6 Armia (ros. 6-я армия) – to związek operacyjny Armii Czerwonej, a później Armii Radzieckiej.
Historia
Po raz pierwszy powstała 17 września 1939 roku w Kijowskim Specjalnym Okręgu Wojskowym, formując się z Winnickiej Grupy Armijnej (jednostki wielkości korpusu).
W tym samym miesiącu 1939 roku uczestniczyła w agresji ZSRR na Polskę, startując z pozycji, które zajmowała w okolicach Kupel, Sotanów oraz Płoskirów.
W czerwcu 1941 roku 6 Armia składała się z 6. i 37. Korpusu Strzeleckiego (w składzie 80., 139. i 141. Dywizji Strzeleckiej), 4. i 15. Korpusu Zmechanizowanego, 5 Korpusu Kawalerii, 4. i 6. Rejonu Umocnionego oraz licznych jednostek artyleryjskich i innych formacji. Była częścią radzieckiego Frontu Południowo-Zachodniego. Dowództwo 6 Armii zostało rozwiązane 10 sierpnia 1941 roku po bitwie pod Humaniem, gdzie armia ta została otoczona w dużym okrążeniu na południe od Kijowa, wespół z 12 Armią.
Armia została ponownie sformowana w ramach Frontu Południowego, bazując na 48 Korpusie Strzeleckim oraz innych jednostkach, broniąc zachodniego brzegu rzeki Dniepr na północny zachód od Dniepropetrowska. 1 września 1941 roku 6 Armia składała się z 169., 226., 230., 255., 273. i 275. Dywizji Strzeleckiej, 26. i 28. Dywizji Kawalerii, 47. (15. Dywizja Strzelecka NKWD), oraz 269., 274. i 394. pułku artylerii, 522. i 671. pułku artylerii rezerwy Stawki, a także 14., 27. i 8. Dywizji Pancernej. Armia została przekazana Frontowi Południowo-Zachodniemu i brała udział w obronie Donbasu oraz w operacjach barwienkowsko-łozowskiej i charkowskiej. Niestety, razem z 57 Armią, została otoczona w kotle izjumskim, tracąc 200 000 żołnierzy, co doprowadziło do jej rozwiązania.
W lipcu 1942 roku armia została po raz trzeci sformowana z 6 Armii Rezerwowej, składając się z 45., 99., 141., 160., 174., 212., 219. i 309. Dywizji Strzeleckiej oraz 141 Brygady Strzeleckiej. Była przydzielona kolejno do frontów Woroneskiego, Południowo-Zachodniego oraz 3 Ukraińskiego. W styczniu 1943 roku 6 Armia skutecznie przedarła się przez linie obronne dywizji Alpini włoskiej 8 Armii podczas operacji „Mały Saturn”. W styczniu 1944 roku brała udział w operacjach nikopolsko-krzywo rudzkiej oraz odeskiej, a także w zajęciu miast Bereznogowa i Snigorówka. Jednakże w czerwcu 1944 roku została ponownie rozwiązana, a w grudniu 1944 roku sformowana z połączonych oddziałów 3 Gwardyjskiej Armii i 13 Armii. 1 stycznia 1945 roku 6 Armia składała się z 22 Korpusu Strzeleckiego (218. i 273. Dywizja Strzelecka), 74 Korpusu Strzeleckiego (181. i 309. Dywizja Strzelecka), 359 Dywizji Strzeleckiej, 77 Rejonu Umocnionego oraz innych jednostek wsparcia.
W 1945 roku armia brała udział w operacjach sandomiersko-śląskiej oraz dolnośląskiej. W lutym 1945 roku podczas operacji dolnośląskiej zdobyła Twierdzę Wrocław (niem. Festung Breslau). W czasie oblężenia Wrocławia 6 Armia liczyła 65 tys. żołnierzy, 1406 dział i moździerzy, 104 armaty przeciwlotnicze i 61 pojazdów pancernych.
Po zakończeniu II wojny światowej 6 Armia została wycofana z Niemiec, a następnie przez krótki czas stacjonowała w Orłowskim Okręgu Wojskowym, aż do rozwiązania pod koniec 1945 roku w Woroneskim Okręgu Wojskowym.
Po raz kolejny została utworzona w Leningradzkim Okręgu Wojskowym w 1960 roku, z kwaterą główną w Pietrozawodzku. W styczniu 1996 roku armia składała się z 161 Brygady Artylerii, 182 pułku artylerii rakietowej, 485 samodzielnego pułku śmigłowców, 54 Dywizji Zmechanizowanej (stacjonującej w Alakurtti), 111 Dywizji Zmechanizowanej (w Sortowale) oraz 131 Dywizji Zmechanizowanej (w Peczendze). Ostatecznie została rozwiązana po rozpadzie Związku Radzieckiego w latach 1997–1998.
Dowództwo armii
Dowódcy:
gen. por. Iwan Muzyczenko
gen. mjr Fiodor Charitonow (08.07.1942 – 20.12.1942)
gen. por. Iwan Szlomin (21.05.1943 – 27.05.1944)
gen. płk Wiaczesław Cwietajew (12.09.1944 – 28.09.1944)
gen. mjr Fiodor Kuliszew (29.09.1944 – 06.12.1944)
Szefowie sztabu:
gen. mjr Nikołaj Iwanow (1941)
Struktura organizacyjna
Skład w 1939 roku:
17 Korpus Strzelecki
2 Korpus Kawalerii
Skład 22 czerwca 1941:
6 Korpus Piechoty
37 Korpus Piechoty
5 Korpus Kawalerii
4 Korpus Zmechanizowany
15 Korpus Zmechanizowany
Przypisy
Bibliografia
Bolesław Dolata, Tadeusz Jurga: Walki zbrojne na ziemiach polskich 1939-1945. Warszawa: 1977.
Michał Fiszer, Jerzy Gruszczyński: Operacja Barbarossa 1941. Hitlera uderza na ZSRR. Poznań: 2009. ISBN 978-83-261-0286-8.
Victor Kamenir: Krwawy trójkąt. Zagłada Armii Czerwonej na Ukrainie 1941. Warszawa: 2010. ISBN 978-83-11-11871-3.
Keith E. Bonn: Slaughterhouse: The Handbook of the Eastern Front. Bedford: Aberjona Press, 2005. Brak numerów stron w książce.
Leszek Moczulski: Wojna polska 1939. Warszawa: 2009. ISBN 978-83-11-11584-2.
Mikołaj Plikus (kier.): 50 lat Armii Radzieckiej. Mała kronika. Warszawa: 1968.
Sergiej Sztemienko: Sztab generalny w latach wojny. Warszawa: 1969.
Linki zewnętrzne
6 Armia (ros.). [dostęp 14 grudnia 2011].