Pułk 6 Piechoty Liniowej – jednostka piechoty Wojska Polskiego Królestwa Kongresowego.
Formowanie i zmiany organizacyjne
Pułk został utworzony w 1815 roku. W czasach pokoju składał się z sztabu oraz dwóch batalionów, złożonych z czterech kompanii każdy, a także dwóch kompanii rezerwowych związanych z batalionami. Stan każdej kompanii wynosił od 4 do 6 oficerów, 14 do 16 podoficerów oraz 184 szeregowców. Batalion liczył 830 żołnierzy, a łączna liczba w pułku wynosiła: 5 oficerów starszych, 54-55 oficerów młodszych, 160 podoficerów, 72 muzyków, od 1664 do 1676 szeregowych oraz 5 oficerów i 71-82 podoficerów i szeregowych w rezerwie. Łącznie w pułku służyło około 2050 żołnierzy. Dwie pierwsze kompanie pułku były kompaniami wyborczymi – grenadierską i woltyżerską, natomiast pozostałe nazywano kompanami fizylierskimi, co oznaczało strzeleckie.
W czasie wojny przewidywano zwiększenie pułku do czterech batalionów, z ośmioma kompaniami w każdym. W każdej z nowo utworzonych kompanii powstawała kompanią woltyżerska.
Pułk wchodził w skład 2 Brygady 1 Dywizji Piechoty. Po wybuchu powstania listopadowego zreorganizowano jednostki piechoty, w wyniku czego pułk stał się częścią zreorganizowanej 1 Dywizji Piechoty. 26 kwietnia 1831 roku miała miejsce kolejna reorganizacja armii, podczas której piechota została podzielona na pięć dywizji, a pułk trafił do 2 Brygady 5 Dywizji Piechoty.
Dyslokacja pułku
Pułk stacjonował na obszarze ówczesnego województwa mazowieckiego:
sztab – Rawa Mazowiecka
1 batalion – Rawa Mazowiecka
2 batalion – Jerzewo
dwie kompanie wyborcze – koszary Ordynackie w Warszawie
Żołnierze pułku
Pułkiem dowodzili:
płk Michał Kosiński (19 I 1815 – I 1817)
ppłk armii rosyjskiej Hudrychiewicz (p.o. I – III 1817)
ppłk Józef Obertyński (29 III 1817 – 6 II 1818)
ppłk Antoni Pawłowski (6 II 1818 – 1829)
ppłk Julian Górski (1829 – 25 II 1830)
ppłk / płk Roman Wybranowski (25 II 1830 – 1831)
Oficerowie pułku:
por. Dominik Szamowski
ppor./por. Wiktor Tylski
ppor. Alojzy Feliks Szamowski
Walki pułku
Pułk uczestniczył w walkach podczas powstania listopadowego.
Bitwy i potyczki:
- Warszawa (29 listopada 1830)
- Stoczek (14 lutego 1831)
- Grochów (19 i 20 lutego)
- Nieporęt (23 lutego)
- Białołęka (24 i 25 lutego)
- Wawer (31 marca)
- Boreml (16 i 18 kwietnia)
- Nur (22 maja)
- Ostrołęka (25 i 26 maja)
- Karczew (23 sierpnia)
- Rachów (16 września)
W 1831 roku, podczas wojny z Rosją, żołnierze pułku zostali odznaczeni 1 krzyżem kawalerskim oraz 24 złotymi i 57 srebrnymi krzyżami Orderu Virtuti Militari.
Uzbrojenie i umundurowanie
Podstawowym uzbrojeniem piechoty były karabiny skałkowe. Początkowo używano karabinów francuskich wz. 1777 (kaliber 17,5 mm), które później zastąpiono rosyjskimi produkcji tulskiej wz. 1811 (kaliber 17,78 mm). Oprócz karabinów piechurzy dysponowali także bagnetami, a podoficerowie i grenadierzy mieli do dyspozycji tasaki (pałasze piechoty). Wyposażenie uzupełniała łopatka saperska, ładownica na 40 naboi oraz pochwa na bagnet.
Umundurowanie piechura składało się z granatowej kurtki oraz spodni – zimą wykonanych z granatowej wełny, a latem z białego płótna. Żołnierze nosili granatowe naramienniki z żółtymi wypustkami, a także żółte wyłogi i kołnierz oraz białe pasy (jak cała piechota linowa). Numer dywizji (1) był żółty. Używano wysokich czapek o okrągłych denkach (tzw. kaszkiety) z białymi sznurami (kordonami) oraz pomponami (w kompaniach fizylierskich) lub kitami (w kompaniach grenadierskich). Po reformie w 1826 roku wprowadzono pantalony zapinane na guziki oraz nowe, wyższe kaszkiety bez kordonów. Na kaszkiecie znajdowała się blacha z orłem i numerem pułku. W przypadku złej pogody żołnierze nosili szare, sukienne płaszcze do kostek, z żółtymi kołnierzami i granatowymi naramiennikami. Na kaszkietach, po zdjęciu kordonów i pomponów (kitów), zakładano ceratowy pokrowiec. Utworzone w grudniu 1830 roku 3. i 4. batalion pułku nie miały kaszkietów, lecz okrągłe furażerki bez daszka, z mniejszym denkiem, aby łatwiej można je było odróżnić od rosyjskich.
Chorągiew
Na tle granatowego krzyża kawalerskiego w czerwonym polu, otoczonego wieńcem laurowym, znajdował się biały orzeł z złoconą koroną, dziobem i szponami.
Pola między ramionami krzyża były białe z czerwonym, a na rogach płata widniały królewskie inicjały: A I, później M I z koroną, otoczone wieńcami laurowymi.
Uwagi
Przypisy
Bibliografia
Bronisław Gembarzewski: Wojsko Polskie – Królestwo Polskie 1815-1830. Poznań: Wydawnictwo Kurpisz, 2003. ISBN 83-88841-48-3.
Bronisław Gembarzewski: Rodowody pułków polskich i oddziałów równorzędnych od r. 1717 do r. 1831. Warszawa: Towarzystwo Wiedzy Wojskowej, 1925.
Bronisław Gembarzewski: Żołnierz polski. Ubiór, uzbrojenie i oporządzenie. Tom IV. Od 1815 do 1831 roku. Warszawa: 1966. Brak numerów stron w książce.
Tadeusz Korzon, Bronisław Gembarzewski, Jadwiga Rogowa: Dzieje wojen i wojskowości w Polsce. T.3. Lwów, Warszawa, Kraków: Wydawnictwo Zakładu Narodowego im. Ossolińskich, 1923.
Karol Linder: Dawne Wojsko Polskie. Ubiór i uzbrojenie. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1960.
Jan Wimmer: Historia piechoty polskiej do roku 1864. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1978.
Rocznik Woyskowy Królestwa Polskiego Na Rok 1825, Reprodukcja techniką fotooffsetową. Warszawa (oryginał), Kraków (reprodukcja): 1825 (oryginał), 1990 (reprodukcja). Brak numerów stron w książce.