50 halerzy (cz. 50 haléřů, słow. 50 halierov) – to czechosłowacka moneta obiegowa o nominale 50 halerzy, która została wyemitowana w 1922 roku, a jej ostateczne wycofanie miało miejsce w 1953 roku. W trakcie swojego obiegu bito ją w trzech różnych stopach metalu oraz w trzech rozmiarach. Projekt obu stron monety został stworzony przez Otakara Španiela.
Wzór
Na awersie, w centralnej części, znajduje się godło państwowe Czechosłowacji, przedstawiające heraldycznego lwa wspiętego w koronie z podwójnym ogonem. Na piersi lwa umieszczono herb Słowacji, który składa się z podwójnego krzyża na trójwzgórzu. Wokół tego motywu, w dwóch rzędach, widnieje legenda. W wewnętrznym pierścieniu umieszczono inskrypcję „REPUBLIKA” (napisaną wewnętrznie), a poniżej znajduje się rok bicia (zapisany zewnętrznie). Wzdłuż otoku umieszczono wewnętrznie człon „ČESKOSLOVENSKÁ”, który jest rozdzielony ozdobnym symbolem kwiatowym na dole.
Rewers monety ukazuje dwa pęki kłosów złączone wstążką, po trzy sztuki każdy, a także dwie lipowe gałązki. W górnej części umieszczono nominał zapisany arabskimi cyframi, natomiast w dolnej prawej części, wzdłuż otoku, znajduje się oznaczenie projektanta z napisem „O • ŠPANIEL”.
Nakład
Monety o nominale 50 halerzy były produkowane na podstawie ustawy z dnia 1 marca 1921 roku dotyczącej emisji drobnych monet. Na początku wytwarzano je z miedzioniklu (MN20, 80% miedzi, 20% niklu), z krążków ważących 5 g (zgodnie z ustawą, z jednego kilograma surowca miało powstać 200 sztuk monet). Zgodnie z rozporządzeniem rządu z 16 lutego 1922 roku, do obiegu wprowadzono maksymalnie 31 mln koron w formie monet o nominałach 20 i 50 halerzy. Wzór monet oraz ich średnicę (22 mm) ustalono w tym samym dniu poprzez zarządzenie Urzędu Bankowego przy Ministerstwie Finansów. Monety te były w obiegu nawet po likwidacji państwa czechosłowackiego w 1939 roku. W Protektoracie Czech i Moraw zostały demonetyzowane z dniem 30 września 1941 roku, jednak ich wymiana była możliwa w placówkach pocztowych i bankowych przez kolejne dwa miesiące. W Republice Słowackiej wycofano je z obiegu 31 maja 1941 roku.
Miedzioniklowe monety o nominale 20 halerzy były bite w latach 1921–1927 (z wyjątkiem 1923 roku) oraz w 1931 roku, kiedy to wyprodukowano ich łącznie 61 mln sztuk. Po upadku Czechosłowacji, w 1939 i 1940 roku, mennica w Kremnicy, korzystając ze starych stempli, wyemitowała dodatkowy milion monet na potrzeby Protektoratu Czech i Moraw.
Po zakończeniu II wojny światowej, monety te ponownie dopuszczono do obrotu na podstawie zarządzenia Ministra Finansów z 4 lipca 1945 roku. Od 1947 roku monety o tym samym wzorze były bite w Kremnicy w mosiądzu (92% miedzi i 8% cynku). Krążek miał średnicę 18 mm i ważył 3 g. Wzór oraz rozpoczęcie emisji zostały zatwierdzone zarządzeniem Ministra Finansów z 12 marca 1947 roku. Mosiężne monety były produkowane przez cztery lata, do 1950 roku. W ciągu następnych trzech lat, pięćdziesięciohalerzówki wciąż były bite według trzydziestoletniego wzoru Španiela, jednak z aluminiowych krążków o średnicy 18 mm i masie 0,67 g. Wszystkie trzy typy monet z pękami kłosów na rewersie zostały oficjalnie wycofane z obiegu na mocy ustawy o reformie walutowej z 30 maja 1953 roku.
Łącznie wyemitowano nieco ponad 317 mln tych monet, w tym 62 mln miedzioniklowych, około 100 mln mosiężnych oraz około 155 mln aluminiowych.
Zobacz też
- czechosłowackie monety obiegowe
- 50 halerzy wzoru z 1963, 1978 i 1991
- 50 halerzy Protektoratu Czech i Moraw