52 Dywizja Strzelców to jednostka taktyczna piechoty Armii Czerwonej, która działała w okresie wojny domowej w Rosji oraz w czasie wojny polsko-bolszewickiej.
Formowanie i działania bojowe
Dywizja została utworzona latem 1918 roku w Moskwie z Polaków przebywających w tym mieście. Pierwotnie nazywała się Zachodnia Dywizja Piechoty, a od września 1918 – Zachodnia Dywizja Strzelecka. Wchodziła w skład Armii Zachodniej oraz Armii Litewsko-Białoruskiej. Zgodnie z planami bolszewickimi miała być pierwszą jednostką polskiej Armii Czerwonej. W listopadzie 1918 roku dywizja wkroczyła na tereny Białorusi, podążając za wycofującymi się oddziałami niemieckimi. Jej pułki zajęły takie miejscowości jak Mołodeczno, Lida, Baranowieże, Wołkowysk oraz Grodno. W lutym 1919 roku dywizja stoczyła walki z oddziałami Wojska Polskiego. W trakcie potyczek trwających od marca do sierpnia 1919 poniosła znaczne straty, a w jej szeregach występowały częste przypadki dezercji. Od lipca 1919 roku dywizja nosiła nazwę 52 Dywizji Strzeleckiej. W miesiącach wrześniu i październiku 1919 roku brała udział w walkach w rejonie Borysowa, a w listopadzie stoczyła bitwę pod Leplem. Z powodu strat i demoralizacji, jednostka została wycofana z frontu, uzupełniona i skierowana na południe.
Do 9 czerwca 1919 roku funkcjonowała pod nazwą Dywizja Zachodnia w ramach Armii Zachodniej Frontu Zachodniego. Następnie włączono ją do 16 Armii dowodzonej przez Nikołaja Sołłohuba.
Pod koniec sierpnia 1919 roku dywizja liczyła 3195 bagnetów, 111 szabel, 76 km oraz 37 dział.
Dowódcy dywizji
J.M. Makowski (I – II 1919)
Roman Łągwa (II – IX 1919)
I.I. Raudmiec (IX 1919 – V 1920)
Struktura organizacyjna
dowództwo dywizji
154 Brygada Strzelców
461 pułk strzelców
462 pułk strzelców
463 pułk strzelców
155 Brygada Strzelców
464 pułk strzelców
465 pułk strzelców
466 pułk strzelców
156 Brygada Strzelców
467 pułk strzelców
468 pułk strzelców
469 pułk strzelców
Przypisy
Bibliografia
Grzegorz Łukomski, Bogusław Polak, Mieczysław Wrzosek: Wojna polsko-bolszewicka 1919-1920. Koszalin: Wyższa Szkoła Inżynierska w Koszalinie, 1990, seria: Monografie Instytutu Nauk Społecznych.
Janusz Odziemkowski: Leksykon wojny polsko – rosyjskiej 1919 – 1920. Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Rytm”, 2004. ISBN 83-7399-096-8.