6 Brygada Kawalerii Narodowej
6 Brygada Kawalerii Narodowej to jednostka jazdy koronnej Rzeczypospolitej Obojga Narodów.
Inne nazwy:
W czasie istnienia czterech brygad, aż do jesieni 1789 roku, funkcjonowała jako 2 Brygada Kawalerii Narodowej w Dywizji Ukraińskiej i Podolskiej (znana również jako 2 Ukraińska Brygada Kawalerii Narodowej).
Po reorganizacji i utworzeniu ośmiu brygad w 1789 roku, przekształciła się w 2 Wołyńską Brygadę Kawalerii Narodowej.
Formowanie i zmiany organizacyjne
Jednostka została utworzona w 1776 roku z chorągwi husarskich oraz pancernych.
W październiku 1789 roku rozpoczęto proces reorganizacji brygad kawalerii. Z dwóch chorągwi I Ukraińskiej BKN oraz dziesięciu chorągwi II Ukraińskiej Brygady KN powstała 2 Wołyńska Brygada Kawalerii Narodowej pod dowództwem brygadiera Rocha Jerlicza. Chorągwiom nadano numery od 61 do 72. Brygada była kontynuatorką II Brygady KN w Dywizji Ukraińskiej i Podolskiej. Na początku wchodziła w skład teoretycznie istniejącej Dywizji Wołyńskiej i Kijowskiej, jednak po zmianach w podziale wojska została przydzielona do Dywizji Wołyńskiej i Podolskiej. Proces rozbudowy i przemieszczenia poszczególnych chorągwi trwał przez wiele kolejnych miesięcy.
Wiosną 1792 roku, w przeddzień wojny z Rosją, brygada osiągnęła swój najwyższy poziom organizacyjny, licząc etatowo 1818 ludzi, a faktycznie 1792.
6 maja 1793 roku została wcielona do wojsk rosyjskich pod nazwą Brygady Dniestrzańskiej. Po wybuchu powstania kościuszkowskiego, brygada nie zdołała się przebić przez kordon i została rozwiązana przez Rosjan.
Stanowiska
Białocerkiew, Łabuń (1779), Mohylew, Żwaniec, Tulczyn (1789), Jampol (1792), Janowiec nad Wisłą (wrzesień 1792), okolice Dniepru (1793).
Walki i potyczki
Brygada brała udział w wojnie z Rosją w 1792 roku. W 1793 roku pozostała za kordonem rozbiorowym, a w kwietniu została wcielona do armii rosyjskiej.
Żołnierze tej brygady walczyli w bitwach pod Serbami (22 maja 1792), Nową Sieniawką (11 czerwca 1792), Zieleńcami (17 czerwca 1792), Bereziem (18 lipca 1792) oraz pod Markuszowem (26 lipca 1792).
Żołnierze brygady
Do jesieni 1789 roku sztab brygady składał się z brygadiera, vicebrygadiera, kwatermistrza, audytora oraz adiutanta. Nowo uchwalony etat powiększył sztab o trzech majorów i adiutanta. Zgodnie z prawem wprowadzonym 9 października 1789 roku, brygadier, vicebrygadier i major byli wybierani przez króla spośród osób przedstawionych przez Komisję Wojskową, a w połowie z rotmistrzów kawalerii narodowej oraz rodaków powracających ze służby zagranicznej. Pozostali oficerowie sztabu byli mianowani przez brygadiera.
Komendanci:
- Michał Zielonka (1 września 1776),
- gen. mjr Roch Jerlicz (1786−1792),
- gen. mjr Maciej Perekładowski (10 XII 1792−).
Uwagi
Przypisy
Bibliografia
Krzysztof Bauer: Wojsko koronne powstania kościuszkowskiego. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1981. ISBN 83-11-06605-1.
Bronisław Gembarzewski: Rodowody pułków polskich i oddziałów równorzędnych od r. 1717 do r. 1831. Warszawa: Towarzystwo Wiedzy Wojskowej, 1925.
Konstanty Górski: Historya jazdy polskiej. Kraków: Spółka wydawnicza Polska, 1894.
Mariusz Machynia, Czesław Srzednicki: Oficerowie Rzeczypospolitej Obojga Narodów 1717-1794. T.1: Oficerowie wojska koronnego, cz.1: Sztaby i kawaleria. Kraków: Księgarnia Akademicka. Wydawnictwo Naukowe, 2002. ISBN 83-71-88-500-8.
Tomasz Ciesielski: Jazda koronna i Wielkiego Księstwa Litewskiego autoramentu narodowego armii Rzeczypospolitej Obojga Narodów w latach 1717-1776. W: Aleksander Smoliński[red.]: Do szarży marsz, marsz… Studia z dziejów kawalerii. T.1. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, 2010. ISBN 978-83-231-2567-9.
Maciej Trąbski: Kawaleria autoramentu narodowego armii Rzeczypospolitej Obojga narodów w epoce stanisławowskiej. Lata 1775-1794. W: Aleksander Smoliński[red.]: Do szarży marsz, marsz… Studia z dziejów kawalerii. T.2. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, 2012. ISBN 978-83-231-2783-3.
Leonard Ratajczyk, Jerzy Teodorczyk: Wojsko powstania kościuszkowskiego w oczach współczesnych malarzy. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1987. ISBN 83-11-07090-3.