do Muzeum Wojska Polskiego. Nowy sztandar dla 2 OSL został wręczony podczas uroczystości w pobliżu kościoła garnizonowego w centrum miasta.

Zespoły akrobacyjne

16 stycznia 1969 roku powołano pierwszy wojskowy zespół akrobacyjny radomskiego garnizonu, Rombik, który składał się z czterech samolotów TS-11 Iskra (nie mylić z zespołem akrobacyjnym 61 lpszB z Białej Podlaskiej). Nazwa zespołu pochodziła od charakterystycznej formacji w kształcie rombu. Zespół prezentował swoje umiejętności na wielu wydarzeniach, zaczynając od obchodów Święta Lotnictwa w Dęblinie 17 sierpnia 1971 roku. Zespół „Rombik” działał do 1989 roku, z krótką przerwą w latach 1981-1984 z powodu stanu wojennego. W 1989 roku skład zespołu zwiększono do 6 maszyn, a jego nazwa zmieniono na Biało-Czerwone Iskry. Maszyny zostały pomalowane w charakterystyczny biało-czerwony wzór. W wyniku reorganizacji w Wojskach Lotniczych zespół został przeniesiony do Dęblina, a symboliczne przekazanie miało miejsce 17 czerwca 2000 roku.

Na mocy rozkazu komendanta Szkoły Orląt w Dęblinie 1 stycznia 1998 roku utworzono drugi zespół akrobacyjny o nazwie Orlik, który rozpoczął treningi 15 kwietnia tego samego roku. Zespół, jak sama nazwa wskazuje, korzystał z samolotów PZL-130 Orlik, będących na stanie 60 lpsz, a obecnie 2 OSL. Początkowo w skład zespołu wchodziło pięć maszyn, cztery do pokazów grupowych i jedna do pokazów indywidualnych. W 2001 roku skład zespołu zwiększono do siedmiu maszyn, a dwa lata później do dziewięciu.

Odznaka pułkowa

Odznaka pułkowa o wymiarach 22×28 mm ma kształt rombu z biało-czerwoną szachownicą, na którą nałożono srebrnego orła z odznaki pilota. Pod orłem znajduje się tarcza z herbem Radomia. Projekt odznaki stworzył Jan Mruk.

Dowódcy pułku

ppłk dypl. pil. Feliks Skrzeczkowski

ppłk dypl. pil. Marian Lipczyński

ppłk dypl. pil. Stanisław Madej

ppłk dypl. pil. Franciszek Macioła

ppłk dypl. pil. Ryszard Olszewski

płk dypl. pil. Ryszard Leszczyński

płk dypl. pil. Bogusław Deja

płk pil. dr Marek Bylinka – jednocześnie pierwszy dowódca 2 OSL

Nagrody

W trakcie swojego istnienia 60 lpsz był wielokrotnie nagradzany. Oto niektóre z nagród i wyróżnień pułku:

Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski
medal „za Wybitne Osiągnięcia w Służbie Wojskowej”
liczne puchary za bezpieczeństwo lotów.

Przypisy

Bibliografia

Zdzisław Sawicki, Jerzy Waszkiewicz, Adam Wielochowski: Mundur i odznaki Wojska Polskiego. Czas przemian. Warszawa: Bellona, 1997. ISBN 83-11-08588-9. Brak numerów stron w książce

Józef Zieliński [red.]: Polskie lotnictwo wojskowe 1945-2010: rozwój, organizacja, katastrofy lotnicze. Warszawa: Bellona SA; Wojskowe Stowarzyszenie Społeczno-Kulturalne „SWAT”, 2011, s. 161-162. ISBN 978-83-1112-14-09.