57 mm armata przeciwpancerna wz. 1943 (ZiS-2)
57 mm armata przeciwpancerna wz. 1943 (ZiS-2) (ros. 57-мм противотанковая пушка образца 1943 года, ЗИС-2) to radziecka, holowana armata przeciwpancerna, która weszła do uzbrojenia w 1943 roku.
Działo ZiS-2 zostało opracowane przez zespół inżynierów pod przewodnictwem Wasilija Grabina. Jego celem było stworzenie armaty zdolnej do zwalczania lepiej opancerzonych czołgów, niż najcięższy wówczas czołg Armii Czerwonej – KW-1 (pancerz czołowy o grubości 75–95 mm). W czasie prób prototypów w 1941 roku, armata uzyskała zdolność przebicia pancerza o grubości 106 mm z dystansu 500 m (oraz 96 mm z odległości 1000 m). Produkcyjna wersja armaty otrzymała oznaczenie fabryczne ZiS-2. Dokumentacja techniczna była gotowa już w maju 1941 roku. Opracowano również wersję ZiS-2, która mogła być montowana na podwoziu ciągnika artyleryjskiego T-20 Komsomolec, oznaczoną jako ZiS-29, oraz całkowicie samobieżne działo ZiS-30. Powstała także wersja czołgowa ZiS-4, produkowana w krótkiej wersji i montowana w czołgach T-34/57 (odmiana T-34/76).
Do końca 1941 roku wyprodukowano 371 sztuk armat ZiS-2. Następnie wstrzymano produkcję, aby skupić się na produkcji armaty 45 mm wz. 1942, która okazała się wystarczająco skuteczna i korzystała z tej samej amunicji co starsza armata ppanc wz. 1937. Linie produkcyjne ZiS-2 dostosowano do produkcji armat polowych o podobnej konstrukcji, ZiS-3.
W 1943 roku na froncie wschodnim zadebiutowały czołgi PzKpfw V Panther i PzKpfw VI Tiger, których pancerze czołowe okazały się odporne na pociski z armat wz. 1942. W związku z tym podjęto decyzję o wznowieniu produkcji armat ZiS-2 i ich oficjalnym przyjęciu do uzbrojenia. W latach 1943–1945 wyprodukowano 9645 dział ZiS-2, które stały się uzbrojeniem pododdziałów przeciwpancernych jednostek piechoty oraz samodzielnych pułków artylerii przeciwpancernej. Zostały także włączone do uzbrojenia 4 Brygady Artylerii Przeciwpancernej (podporządkowanej 1 AWP), a także 9 Drezdeńskiej i 14 Sudeckiej Brygady Artylerii Przeciwpancernej (2 AWP).
Po zakończeniu II wojny światowej armata ZiS-2 szybko straciła zdolność do skutecznego zwalczania czołgów. W latach 50. została zastąpiona przez działa przeciwpancerne kalibru 85 mm (D-44) oraz 100 mm (BS-3).
Armata przeciwpancerna ZiS-2 była wyposażona w łoże dolne dwuogonowe (z rur stalowych), kołowe, stalową tarczę ochronną oraz gwintowaną lufę kal. 57 mm. Posiadała zamek klinowy, półautomatyczny, a jej ciąg zapewniała trakcja konna lub motorowa, najczęściej przy użyciu samochodu GAZ-AA.
Przypisy
Bibliografia
- Stefan Pataj: Artyleria lądowa 1872-1970. Warszawa: Wydawnictwo MON, 1975. Brak numerów stron w książce
- Ian Hogg: Artyleria dwudziestego wieku. Kędzierski, Sławomir (tłum.). Warszawa: Wydawnictwo Bellona, 2001. ISBN 83-11-09237-0. Brak numerów stron w książce
- А. Иванов: Артиллерия СССР в период второй мировой войны. Санкт-Петербург: Издательский Дом «Нева», 2003. Brak numerów stron w książce