6 Batalion Strzelców (6 bs) – jednostka piechoty Wojska Polskiego II RP, która nie funkcjonowała w czasie pokoju.
Mobilizacja
6 batalion strzelców został utworzony w dniach 24–25 sierpnia 1939 roku w ramach mobilizacji alarmowej w grupie żółtej w trakcie A+24 przez 58 pułk piechoty w Poznaniu, 14 Dywizji Piechoty pod dowództwem gen. bryg. Franciszka Włada. Po mobilizacji batalion został podporządkowany dowódcy Armii „Poznań”. Po przydzieleniu kadry służby stałej oraz przyjęciu rezerwistów, a także pobraniu broni, sprzętu i wyposażenia zgodnie z tabelami mobilizacyjnymi, batalion osiągnął gotowość marszową 25 sierpnia. 6 bs nie otrzymał hełmów ani manierek. Mobilizacja miała miejsce w Poznaniu, w koszarach 58 pp. Dowodzony przez mjr. Mariana Kwiatkowskiego, batalion udał się do rejonu Miłosławia, gdzie był do dyspozycji dowódcy Armii „Poznań”, gen. dyw. Tadeusza Kutrzeby.
6 bs w kampanii wrześniowej
Działania bojowe
O świcie 1 września 6 batalion strzelców stacjonował w rejonie Miłosławia, w towarzystwie 72 samodzielnej kompanii czołgów rozpoznawczych. Następnie w godzinach porannych 1 września 6 bs oraz 72 skczr zostały załadowane do pociągów i wysłane do dowódcy 26 Dywizji Piechoty. Po przyjeździe do Szubina i Kcyni obie jednostki włączyły się w skład zgrupowania odwodowego 26 DP. Wieczorem 1 września osiągnęły lasy w pobliżu gajówki Czerwoniak i wsi Suchoręczek, gdzie pozostały 2 i 3 września. 3 września wieczorem, razem z oddziałami 26 DP, batalion przemaszerował na pozycję żnińską, która była główną pozycją obrony 26 DP. Na tej pozycji 4 września obsadził odcinek Kołaczkowo-Smolniki. Na rozkaz dowódcy 26 DP, 6 bs opuścił pozycję żnińską w nocy 4/5 września i wycofał się w kierunku Łabiszyna, zajmując linię Noteci w składzie zgrupowania dowódcy piechoty dywizyjnej, płk. dypl. Tadeusza Parafińskiego, razem z 83 batalionem piechoty, 67 dywizjonem artylerii lekkiej (bez 3 baterii) oraz 82 samodzielną kompanią czołgów rozpoznawczych, pomiędzy Kobylarnią a jeziorem Wolickim. Całość zgrupowania 26 DP została podporządkowana od 5 września dowódcy Armii „Pomorze”, gen. dyw. Władysławowi Bortnowskiemu. 6 września batalion prowadził walki z niemieckimi patrolami na zajmowanym odcinku obrony. Nocą 6/7 września, w związku z dalszym odwrót Armii „Pomorze”, 6 bs w składzie 26 DP podjął nocny marsz, zajmując rano 7 września rejon na południowy wschód od Inowrocławia, gdzie odpoczywał. Nocnym marszem 7/8 września 6 batalion w szykach 26 DP ruszył w kierunku Lubrańca, wzdłuż Noteci i jeziora Gopło. 8 września, po spotkaniu dowódców Armii „Poznań” i Armii „Pomorze”, za aprobatą Naczelnego Wodza, zainicjowano przygotowania do akcji zaczepnej nad Bzurą. 26 DP, a w jej składzie 6 bs, pozostał na postoju, nie mając kontaktu z nieprzyjacielem w rejonie Lubrańca.
9 września, w związku z planowanym wycofaniem 26 DP do rejonu Sochaczewa, z dywizji wydzielono 6 batalion strzelców, 83 batalion piechoty, kompanię Straży Granicznej i 67 dywizjon artylerii lekkiej, a także Batalion ON „Żnin” i Batalion ON „Wągrowiec”. Oddziały te 11 września rano weszły w skład zgrupowania Poznańskiej Brygady Obrony Narodowej, dowodzonej przez płk. Stanisława Siudę. Poznańska Brygada ON zabezpieczała tyły obu armii, które prowadziły natarcie na jednostki niemieckie na południowym brzegu Bzury. Z wydzielonych oddziałów z 26 DP, 10 września utworzono improwizowany pułk pod dowództwem mjr. Mariana Kwiatkowskiego (dowódcy 6 bs). Pułk ten stanowił odwód zgrupowania Poznańskiej BON pod dowództwem płk. Siudy. Zajął miasto Kłodawa i okoliczne tereny, a dowództwo pułku miało siedzibę w kolonii Cząstków. Zadaniem pułku było przeprowadzenie przeciwuderzenia w kierunku Izbicy, wspierając zgrupowanie Straży Granicznej ppłk. Tadeusza Świderskiego oraz obronę węzła Kłodawa. Pułk mjr. Kwiatkowskiego od 11 września przed zmrokiem zajął rejon obrony. Tego dnia Poznańska BON została włączona do Grupy Operacyjnej gen. bryg. Michała Tokarzewskiego-Karaszewicza. Z uwagi na stopniowe przemieszczanie się na kolejne rubieże obrony Poznańskiej BON, pułk mjr. Mariana Kwiatkowskiego stanowił od 12 września północne skrzydło brygady. Zajęto pozycje obronne na linii kolejki wąskotorowej Rybno na rubieży: północny skraj Przedecz-las Rogoźno i szosa Chrustowo-Chodecz. Wydzielone patrole z batalionów prowadziły rozpoznanie w kierunku północnym, napotykając oddziały niemieckie i tocząc z nimi drobne starcia. Poznańska Brygada ON wycofywała się północnym brzegiem Bzury, osłaniając tyły głównych sił obu armii, które przemieszczały się w kierunku wschodnim. 13 września pułk mjr. Kwiatkowskiego zatrzymał się w lasach na północny wschód od folwarku Muchnice, stanowiąc główny odwód dowódcy brygady, płk. Siudy. 6 bs w składzie Pomorskiej BON, bez kontaktu z oddziałami niemieckimi, kontynuował działania osłonowe. 14 września batalion opóźniał działania niemieckie, broniąc kolejnych rubieży w ramach pułku mjr. Kwiatkowskiego. 15 września pułk mjr. Kwiatkowskiego, w którego skład wchodził 6 bs, przemieścił się do rejonu Sanniki. Ostatecznie wycofał się z rejonu Muchnic w nocy 15/16 września i zajął pozycje obronne w rejonie Sanniki, Osmolin, Kiernozia, broniąc kierunków z Żychlina i Soboty. 6 bs odpowiadał za obronę rejonu Kiernozi. 16 września na stanowiskach obronnych 6 bs, wraz z resztą pułku, był ostrzeliwany przez niemiecką artylerię oraz bombardowany przez lotnictwo niemieckie. Tam batalion stoczył walkę obronną przeciwko niemieckim czołgom i piechocie, ponosząc znaczne straty, a następnie, po zniszczeniu broni przeciwpancernej, został częściowo rozbity. Wieczorem udało się zebrać część batalionu i wycofać w nocy 16/17 września w kierunku Iłowa, Łazisk, w lasach w rejonie Iłowa i Bud Starych 6 bs oraz reszta pułku mjr. Kwiatkowskiego byli atakowani przez niemieckie lotnictwo i ostrzeliwani przez niemiecką artylerię. Ostatecznie 19 września w rejonie Bud Starych 6 bs uległ zniszczeniu, tak jak większość batalionów z zgrupowania Poznańskiej BON. Nieliczne grupki żołnierzy broniły się w lesie na północ od Bud Starych i Młodzieszyna aż do 21 września. Nielicznym grupom z 6 bs udało się przekroczyć Bzurę 19 września w rejonie Witkowic i przedrzeć się do Puszczy Kampinoskiej.
Obsada personalna 6 bs
stan na 1 IX 1939
dowódca batalionu – mjr Marian Kwiatkowski
adiutant batalionu – por. Antoni Jakub Opala
oficer łączności – ppor. Antoni Lubowiecki
oficer żywnościowy – ppor. rez. Leon Brockere
dowódca plutonu zwiadowców – ppor. Kleszcz
dowódca plutonu przeciwpancernego – ppor. Tadeusz Piędal
dowódca 1 kompanii strzeleckiej – por. Zenon Henryk Kubski
dowódca 2 kompanii strzeleckiej – ppor. Frąckowiak
dowódca 3 kompanii strzeleckiej – por. Lachowicz
dowódca kompanii ckm – kpt. Józef Chyliński
Przypisy
Bibliografia
Piotr Bauer, Bogusław Polak: Armia „Poznań” w wojnie obronnej 1939. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 1982. ISBN 83-210-0385-0.
Tadeusz Böhm: Bataliony Obrony Narodowej w Wielkopolsce w latach 1936-1939 i ich rola w Kampanii Wrześniowej. Poznań: Wydawnictwo Sorus sp.cyw., 1996. ISBN 83-87133-01-9.
Konrad Ciechanowski: Armia „Pomorze” 1939. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1983. ISBN 83-11-06793-7.
Przemysław Dymek: 58 Pułk Piechoty. Zarys historii wojennej pułków polskich w kampanii wrześniowej. Zeszyt 178. Pruszków: Wydawnictwo Ajaks, 2015. ISBN 978-83-62046-31-7.
Waldemar Rezmer: Armia „Poznań” 1939. Wydanie II. Warszawa: Wydawnictwo Bellona, 2014. ISBN 978-83-11-13441-6.
Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Najlepsza broń. Plan mobilizacyjny „W” i jego ewolucja. Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Adiutor”, 2010. ISBN 978-83-86100-83-5.