60 Armia (ZSRR)

60 Armia

60 Armia (ros. 60-я армия) – jednostka operacyjna Armii Czerwonej, która brała udział w II wojnie światowej. Żołnierze tej armii uczestniczyli w działaniach wojennych, w wyniku których m.in. uwolniono więźniów niemieckiego obozu Auschwitz-Birkenau.

Historia

I formowanie

60 Armia została utworzona 15 listopada 1941 roku w Nadwołżańskim Okręgu Wojskowym, z bezpośrednim podporządkowaniem Stawce. Na początku grudnia armia otrzymała zadanie zorganizowania linii obronnej na lewym brzegu Wołgi, od ujścia rzeki Unży do Koźmodiemianska oraz Gorkowskiego Rejonu Umocnionego. 5 grudnia 1941 roku armia została włączona do Moskiewskiej Strefy Obrony.

25 grudnia 1941 roku 60 Armia została przekształcona w 3 Armię Uderzeniową.

II formowanie

60 Armia została ponownie sformowana 7 lipca 1942 roku na podstawie 3 Armii Rezerwowej. Dnia 9 lipca armia została podporządkowana Frontowi Woroneskiemu, w ramach którego prowadziła działania obronne aż do końca 1942 roku, walcząc na lewym brzegu Donu na północ od Woroneża. W zimie 1943 roku armia brała udział w operacji woronesko-kastornieńskiej oraz trzeciej bitwie o Charków.

23 marca armia została podporządkowana Frontowi Kurskiemu, a 26 marca Frontowi Centralnemu, w składzie którego uczestniczyła w bitwie na łuku kurskim oraz w wyzwoleniu Lewobrzeżnej Ukrainy.

6 października armia ponownie weszła w skład Frontu Woroneskiego, który w październiku 1943 roku został przekształcony w 1 Front Ukraiński. W ramach tego frontu brała udział w:

Bitwie o Kijów,
operacji żytomiersko-berdyczowskiej,
operacji rówieńsko-łuckiej,
operacji proskursko-czernowickiej,
operacji lwowsko-sandomierskiej, w tym w bitwie o Dębicę,
operacji wiślańsko-odrzańskiej, podczas której wyzwolono Kraków i oboz Auschwitz,
operacji górnośląskiej.

Od 6 kwietnia armia weszła w skład 4 Frontu Ukraińskiego, uczestnicząc w:

operacji morawsko-ostrawskiej,
operacji praskiej.

W sierpniu 1945 roku 60 Armia została rozwiązana, a jej dowództwo przekształcono w dowództwo Kubańskiego Okręgu Wojskowego.

Dowództwo armii

Dowódcy:

gen. por. Maksim Purkajew (listopad – grudzień 1941),
gen. por. Maksim Antoniuk (lipiec 1942),
gen. por./generał pułkownik broni Iwan Czerniachowski (lipiec 1942 – kwiecień 1944),
gen. płk Pawieł Kuroczkin (kwiecień 1944 – do końca wojny).

Członkowie Rady Wojennej:

gen. mjr Wasilij Olenin,
gen. mjr Wasilij Rodionow.

Szefowie sztabu:

gen. mjr Afanasiej Gonczarow.

Struktura organizacyjna

Skład 1 grudnia 1941:

334 Dywizja Strzelecka,
336 Dywizja Strzelecka,
358 Dywizja Strzelecka,
360 Dywizja Strzelecka,
11 Dywizja Kawalerii oraz jednostki armijne.

Skład 1 grudnia 1942:

100 Dywizja Strzelecka,
121 Dywizja Strzelecka,
206 Dywizja Strzelecka,
303 Dywizja Strzelecka,
305 Dywizja Strzelecka oraz jednostki armijne.

Skład 1 grudnia 1943:

15 Korpus Strzelecki,
23 Korpus Strzelecki,
3 Gwardyjska Dywizja Powietrznodesantowa,
75 Gwardyjska Dywizja Strzelecka.
24 Korpus Strzelecki,
6 Gwardyjska Dywizja Strzelecka,
112 Dywizja Strzelecka,
226 Dywizja Strzelecka.
30 Korpus Strzelecki,
121 Dywizja Strzelecka,
141 Dywizja Strzelecka.
77 Korpus Strzelecki,
8 Dywizja Strzelecka,
143 Dywizja Strzelecka,
280 Dywizja Strzelecka oraz jednostki armijne.

Skład 1 czerwca 1944:

15 Korpus Strzelecki,
23 Korpus Strzelecki,
68 Gwardyjska Dywizja Strzelecka,
99 Dywizja Strzelecka,
359 Dywizja Strzelecka,
28 Korpus Strzelecki,
94 Korpus Strzelecki,
135 Dywizja Strzelecka,
221 Dywizja Strzelecka,
327 Dywizja Strzelecka.
106 Korpus Strzelecki,
100 Dywizja Strzelecka,
302 Dywizja Strzelecka,
340 Dywizja Strzelecka oraz jednostki armijne.

Skład 60 Armii 12 stycznia 1945:

15 Korpus Strzelecki,
28 Korpus Strzelecki,
106 Korpus Strzelecki.

Skład 60 Armii 1 maja 1945 roku:

15 Korpus Strzelecki,
17 Korpus Strzelecki,
28 Korpus Strzelecki,
106 Korpus Strzelecki,
148 Czernichowska Dywizja Strzelecka odznaczona Orderem Czerwonego Sztandaru i Suworowa,
304 Żytomierska Dywizja Strzelecka odznaczona Orderem Czerwonego Sztandaru,
3 Karpacki Korpus Strzelców Górskich,
128 Turkiestańska Dywizja Strzelecka Gwardii odznaczona Orderem Czerwonego Sztandaru,
242 Tamańska Dywizja Strzelców Górskich odznaczona Orderem Czerwonego Sztandaru i Kutuzowa,
318 Noworosyjska Dywizja Strzelców Górskich,
322 Żytomierska Dywizja Strzelecka odznaczona Orderem Czerwonego Sztandaru i Suworowa,
302 Tarnopolska Dywizja Strzelecka.

Przypisy

Bibliografia

Bolesław Dolata, Tadeusz Jurga: Walki zbrojne na ziemiach polskich 1939-1945. Warszawa: 1977.

Rafał Podsiadło: Niemieckie fortyfikacje Stellung a2 i ich przełamanie w styczniu 1945 r. Na linii Raby, Szreniawy i Pilicy. Warszawa: 2014. ISBN 978-83-7339-136-9.