54 Dywizja Strzelecka (ZSRR)

54 Dywizja Strzelecka

54 Dywizja Strzelecka (ros. 54-я стрелковая дивизия) to jednostka piechoty Armii Czerwonej.

W czerwcu 1941 roku dywizja była częścią 7 Armii Okręgu Leningradzkiego.

Historia

Dywizja została powołana do życia 15 marca 1936 roku jako 54 Dywizja Strzelców Górskich, wyodrębniona z Oddzielnej Brygady Strzelców Murmańskich. 21 maja przekształciła się w 54 Murmańską Dywizję Strzelców Górskich. 17 maja 1939 roku z 337 pułku strzelców utworzono 104 Dywizję Strzelców Górskich. 4 czerwca dywizja powołała nowy 337 pułk strzelców. W wyniku mobilizacji we wrześniu 1939 roku dywizja wzięła udział w wojnie zimowej, a w listopadzie została włączona do nowo utworzonej 9 Armii, z zadaniem zdobycia węzła kolejowego w Kuhmo.

81. pułk strzelców górskich dywizji został oddelegowany do 163. Dywizji Strzelców, biorąc udział w bitwie pod Suomussalmi. Na początku grudnia pułk przekroczył granicę fińską w Juntusranta, kierując się na Suomussalmi od północy. 9 grudnia dwie kompanie pułku zaatakowały fińskie pozycje na południowym brzegu Niskaselki, jednak zostały odparte z ciężkimi stratami. Osłabiony pułk zajął potem pozycje w Hulkoniemi. 27 grudnia ataki czterech batalionów fińskich przełamały obronę pułku, zmuszając go do odwrotu do głównej kwatery dywizji. Dowódca 163 Dywizji Strzelców, Aleksiej Zelentsow, zdecydował się na wycofanie. 81 Dywizja przeszła na północ przez lód jeziora Kiantajärvi 28 grudnia.

W styczniu 1940 roku 54. dywizja przekształciła się w regularną dywizję piechoty. W trakcie natarcia została zatrzymana 15 kilometrów na południowy wschód od Kuhmo. Po bitwie o Suomussalmi, Finowie wysłali 9 Dywizję Piechoty, by otoczyć i zniszczyć 54. Dywizję. 29 stycznia fińskie oddziały zaatakowały, odcinając tylne jednostki 54 Dywizji pod Reuhkavaara. Aby zapobiec scenariuszowi z Suomussalmi, dowódca 9 Armii, Wasilij Czuikow, wysłał posiłki dla wsparcia dywizji. 54 Dywizja została podzielona na kilka odizolowanych grup, ale groźba ataku sowieckiego zmusiła Finów do odwrotu. 8 marca fińskie wojska zajęły obszar, gdzie znajdowała się kwatera główna 54. Dywizji, a połowie żołnierzy udało się uciec na zachód. Gdy wojna zakończyła się 13 marca, fińskie wojska były zaledwie 40 metrów od pozycji sowieckich. W trakcie bitew pod Kuhmo, 54. Dywizja poniosła straty wynoszące nieco ponad 2000 zabitych.

22 czerwca 1941 roku dywizja utrzymywała linię Kem, Kalevala i Repola, znajdującą się 100 do 250 kilometrów od ówczesnej granicy fińskiej. Wchodziła w skład 7 Armii. 81. i 118. pułk strzelców osłaniał Kalevalę, podczas gdy 337. pułk strzelców bronił Repoli. Od 3 lipca pułk bronił Repoli przed atakami 14 Dywizji Piechoty. Fińskie wojska nie osiągnęły sukcesu w ataku frontalnym i po 15 lipca oskrzydliły pułk. Pułk wycofał się na północ, a następnie na wschód 24 lipca. Na początku sierpnia 1941 roku pułk dotarł do Rugozero i stał się częścią 27 Dywizji Strzelców.

Główne siły dywizji znajdowały się nad rzeką Voinitsa, gdzie stoczyły walki z elementami fińskiej 3 Dywizji Piechoty. 10 lipca rozpoczęły się zacięte walki o wieś Voinitsa, które trwały przez następne dziewięć dni, po czym dywizja wycofała się w kierunku Kalevali. Fińskie wojska zbliżyły się do Korpijärvi 23 lipca, atakując wzdłuż północnego brzegu jeziora Keski-Kuittijärvi. Część fińskich jednostek przeszła na południowy brzeg jeziora, gdzie dotarła do wioski Enonsu, a patrole zostały zatrzymane w rejonie Luusalmi. 54 Dywizja Strzelców zajęła pozycje nad rzeką Kis-Kis na północny zachód od Kalevali, gdzie 19 sierpnia 1941 roku zatrzymała fińskie natarcie. We wrześniu fińskie wojska ponownie zaatakowały, lecz zostały odparte. 19 września 337. pułk strzelców powrócił pod kontrolę dywizji.

Dywizja broniła Kalevali do 1944 roku, utrzymując swoje lewoskrzydło nad jeziorem Keski-Kuittijärvi, prowadząc w tym czasie niewielkie operacje ofensywne.

We wrześniu 1944 roku Finlandia została wyeliminowana z wojny, a dywizja uczestniczyła w pościgu w kierunku Kandalakszy i Kestengi, zbliżając się do granicy sowieckiej sprzed 1941 roku. Utrzymywała tam pozycje do 14 listopada, a w grudniu 1944 roku weszła w skład 31 Armii, zajmując pozycje na północny zachód od Suwałk.

Od stycznia 1945 roku dywizja brała udział w ofensywie w Prusach Wschodnich, przystępując do działań w rejonie Giżycka oraz jezior mazurskich. 27 stycznia brała udział w zdobywaniu Barcian i atakowała przez Kętrzyn. Dywizja dotarła do Zalewu Wiślanego, a 25 marca pomogła w zdobyciu Heiligenbeil. 2 kwietnia 31 Armia została przeniesiona do 1 Frontu Ukraińskiego, a dywizja zajęła pozycje na południowy zachód od Bunzlau. Od 6 maja dywizja walczyła w ofensywie praskiej, kończąc wojnę w Czechosłowacji.

Dywizja została rozwiązana „na miejscu” latem 1945 roku, wraz z Centralną Grupą Wojsk.

W 1955 roku dywizja została utworzona ponownie z 341 Dywizji Strzelców w Alakurtti, w ramach 6. Armii. 4 czerwca 1957 roku zmieniła nazwę na 54 Dywizję Strzelców Motorowych.