50 groszy 1919 – to pięćdziesięciogroszowa moneta próbna II Rzeczypospolitej, wybita w mennicy Birmingham Mint w Anglii. Na rewersie znajduje się rok 1919, natomiast na awersie umieszczono orła w koronie, zgodnego z godłem okupacyjnego Królestwa Polskiego (1917–1918). W drugim dziesięcioleciu XXI wieku moneta ta uznawana jest za monetę z najwcześniejszą datą (pierwszą) okresu złotowego II Rzeczypospolitej.
Awers
Na stronie głównej monety widnieje orzeł w koronie – rysunek zgodny z godłem okupacyjnego Królestwa Polskiego (1917–1918), otoczony perełkami.
Wyróżniamy dwie odmiany:
- z małym (mniejszym) orłem,
- z dużym (większym) orłem.
W monetach z większym orłem pod ogonem znajduje się mały monogram J H.
Rewers
Na rewersie umieszczono duży nominał „50” z napisem „GROSZY” poniżej oraz „1919”. W otoku widnieje napis: „RZECZPOSPOLITA POLSKA”, a przy rancie otok z perełkami.
Opis
Do początku lat osiemdziesiątych XX wieku moneta ta nie była notowana w polskich cennikach ani katalogach numizmatycznych, zarówno tych wydawanych w okresie międzywojennym, jak i w literaturze tematycznej z okresu PRL. W roku 1983 w szóstym wydaniu ilustrowanego katalogu monet, w suplemencie, po raz pierwszy zamieszczono informację o 50-groszówce z 1919 r. W roku 1988 w siódmym wydaniu tego katalogu po raz pierwszy opublikowano szkice dwóch 50 groszówek z 1919 – w odmianach z małym i dużym orłem, zaznaczając, że znany jest jedynie jeden egzemplarz odmiany z małym orłem oraz że monety zostały włączone do katalogu na podstawie: L Krause: „World Coins”.
W kolejnych latach ta „najstarsza” znana moneta groszowa II Rzeczypospolitej regularnie pojawiała się w zestawieniach katalogowych, czasami z błędną informacją o jej wybiciu przez mennicę Kings Norton, jednak zawsze z zaznaczeniem, że obie odmiany wykonano z niklu.
W XXI wieku moneta sporadycznie zaczęła pojawiać się na aukcjach numizmatycznych, z większą ilością ofert dotyczących odmiany z małym orłem. W przypadku oferowanych egzemplarzy jedynie raz wspomniano o niklu jako materiale krążka menniczego (odmiana z dużym orłem). W pozostałych przypadkach informowano, że moneta została wybita w miedzioniklu, ponieważ nie reaguje na magnes. Zmieniła się również informacja dotycząca masy monety. Żaden z egzemplarzy oferowanych na aukcjach nie osiągał katalogowych 7,65 grama – najniższa zmierzona masa wyniosła 6,34 grama.
W obrocie kolekcjonerskim czasami pojawiają się również żetony z identycznym (dużym) orłem z jednej strony i św. Jerzym na koniu z drugiej, ewentualnie z całkowicie gładką stroną rewersu.
Zobacz też
Przypisy
Bibliografia
J. Parchimowicz, Monety Rzeczypospolitej Polskiej 1919–1939, Nefryt, Szczecin, wydanie I, ISBN 978-83-87355-65-4