Morawski Pułk Piechoty Nr 54
Morawski Pułk Piechoty Nr 54 (IR. 54) był pułkiem piechoty w cesarskiej i królewskiej Armii.
Historia pułku
Pułk ten kontynuował tradycje jednostki utworzonej w 1661 roku.
Wśród kolejnych szefów pułku można wymienić:
- FM Ernst Rüdiger von Starhemberg (1669 – †4 VI 1701),
- FM Lothar Joseph von Königsegg-Rothenfels (1720 – †8 XII 1751),
- książę Emil Maximilian Leopold von Hessen und bei Rhein (1831 – †30 IV 1856),
- FML Wilhelm von Grueber (1857 – †8 VIII 1877),
- FZM Franz von Thun und Hohenstein (1877 – †30 VII 1888).
Od 1888 roku pułk nosił imię marszałka polnego Ernsta Rüdigera von Starhemberg.
Święto pułku obchodzono 24 lipca, w rocznicę bitwy pod Sommacampagna, która miała miejsce w 1848 roku podczas wojny austriacko-piemonckiej.
Barwy pułku to: zielone jabłko (apfelgrün) oraz srebrne guziki.
W 1914 roku skład narodowościowy pułku wynosił 64% Czechów oraz 30% Niemców.
Okręg uzupełnień nr 54 miał siedzibę w Ołomuńcu (niem. Olmütz) w obrębie 1 Korpusu.
W 1873 roku komenda pułku, batalion zapasowy oraz batalion uzupełnień znajdowały się w Ołomuńcu.
W latach 1903–1905 komenda pułku, II batalion oraz batalion zapasowy stacjonowały w Cieszynie (niem. Teschen), natomiast I i III batalion w Ołomuńcu.
W latach 1906–1908 komenda pułku, II i III batalion oraz batalion zapasowy stacjonowały w Pljevlji, a I batalion pozostał w Ołomuńcu.
W 1909 roku komenda pułku, II i III batalion oraz batalion zapasowy przeniosły się do Sarajewa, podczas gdy I batalion pozostał w Ołomuńcu.
W latach 1910–1914 komenda pułku z I, III i IV batalionem stacjonowała w Ołomuńcu, natomiast II batalion był w Karniowie (niem. Jägerndorf).
W 1914 roku pułk był częścią 9 Brygady Piechoty w składzie 5 Dywizji Piechoty.
W październiku 1918 roku pułk stacjonował w koszarach w Sanoku (wcześniej zajmowanych przez 45 pułk piechoty). Od 1 listopada 1918 został rozbrojony przez Polaków, a komendantem załogi był płk Iwan Maksymowycz. Czescy żołnierze z pułku, którzy mieli przyjazne nastawienie do sprawy polskiej, utworzyli rewolucyjny Komitet Żołnierski z por. Viktorem Noppem-Rudolfem na czele. Ich celem było wypowiedzenie posłuszeństwa komendzie pułku oraz powrót do Czech. Ustalono, że 1 listopada 1918 plutony i kompanie złożone z czeskich żołnierzy wymaszerują pod kierunkiem por. Noppa na sanocki rynek, gdzie wyjaśnił on sytuację i nakazał zdjęcie „bączków austriackich” oraz złożenie przysięgi na wierność państwu czeskiemu (wzgl. czechosłowackiemu). Do czeskich żołnierzy dołączyli polscy przedstawiciele władz miasta oraz działacze niepodległościowi. Tego samego dnia do koszar udała się delegacja z sanockiej Rady Miejskiej z żądaniem rozbrojenia załogi wojskowej i oddania władzy Polakom, w składzie której byli m.in. burmistrz Sanoka dr Paweł Biedka oraz inni lokalni działacze. Mimo oporu płk. Maksymowycza, ostatecznie uległ on pod presją czeskich żołnierzy, a Polacy zaczęli przejmować władzę w mieście. W dniu 4 listopada 1918 pułk nr 54, liczący około 1000 żołnierzy (około 600 Czechów i 300 Niemców), opuścił Sanok.
Kadra pułku
Komendanci pułku:
- płk Carl Pehm (1873)
- płk Otto von Bonelli (1903–1907)
- płk Otto Edler von Schmid (1908–1909)
- płk Joseph Hrozný von Bojemil (1911–1914)
- płk Anton Rada (1914)
- płk Josef Hutter von Bahmannshoven (1918)
Oficerowie:
- ppłk Juliusz Wolny (komendant II baonu w 1913)
- mjr Stefan Witkowski
- kpt. Teodor Osman †7 VI 1915, pośmiertnie odznaczony Krzyżem Zasługi Wojskowej 3 klasy z dekoracją wojenną
- por. Oswald Frank
- por. Viktor Nopp-Rudolf
Uwagi
Przypisy
Bibliografia
- Kais. Königl. Militär-Schematismus für 1873. Wiedeń: K. K. Hof- und Staatsdruckerei, 1873. (niem.). Brak numerów stron w książce
- Schematismus für das Kaiserliche und Königliche Heer und für das Kaiserliche und Königliche Kriege-Marine für 1895. Wiedeń: K. K. Hof- und Staatsdruckerei, 1894. (niem.). Brak numerów stron w książce
- Schematismus für das Kaiserliche und Königliche Heer und für das Kaiserliche und Königliche Kriege-Marine für 1900. Wiedeń: K. K. Hof- und Staatsdruckerei, 1889. (niem.). Brak numerów stron w książce
- Schematismus für das k.u.k. Heer und für die k.u.k. Kriegsmarine für 1914. Wiedeń: Nadworna i Państwowa Drukarnia, luty 1914.
- Österreich-Ungarns bewaffnete Macht 1900 – 1914
- Austro-Hungarian Land Forces 1848-1918 By Glenn Jewison & Jörg C. Steiner
- Roman Ślączka: Pamiętniki Romana Ślączki. s. 156-161.