50 złotych 1924 Klęczący rycerz

50 złotych 1924 Klęczący rycerz to moneta próbna z okresu złotowego II Rzeczypospolitej, stworzona według projektu Tadeusza Breyera, z rewersem zatwierdzonym przez Ministra Skarbu na podstawie rozporządzenia dotyczącego wzorów złotych monet obiegowych, które były częścią reformy walutowej Władysława Grabskiego.

Na awersie oraz rewersie tej monety nie umieszczono ani oznaczenia nominału, ani nazwy jednostki monetarnej.

Na monecie brakuje także znaku mennicy oraz napisu „PRÓBA”.

Rys historyczny

W dekrecie Prezydenta RP z dnia 20 stycznia 1924 r., który poprzedzał reformę Władysława Grabskiego, przewidziano bicie 3100 złotych z jednego kilograma stopu złota próby 900 (co oznacza 9/31 grama czystego złota na 1 złoty), w nominałach: 10, 20, 50 i 100 złotych. 26 maja 1924 r. Minister Skarbu ogłosił rozporządzenie, które ustalało wzory 13 monet o nominałach od 1 grosza do 100 złotych, w tym czterech planowanych złotych monet, dla których zaprojektowano wspólny awers autorstwa Antoniego Madeyskiego oraz rewers z klęczącym rycerzem stworzony przez Tadeusza Breyera.

Jednak do emisji złotych monet według zatwierdzonego wzoru nie doszło, a na początku 1925 r. ogłoszono nowy konkurs na projekt złotych monet obiegowych. Zwyciężczynią została Zofia Trzcińska-Kamińska, według której projektu od 1926 r. bito złote bulionowe monety 10- i 20-złotowe z wizerunkiem Bolesława Chrobrego.

Rewers autorstwa Tadeusza Breyera został wybity jedynie jako moneta próbna o średnicy równej planowanej złotej monecie 50-złotowej, ale z innym awersem, który nie zawierał oznaczenia nominału. W ten sposób powstała hybrydowa moneta próbna, której ze względu na średnicę przypisano nominał 50 złotych na podstawie rozporządzenia z 1924 r.

Awers

Na awersie znajduje się godło – orzeł w koronie, z datą „19 24” po obu stronach jego łap, a wokół napis: „RZECZPOSPOLITA POLSKA”.

Awers jest identyczny jak awers jednej z próbnych monet 2-złotowych z 1924 r.

Rewers

Na rewersie umieszczono postać klęczącego rycerza z mieczem w dłoni oraz wzniesioną do przysięgi prawą ręką, z datą „1924” poniżej, a wokół napis: „RZECZPOSPOLITA POLSKA”.

Opis

Moneta została wybita z gładkim rantem w miedzi, na krążku o średnicy 28 mm, w nakładzie 105 sztuk.

Na przełomie drugiego dziesięciolecia XXI wieku, spośród znanych monet II Rzeczypospolitej, moneta próbna z klęczącym rycerzem jest:

jedyną monetą o wartości 50 złotych,
jedną z dwóch monet bez nominału, obok 5 złotych 1930 z Wizyta w Brukseli,
jedną z czterech próbnych monet bez nazwy jednostki monetarnej, obok:

50 marek polskich 1923,
100 marek polskich 1922 z Józefem Piłsudskim,
5 złotych 1930 z Wizyta w Brukseli,

jedną z siedmiu monet, które były efektem przygotowań Mennicy Państwowej do wprowadzenia złotych monet obiegowych przewidzianych przez reformę walutową Władysława Grabskiego, obok:

10 złotych 1925 z profilami kobiety i mężczyzny projektu Antoniego Madeyskiego,
10 złotych 1925 z wizerunkiem Bolesława Chrobrego projektu Zofii Trzcińskiej-Kamińskiej,
20 złotych 1924 z monogramem RP projektu T. Załuskiego,
20 złotych 1925 z Polonią projektu Antoniego Madeyskiego,
20 złotych 1925 z wizerunkiem Bolesława Chrobrego projektu Zofii Trzcińskiej-Kamińskiej,
100 złotych 1925 z Mikołajem Kopernikiem projektu Stanisława Szukalskiego.

Odmiany

W drugim dziesięcioleciu XXI wieku znane są także bicia tej monety w:

brązie (nakład nieznany, masa 10,2–10,3 grama),
ołowiu (nakład nieznany, masa nieznana),
aluminium (nakład nieznany, masa nieznana),
srebrze (nakład nieznany, masa nieznana),
złocie (nakład nieznany, masa 17,23 grama).

Na początku XXI wieku Mennica Polska w ramach serii „240 lat Mennicy Polskiej – Repliki monet polskich według projektów z okresu międzywojennego” wydała blister „Klęczący Rycerz”, który zawierał cztery pozłacane repliki złotych monet II Rzeczypospolitej zgodnych z rozporządzeniem Ministra Skarbu z 1924 r., a więc planowane monety z klęczącym rycerzem Tadeusza Breyera, które nigdy nie zostały wybite w dwudziestoleciu międzywojennym.