6 Batalion Saperów (6 bsap.)
6 Batalion Saperów to jednostka saperów działająca w ramach Polskich Sił Zbrojnych.
Batalion ten został utworzony we wrześniu i październiku 1941 roku jako część 6 Lwowskiej Dywizji Piechoty. Od marca 1943 roku włączono go do 5 Kresowego Batalionu Saperów, gdzie pełnił rolę 6 kompanii saperów oraz plutonu w ramach kompanii parkowej. 6 kompania saperów, będąc częścią 5 Kresowej Dywizji Piechoty, brała udział w kampanii włoskiej 2 Korpusu Polskiego w latach 1944-1945, od rzeki Sangro aż po Bolonię.
Formowanie i zmiany organizacyjne
Proces formowania 6 batalionu saperów rozpoczął się 18 września 1941 roku poprzez wydzielenie z pułku specjalnego zawiązków batalionu, które składały się z oficerów, podoficerów i żołnierzy, którzy do 1939 roku służyli w jednostkach inżynieryjno-saperskich Wojska Polskiego. Zawiązek ten został uzupełniony ochotnikami oraz poborowymi zgłaszającymi się do formowanych oddziałów Polskich Sił Zbrojnych w ZSRR, w garnizonach Tockoje i Kotłubanka. 28 października 1941 roku żołnierze batalionu, którzy wcześniej nie służyli w WP, złożyli przysięgę wojskową wraz z całą dywizją. W miarę możliwości prowadzone było szkolenie nowo przyjętych saperów w zakresie podstawowym, a w ograniczonym stopniu również w zakresie specjalistycznym. Podoficerowie byli doszkalani w ramach kompanii specjalnej w batalionie szkolnym dywizji. 6 batalion saperów nie dysponował bronią ani sprzętem saperskim i specjalistycznym; posiadał jedynie ograniczoną ilość sprzętu budowlanego, takiego jak łopaty, siekiery, młotki i piły ręczne, co było raczej odpowiednie dla jednostek roboczych. Przy batalionie zorganizowano także kompanię saperów kolejowych.
Od października 1941 roku do stycznia 1942 roku saperzy batalionu zajmowali się poprawą warunków zakwaterowania, wykopując ziemianki i dostarczając drewno opałowe, a także wspierając inne oddziały dywizji, w tym szpital oraz lokalną ludność cywilną. W dniach 1-15 lutego 1942 roku większość żołnierzy 6 batalionu saperów została przeniesiona transportem kolejowym z obozu w Kotłubance do nowego garnizonu w Szachriziabs w Uzbeckiej SRR, przewożąc 60 ton drewna, papę, blachę oraz gwoździe. Materiały te wykorzystano do budowy pomieszczeń oraz jako opał w kuchniach 6 Lwowskiej Dywizji Piechoty. W następnych miesiącach starano się poprawić warunki życia żołnierzy, zwalczać choroby zakaźne, prowadzić podstawowe szkolenie z nowymi uzupełnieniami, a także organizować kursy dla saperów z kompanii saperskich pułków piechoty.
Pod koniec sierpnia saperzy, wraz z macierzystą 6 LDP, zostali przetransportowani kolejowo do Krasnowodzka, a następnie drogą morską dotarli do Pehlavi w Iranie. Na początku września, po odbyciu kwarantanny i zmianie mundurów, zostali przewiezieni transportem samochodowym do obozu Khanqin w Iraku. Po przybyciu do Iraku, w okresie wrzesień-październik 1942 roku, saperzy zajmowali się poprawą warunków zakwaterowania oraz wspierali inne oddziały dywizji. Równocześnie realizowano działania mające na celu poprawę stanu zdrowotnego i fizycznego żołnierzy batalionu. Przeprowadzono przegląd stanu zdrowia żołnierzy, w wyniku którego osoby starsze lub w złym stanie zdrowia zostały przeniesione do jednostek tyłowych lub zwolnione ze służby. Z batalionu wydzielono kompanię saperów kolejowych do innych jednostek oraz przekazano część żołnierzy do armijnego batalionu saperów. Ponadto, na początku listopada 1942 roku, przyjęto nadwyżki saperów z rozwiązanych kompanii saperskich pułków piechoty. W związku z niskimi stanami osobowymi, w listopadzie 1942 roku rozwiązano 6 batalion saperów, tworząc w jego miejsce 6 kompanię saperów według etatów brytyjskiej kompanii inżynieryjnej. W okresie od listopada do grudnia 1942 roku kompania otrzymała pierwsze pojazdy, wyposażenie i sprzęt saperski, a intensywne szkolenie odbywało się w brytyjskich ośrodkach treningowych, w Centrum Wyszkolenia Armii oraz na własnych kursach, np. z zakresu prawa jazdy. 11 marca 1943 roku, w związku z rozwiązaniem 6 Lwowskiej Dywizji Piechoty, 6 kompania saperów została włączona do 5 Kresowego batalionu saperów.
Obsada dowódcza i organizacja batalionu
Dowódcy batalionu
mjr Włodzimierz Gabryłłowicz (1941)
kpt. Aleksander Borkowski (1942)
mjr Stanisław Maculewicz (1942/1943)
Batalion saperów był organizowany według etatu radzieckiej dywizji strzelców, co przewidywało: dowództwo batalionu oraz 3 kompanie saperów. W składzie batalionu znajdowało się 23 oficerów i 388 szeregowych. W późniejszym czasie do batalionu włączono także samodzielny pluton miotaczy ognia, który liczył 1 oficera i 37 szeregowych.
Przypisy
Bibliografia
Zbigniew Wawer: Znowu w polskim mundurze. Armia Polska w ZSRR sierpień 1941 – marzec 1942. Warszawa: Zbigniew Wawer Prod. Film. i Międzynarodowa Szkoła Menedżerów sp. z o.o., 2001. ISBN 83-86891-71-8.
Andrzej Suchcitz (red.): 5 Kresowa Dywizja Piechoty 1941-1947 Zarys dziejów. Londyn: Fundusz Pomocy Wdowom, Sierotom i Inwalidom 5 Kresowej Dywizji Piechoty, 2012. ISBN 978-09559724-0-9.
Tadeusz Kryska-Karski, Henryk Barański: Piechota Polska 1939–1945 Zeszyt nr 13 Materiały Uzupełniające do Księgi Chwały Piechoty Polskiej. Londyn: 1973.
Jerzy Gradosielski: 5 K.D.P. Saperzy w walce 1941-1945. Londyn: 1984.